چهل و هشتمین دوره فستیوال عکاسی شهر "آرل" فرانسه، با عنوان "دیدارهای آرل" از سوم ژوئیه درهای خود را به روی بازدیدکنندگان گشوده است. در این دوره آثار مختلفی از عکاسان سراسر جهان به نمایش گذاشته شده است. این نمایشگاه که تا ۲۴ سپتامبر ۲۰۱۷ برای بازدید عموم گشوده است، شامل ٤٠ نمایشگاه مختلف در ۲۵ محل جداگانه در شهر آرل است و شامل آثار بیش از ۲۵۰ هنرمند میشود.
این دوره از نمایشگاه عکس شهر آرل که با حضور فرانسواز نسین، وزیر فرهنگ فرانسه افتتاح شد، بر روی آمریکای لاتین و خاورمیانه متمرکز است. از ایران نیز نمایشگاهی با عنوان "ایران، سال ۳۸" در آن حضور دارد که با معرفی آثار ۶۶ عکاس ایرانی به شرح تصویری وقایع مختلف ایران از انقلاب ۱۳۵۷ تاکنون میپردازد. این نخستین بار است که پس از ۴۸ سال که از افتتاح نمایشگاه سالانه آرل میگذرد، عکسهایی از ایران در آن حضور دارد.
نمایشگاه عکس "ایران، سال ۳۸" به همت "آناهیتا قبائیان" بنیانگذار و مدیر گالری "راه ابریشم" در تهران و "نیوشا توکلیان"، عکاس و عضو آژانس عکاسی "مگنوم" برپا شده است.
عکسهای این نمایشگاه به جز فصولی مربوط به انقلاب و جنگ، شامل مضمونهای دیگری از زندگی ایرانی در چهار دهه گذشته است.
"آناهیتا قبائیان" مدیر گالری راه ابریشم، در گفتوگو با بخش فارسی رادیو بینالمللی فرانسه درباره دلیل انتخاب این آثار از انقلاب ۵۷ به بعد میگوید که این نمایشگاه شامل عکسهای پس از انقلاب ایران است، «چون این واقعه هم در تاریخ معاصر بسیار مهم بوده و هم اینکه برای عکاسی ایران اهمیت زیادی داشته است».
وی پیش از این در گفتوگو با شبکه تلویزیونی "آرته" نیز تأکید کرده بود که تا پیش از انقلاب ایران به جز کاوه گلستان که عکسهایی از "شهر نو" تهیه کرده بود، عکاسان زیادی نبودند که این کار را با «نگاه انتقادی نسبت به جامعه» انجام دهند.
"نیوشا توکلیان" هم در همین گفتوگو به "بهمن جلالی"، عکاس پیشکسوت اشاره میکند که پیش از انقلاب ایران، عکسهایی از زندگی سخت صیادان در ساحل خزر تهیه کرده بود.
در عکسهای نمایشگاه "ایران، سال ۳۸" مضامینی چون زنان عزادار، مرگ شیرین و فرهاد و همچنین بحرانهای زیست محیطی ایران در مجموعههایی با عناوینی چون مرگ بیصدا، چشمهای زمین و کویر مرنجاب دیده میشود.
در این نمایشگاه همچنین عکسهایی از مجموعه قاجار "شادی قبائیان"، عکسهای مجموعه "نگاه" از "نیوشا توکلیان" و همچنین عکسهای مجموعه "سفیدی برف" از "عباس کیارستمی" به نمایش درآمده است.
"آناهیتا قبائیان" در گفتوگو با بخش فارسی رادیو بینالمللی فرانسه، درباره نحوه انتخاب این عکسها چنین میگوید: «این نمایشگاه حول ٨ موضوع مهم برای ایران امروز برنامهریزی شده و هر عکسی آن موضوع را تکمیل کرده است».
هرچند به گفته وی، این نمایشگاه به دلیل تعداد زیاد عکاسان و آثار، شامل همه آنها نمیشود.
فرمهای مختلف عکاسی در کنار یکدیگر
"جاسم غضبانپور" عکاس خرمشهری، از سال ۱۳۵۵ کار عکاسی را آغاز کرده است. انقلاب و جنگ در ایران برای او فرصتی بود تا به طور جدی، این دو موضوع را به عنوان مضامین اصلی آثار خود در آن دوره برگزیند. همچنین عکسهای او از موشکباران تهران و نیز دوره پس از بازپسگیری خرمشهر، بسیار شناخته شده است.
غضبانپور که خود نیز در نمایشگاه شهر "آرل" حضور داشته است، در گفتوگو با بخش فارسی رادیو بینالمللی فرانسه درباره ویژگیهای این جشنواره و آثار شرکت داده شده در آن چنین میگوید: «اصل این نمایشگاه درباره ایران موفق بود». البته به گفته وی جمعآوری این آثار در کنار یکدیگر درباره ایران، به نگاه گردآورندگان آن مربوط بوده و در عین حال توانسته آثار زیادی را پوشش دهد.
