دسترسی به محتوای اصلی
سیمای فرانسه

باربارا کسَن : زن سوفسطایی که دریدا را وارد آکادمی فرانسه کرد

نتشر شده در:

در سوم ماه مه گذشته "باربارا کسَن" (Barbara Cassin)، زبان شناس تاریخی، فیلسوف و مدیر بازنشستۀ تحقیق در "مرکز ملی تحقیقات علمی" فرانسه به عضویت آکادمی این کشور درآمد. به این ترتیب، "باربارا کسَن" نهمین زنی است که به عضویت آکادمی فرانسه درمی آید که پیشتر در سال ۲۰۱۲ نشان عالی خود را به مجموعه آثار فلسفی او اهداء کرده بود.  

باربارا کسَن، زبانشناس تاریخی و فیلسوف، عضو آکادمی فرانسه
باربارا کسَن، زبانشناس تاریخی و فیلسوف، عضو آکادمی فرانسه لیبراسیون
تبلیغ بازرگانی

"باربارا کسَن" اولین گفتگوهای خود را با مارتین هایدگر در سال ۱۹۶۹ آغاز کرد. او در همین سال ستایشگر و عاشق شیدای "رُنه شار" شاعر بزرگ فرانسوی شد هر چند میان آن دو چهل سال اختلاف سنی وجود داشت. "باربارا کسَن" پیش از هر چیز متخصص فلسفۀ یونان باستان، مترجم آثار پارمنید و دیگر پیشاافلاطونیان و به ویژه مروج سنت ضدافلاطونی سوفسطائیان است : آموزگاران فن سخنوری که سنت مسلط فلسفی غرب آنان را از زمان افلاطون تحقیر کرده و به حاشیه رانده و همین شاید منشاء دوستی منازعه آمیز "باربارا کسَن" با فیلسوف کمونیست و نوافلاطونی معاصر فرانسه "آلن بدیو" به شمار می رود.

در سخنرانی مراسم عضویت خود در آکادمی فرانسه، در هفدهم اکتبر گذشته، "باربارا کسَن" اظهار داشت که اهمیت انتخاب او در این نیست که به عنوان زن به عضویت آکادمی فرانسه در می آید، هر چند، به گفتۀ او، چنین انتخاب هایی برای ترغیب برابری و عدالت ضروری به نظر می رسند. به گفتۀ "کسَن"، نباید فراموش کرد که آکادمی فرانسه نهادی است مردانه که در اصل برای مردان و توسط مردان ساخته شده و اعضای آن سنتاً شمشیری به کمر می بندند.

"کسَن" اهمیت عضویت خود را در آکادمی فرانسه پیش از هر چیز در این می بیند که مردان و زنان به یک شیوه نمی اندیشند و مناسبات مشابه یا یکسانی با قدرت و هنجارها ندارند. به گفتۀ "باربارا کسَن" زن بودن "یک هویت راهبردی" است.

در همین سخنرانی "باربارا کسَن" اظهار داشت که ویژگی، قدرت و نبوغ یک زبان نباید به انزوا و فاصله گیری آن از مردمی بیانجامد که به همان زبان یا زبان های دیگر سخن می گویند. چنین تلقی، به گفتۀ او، راه را برای بدترین انواع ناسیونالیسم هموار می‌کند.

"باربارا کسَن" همواره مخالفت خود را با برتری طلبی زبان ها و باصطلاح نبوغ منحصربفرد و اصالت استثنایی و ادعایی برخی از آنها اعلام کرده است. او هرگز معتقد نبوده که برای نمونه "زبان آلمانی"، چنانکه هایدگر می‌گفت، "زبانی است اصیل که در ملت و نژاد ریشه دارد." "کسَن" منکر همین برتری طلبی برای زبان فرانسوی است که خود را بعضاً "زبان ویژۀ عقل" پنداشته است. او "زبان اصیل و نبوغ آمیز" را "زبان انسانی" و در همنوایی با اُمبرتو اکو "ترجمه را زبان اروپا و ای بسا زبان جهانی" می خواند.

