نقش کاتولیسیسم در تعیین سرنوشت انتخابات ریاست جمهوری فرانسه

کاتولیسیسم فرانسه میهمان انتخابات مقدماتی احزاب راست و راست میانۀ این کشور شده و به نظر می رسد که این میهمان هم سرانجام این انتخابات و هم سرنوشت خود انتخابات ریاست جمهوری فرانسه را رقم بزند. مهمترین شاخص این ادعا خود راهیابی فرانسوا فیّون به دور دوم انتخابات مقدماتی راست با اتکاء به آرای غیرمترقبه در قیاس با رقیب اصلی اش، آلن ژوپه، است: در حالی که آلن ژوپه کمی بیش از ۲۸ درصد آرا را به دست آورده، فرانسوا فیّون، بر خلاف همۀ پیش بینی ها، بیش از ۴۴ درصد آرای رأی دهندگان را از آن خود کرد و به این ترتیب بخت موفقیت خود را برای تبدیل شدن به نامزد راست فرانسه در انتخابات آیندۀ ریاست جمهوری این کشور به احتمال بسیار زیاد تضمین نمود.

فرانسوا فیّون و آلن ژوپه دو نامزد انتخابات مقدماتی راست فرانسه

اما، آرای غیرمنتظرۀ فرانسوا فیّون بیش و پیش از هر چیز بر پایۀ وزن سنگین شبکۀ کاتولیک های سنتگرا و محافظه کار فرانسه به دست آمده اند، به طوری که بلافاصله پس از اعلام نتایج دور اول انتخابات مقدماتی راست و راست میانه، آلن ژوپه - کسی که خود را یک "کاتولیک مُردّد" می نامد - مواضع فرانسوا فیّون را در خصوص نقش زنان، خانواده، ازدواج و سقط جنین مورد حمله قرار داد و بعضاً ارتجاعی نامید.

با این حال، هم آلن ژوپه و هم فرانسوا فیّون می کوشند برای جلب آرای کاتولیک های فرانسه خود را حتا کاتولیک تر از پاپ نشان بدهند. در حالی که آلن ژوپه خطاب به کاتولیک های فرانسه می گوید که مواضع او در قیاس با رقیب اش بیشتر به سخنان پاپ نزدیک است، فرانسوا فیّون مدعی است که آلن ژوپه ظاهراً چیز زیادی از سخنان و نوشته های پاپ نمی داند، زیرا، او با همان مباحثی مخالف است که مواضع کشترک رقیب اش و پاپ را تشکیل می دهند.

اینکه هر یک از دو نامزد اصلی انتخابات مقدماتی راست فرانسه می کوشند خود را نزدیکتر از دیگری به افکار رهبر کاتولیک های جهان نشان بدهند، فی نفسه گویای نقش گرایش های سنتی و محافظه کار کاتولیک های فرانسه در انتخابات مقدماتی جاری و پیش روی ریاست جمهوری کشوری است که از لائیسیته یا جدایی دین از دولت مهمترین بنیاد جمهوری و دموکراسی در این کشور ساخته است.

از سال ۱۹۰۵ که قانون جدایی دین از دولت (لائیسیته) در فرانسه به تصویب رسید، برای اولین بار مذهب به ویژه مذهب کاتولیک در انتخابات این کشور حضوری پررنگ یافته است. با این حال، ناظران زندگی سیاسی فرانسه تأکید می کنند که سنگینی این حضور نه در انتخابات ریاست جمهوری فرانسه، بلکه در انتخابات مقدماتی راست فرانسه احساس می شود که ۱۵ درصد رأی دهندگانش را در هر حال کاتولیک های محافظه کار تشکیل می دهند، به ویژه اینکه کاتولیک های محافظه کار فرانسه فعّالترین بخش از رأی دهندگان این کشور را تشکیل می دهند و در قیاس با دیگر بخش های جامعه از غایبان انتخاباتی به شمار نمی روند.

بی سبب نیست که فرانسوا بایرو، رهبر راست میانۀ فرانسه، برنامۀ انتخاباتی فرانسوا فیّون را "بسیار خطرناک" توصیف کرده و گفته است که در صورت موفقیت فیّون در دور دوم انتخابات مقدماتی راست و برای مقابله با برنامه های او، خود را نامزد انتخابات ریاست جمهوری خواهد کرد.

آرای گستردۀ کاتولیک های راست فرانسه به سود فرانسوا فیّون نشان می دهد که این بخش از جامعه کدام یک از دو نامزد اصلی راست را به افکار و ارزش های خود نزدیکتر می‌داند.