از "جاسم غضبانپور"، عکسهایی مربوط به مجموعه "شهر من" در "چهل و هشتمین نمایشگاه عکس آرل" به نمایش گذاشته شد. در یکی از این عکسها که توجه بسیاری را در نمایشگاه جلب کرد و "یادآوری" نام داشت، زنی را می بینید که میخندد و مردی در کنار او اشک میریزد. آن زن همسر یکی از اسرایی است که نامش در فهرست سازمان ملل نبوده و خیال میکرده که همسرش در جنگ کشته شده است. اما هنگام آزادی اسرای ایرانی، همسرش را در میان آنها یافته است. عکس، لحظه دیدار این دو است.
"آناهیتا قبائیان" درباره این عکس میگوید که هربار لبخند این زن و اشکهای آن مرد را میبیند، دگرگون میشود.
در نمایشگاه شهر "آرل"، این عکس در کنار عکسی از "شادی قدیریان"، عکاس به نمایش درآمده که آنهم به مضمون جنگ میپردازد؛ عکسی که کفشهای قرمز زنانه و براقی را در کنار پوتینهای خاکآلود یک سرباز نشان میدهد.
عکسها و آثار جاسم غضبانپور، جزو آثار عکاسی مستند محسوب میشود و عکسهای قدیریان از عکسهای چیدمانی (صحنه آرایی شده) به حساب میآید. به گفته "آناهیتا قبائیان"، کنار هم گذاشتن این دو عکس نشان میدهد که تا چه حد عکاسی چیدمان از عکاسی مستند تأثیر پذیرفته است.
روایت عکاسان از آثارشان
از دیگر عکسهای مستند این مجموعه، آثار "عباس کوثری" است. از او دو عکس از مجموعه "سایه زمین" و همچنین "روشنایی" در این نمایشگاه به نمایش درآمده است.
عباس کوثری که بیشتر به عنوان عکاس مطبوعات شناخته شده است، کار خود را از سال ۱۳۷۳ آغاز کرده و تاکنون با مجلات و نشریات داخلی و خارجی بسیاری همکاری داشته است.
او درباره این دو عکس خود به بخش فارسی رادیو بینالمللی فرانسه چنین میگوید: «همه تلاش ما عکاسان مستند این بوده که این نوع عکاسی را به عکاسی روز دنیا نزدیک کنیم».
"سحر مختاری" نیز عکاسی است که مضمون بیشتر آثارش "نوستالژی" است. او در گفتوگو با بخش فارسی رادیو بینالمللی فرانسه درباره عکسهایش که در "جشنواره آرل" به نمایش درآمده میگوید که از او آثاری به این جشنواره برده شده که هنوز در ایران به نمایش درنیامده و در آینده نزدیک آنها را در ایران هم برای نمایش خواهد گذاشت.
هزینههای نگاه از دریچه دوربین
اما عکاسی در ایران چه مشکلات و هزینههایی دارد؟
"آناهیتا قبائیان" مدیر گالری "راه ابریشم"، پیش از این در گفتوگو با شبکه تلویزیونی "آرته" به محدودیتهای کار عکاسی در ایران و همچنین وجود تابوهایی اشاره کرده بود که نباید به آنها نزدیک شد.
اما "جاسم غضبانپور" معتقد است که در کار خود طی چند دهه گذشته با محدودیت مواجه نبوده است.
و "سحر مختاری" عکاس، معتقد است که بیشترین محدودیت برای عکاسان ایرانی در زمینه تأمین هزینههای این کار است.
ایران، پشت دری نیمهباز
برگزارکنندگان این نمایشگاه در معرفی آن توضیح دادهاند: «این از روی تصادف نیست که کشور ما تعداد زیادی عکاس دارد. ایرانیها وقتی میخواهند خود را در یک موضوع بروز دهند، از ابزارهایی استفاده میکنند که تاریخ به آنها ارائه کرده است و عکاسی نسخه مدرن شعر است... این نمایشگاه عکاسان، هنرمندان و مستندسازانی را معرفی میکند که روی تصاویرِ کشوری کار میکنند که درگیر انقلاب و جنگ است، اما در عین حال کشوری است که تغییراتی ناگهانی و چشمگیر را تجربه میکند».
"عباس کوثری" میگوید که در گزینش عکسها، مضمون نمایشگاه اهمیت بسیاری داشته و برگزارکنندگان آن، کار انتخاب عکسها را انجام دادهاند. هرچند او معتقد است که این نمایشگاه، از عکاسی امروز ایران، اندکی فاصله دارد: «ما مجدداً یک سیر تاریخی برای عکاسی ایران درنظر گرفتیم و از جنگ و انقلاب آغاز کردیم. این نگاه خطی در ایران وجود ندارد».
کسی چه میداند؟ شاید ایران امروز، به واقع همان عکسی باشد که در آخرین صفحه کتاب مربوط به این نمایشگاه منتشر شده است؛ عکسی از عباس کیارستمی که توسط "عباس عطار"، عکاس پیشکسوت گرفته شده است.
عکسی که مردی را نشان میدهد که از لای دری نیمهباز به آنچه در پشت آن است مینگرد. ایران امروز شاید همان چیزی است که در پشت این در قرار دارد.
دریافت رایگان خبرنامهبا خبر-پیامک های ما اخبار را بصورت زنده دریافت کنید
آبونه شوید