بی سبب نیست که "باربارا کسَن" در سخنرانی مراسم عضویت خود در آکادمی فرانسه جملۀ معروف ژاک دریدا را در توصیف "ساختارزدایی" (دِکنستروکسیون)، یعنی در هم شکستن بدیهیات از جمله بدیهیات تاریخ فلسفه به عنوان شعار اصلی خود برگزید و از آکادمی فرانسه خواست که آن را بر شمشیری حک کند که به عنوان عضو جدید به او اهدا کرده است. "کسَن" در این سخنرانی گفت که به تعبیر درست دریدا زبان همواره "چیزی بیشتر و فراتر از یک زبان" یا خود زبان است و زبان فرانسه در درون خود واقعیتی متنوع و کثرتگرا است که ریشه در زبان های دیگر دارد و ترکیبی از عناصر خارجی به شمار می رود. زبان با زمان تحول می یابد و خود را در جغرافیایی خاص ابداع می کند.

به همین خاطر، از نگاه "باربارا کسَن" زبان فرانسه بدون زبان های محاورۀ این کشور بی معنا و فاقد اهمیت است. او می افزاید : زبان فرانسه، بدون "فرانسه زبانی" یا "فرانکوفونی"، بدون دانشجویان خارجی که برای تحصیل به زبان فرانسه به این کشور می آیند، فاقد معنا و اهمیت است. به گمان "کسَن" زبان فرانسه و به طریق اوُلی هر زبان باصطلاح ملی ذاتی منجمد و بیرون از زمان نیست.

"بیش از یک زبان" یا فراتر از یک زبان، چنانکه دریدا می گفت، به این معنا است که یک زبان، همواره کثرتی از دیگر زبان ها است. خود "باربارا کسَن" این توصیف دریدایی از زبان را برهم زنندۀ تمام یقین ها و هنجارهای فلسفه و تاریخ آن می داند. او می گوید : شعار دریدایی "بیش از یک زبان" به این معنا است که "زبان جهانشمول، عقل (یا لوگوس) واحد وجود ندارد و فرانسه به عنوان زبانی زیبا و دلنشین که به آن سخن می گویم، زبانی است در میان دیگر زبان ها و هیچ زبانی در انحصار هیچکس نیست و اگر قائل به وجود زبانی در اروپا و حتا در جهان باشیم آن زبان، ترجمه یعنی مهارت به کارگیری تفاوت ها است."

برای بسیاری ورود "باربارا کسَن" به آکادمی فرانسه نشانۀ آن است که اندیشۀ برآمده از جنبش مه ۶۸ یعنی اندیشۀ دریدایی "دِکنسترکسیون" توانسته خود را بر معتبرترین نهادهای ملی فرانسه به ویژه "آکادمی فرانسه" که زمانی نماد محافظه کاری بود، تحمیل کند. عضویت "باربارا کسَن" در آکادمی فرانسه در عین حال نشانۀ این است که خود آکادمی فرانسه دستخوش تحولاتی در زمینۀ مسئلۀ مرکزی زبان (فرانسه) یعنی حمایت آن از زنانه شدن بسیاری از نام ها و مناصب و مشاغلی است که تا امروز در انحصار مطلق مردان بوده اند.

در سخنرانی مراسم عضویت خود در آکادمی فرانسه، خود "باربارا کسَن" می گفت : "آکادمی فرانسه، جهان مردانی که توسط مردان و برای مردان ساخته شده درهای خود را می گشاید. هم اکنون یک دبیر دایمی زن در آکادمی فرانسه وجود دارد و پنج زن نیز عضو آن هستند. آیا تغییرات دیگری در راه است؟"  

دریافت رایگان خبرنامهبا خبر-پیامک های ما اخبار را بصورت زنده دریافت کنید

اخبار جهان را با بارگیری اَپ ار.اف.ای دنبال کنید

بخش‌های دیگر را ببینید
این صفحه یافته نشد

صفحۀ مورد توجۀ شما یافته نشد.