بر پایۀ نظرسنجی ها و نتیجۀ دور اول انتخابات مقدماتی، اکثریت بزرگ کاتولیک های سنتی فرانسه، کسانی که مخالف حق ازدواج همجنسگرایان هستند به طور گسترده آرای خود را به سود فرانسوا فیّون در صندوق ها ریختند. از نظر کاتولیک های سنتی فرانسه، فرانسوا فیّون دو مزیت مهم داشته و دارد : اول اینکه او مدافع سرسخت ارزش های کاتولیک ها، به ویژه ارزش های مربوط به خانوادۀ سنتی است (فیّون که خود پدر پنج فرزند است هیچگاه اعتقاد عمیق خود را به مذهب کاتولیک پنهان نکرده و همواره خواستار آن بوده که همۀ دانش آموزان فرانسوی از کلاس اوّل ابتدایی تا پایان دیپلم متوسطه لباس های متحدالشکل بپوشند) و دو دیگر اینکه در نظر کاتولیک های فرانسه، فرانسوا فیّون تنها نامزدی است که دارای برنامه ای مشخص برای اجرای تدابیر لازم به منظور صیانت از این ارزش ها و تحریک رونق اقتصادی با اتکاء به افراطی ترین مدل لیبرالیسم اقتصادی است.

برای نمونه، از نظر فرانسوا فیّون قانون سقط جنین در فرانسه یک حق بنیانی نیست، هر چند او تصریح می کند که میان اعتقادات شخصی و منفعت عمومی تمایز قائل است و برای پیشگیری از بروز شکاف و جدال های اجتماعی در فرانسه هرگز قانون سقط جنین را زیر سئوال نخواهد برد.

هر دو نامزد انتخابات مقدماتی راست فرانسه می گویند که قانون حمایت از حق ازدواج و تشکیل خانواده از سوی همجنسگرایان را لغو نخواهند کرد. اما، در حالی که آلن ژوپه با حق پذیرش فرزند از سوی همجنسگرایان مخالف نیست، رقیب او، فرانسوا فیّون، گفته است که در صورت روی کار آمدن، آن مادۀ قانونی را لغو خواهد کرد که پذیرش فرزند توسط همجنسگرایان را به رسمیت می شناسد.
از نگاه کاتولیک های فرانسه، فرانسوا فیّون، تنها نامزدی است که صریحاً اسلامگرایی افراطی را خطری جدّی برای موجودیت سیاسی، فرهنگی و تمدنی فرانسه می داند و تدابیر مشخصی نیز برای از میان بردن آن پیشنهاد می کند. تدابیر پیشنهادی فیّون علیه اسلامگرایی بی ارتباط با تلقی او از کاتولیسیسم و هویت ملی فرانسه، به مثابۀ هویتی اسطوره ای و یکدست نیست.

فرانسوا فیّون در سال ۲۰۱۵ در کتابی که تحت عنوان برای شکست دادن تمامیت خواهی اسلامی منتشر کرد، مدعی شد که نه فقط تمامیت خواهی اسلامی قادر است سومین جنگ جهانی را به راه بیاندازد، بلکه قادر است سرمشق اجتماعی خود را به بهای یک نسل کشی بزرگ به کرسی بنشاند.

در واقع، انتخابات مقدماتی راست و راست میانۀ فرانسه در رویارویی دو تلقی از جامعه تجسم می یابد : از یک طرف تلقی راست کاتولیک به نمایندگی فرانسوا فیّون که بیشتر از ارزش های سنتی دفاع می کند و از طرف دیگر راست لیبرال به نمایندگی آلن ژوپه که نسبت به تحولات جامعه از خود حساسیت بیشتر نشان می دهد.

بی سبب نیست که بیست و چهار ساعت پس از اعلام نتیجۀ دور اول انتخابات مقدماتی راست فرانسه، آلن ژوپه، رقیب خود، فرانسوا فیّون، را متهم کرد که نگاه شدیداً سنتگرا، اگر نه ارتجاعی، نسبت به جامعۀ فرانسه دارد، در حالی فرانسوا فیّون رقیب خود را متهم نمود که تصویری تحریف شده از برنامۀ انتخاباتی وی ارایه می کند.

حدود ۹۰ سال پیش فیلسوف مارکسیست ایتالیایی، آنتونیو گرامشی، پیش از آنکه توسط فاشیسم موسولینی دستگیر شده و تا پایان عمر به زندان بیافتد در یکی از مقالات اش در مورد واتیکان، از کلیسای کاتولیک به عنوان نیرومندترین سازمان خصوصی و حتا به مثابۀ دولتی در دولت یاد کرد که به دلیل ارزش ها و عملکردهایش سرسخت ترین دشمن دموکراسی و سوسیالیسم به شمار می رود. پیشروی سنت گرایی کاتولیک در انتخابات ریاست جمهوری فرانسه بار دیگر این کشور را در مقابل چالش صیانت از ارزش ها و دستاوردهای دموکراتیک اش طی یک صد ساله گذشته قرار داده است.