"جعفر پناهی" فیلمساز ایرانی که از تاریخ اول مارس ٢٠١٠ به جرم شرکت در تجمعهای اعتراضی پس از انتخاب مجدد محمود احمدی نژاد به ریاست جمهوری کشور و تبلیغ بر علیه نظام جمهوری اسلامی، برای مدت ٢٠ سال اجازۀ ساخت فیلم، نوشتن فیلمنامه، انجام مصاحبه و خروج از کشور را ندارد، همچنان در خفا و با محدودیت بسیار، به ساخت فیلم ادامه میدهد و آخرین ساختۀ او فیلم "سه رخ" که بدون حضورش اخیراً از جشنوارۀ کن برندۀ جایزۀ بهترین فیلمنامه شد، از امروز روی پردۀ سینماهای فرانسه می رود.
جعفر پناهی، طی هشت سالی که از این ممنوعیت می گذرد، تا کنون ٤ فیلم ساخته که هریک به طریقی به جشنوارههای جهانی راه یافتهاند. فیلمهایی چون: "این یک فیلم نیست"، "پرده" و "تاکسی" که در سال ٢٠١۵ برندۀ خرس طلایی از جشنوارۀ برلین شد.
او که فیلمسازی را با دستیاری "عباس کیارستمی" آغاز کرد، در فیلم "سه رخ" با بازی "بهناز جعفری" و "مرضیه رضایی"، تیغ انتقاد خود را به سمت شرایط زندگی زنان در ایران نشانه میگیرد و نابرابریهای حقوقی زنان را در کشورش محکوم می کند. این فیلم در روستای پدری "جعفر پناهی" در شمال غربی ایران فیلمبرداری شده است و داستان سه زن از سه نسل مختلف را به تصویر میکشد که هر یک به نوعی قربانی ظلم و خشونت جامعۀ مردسالارانه شده اند.
در این فیلم "بهناز جعفری" بازیگر مشهور، ویدیویی دریافت میکند ازدختری روستایی که با مخالفت خانوادۀ خود برای تحصیل در رشتۀ سینما در دانشگاه هنر تهران روبرو شده، قصد خودکشی دارد و با ناامیدی از او تقاضای کمک کرده است. "بهناز جعفری" که در آنهنگام در حال بازی در یک فیلم است چندان برآشفته میشود که صحنۀ فیلمبرداری را ترک میکند و با همراهی جعفر پناهی فیلمساز برای حل مشکل این دختر، رهسپار روستایی در شمال غرب ایران در استان آذربایجان میشوند. آنها ابتدا مجذوب میهماننوازی اهالی این روستا شده، اما چیزی نمیگذرد که درمییابند تصورات مذهبی غلط، خرافات و سنتهای مردسالارانهای در این روستا رواج دارد.
فیلم روایت مشکلات زندگی سه بازیگر زن در ایران است: "شهرزاد" بازیگر دوران پیش از انقلاب که از ادامۀ فعالیتش جلوگیری شده و با خاطراتش روزگار میگذراند، "بهناز جعفری" از بازیگران شناختهشدۀ کنونی که تلقی خاص خود را از این حیطۀ کاری دارد و دیگری "مرضیه" دختر جوانی که تحصیلاتش را در این رشته، میخواهد آغاز کند و رؤیای بازیگر شدن در سر دارد.
"جعفر پناهی" در "سه رخ" نیز به مانند فیلم پیشین خود "تاکسی" بیشتر سوار بر اتومبیل خود دیده میشود، به ندرت از اتومبیل پیاده میشود و حتی به فضای داخلی خانهها وارد نمیشود. در بیشتر نماهای این فیلم، دوربین از شیشۀ جلو اتومبیل، راهی پر پیچ و خم را به تصویر میکشد.
"سه رخ" به تعبیر منتقدان فرانسوی، تراژدی آرامی است که فیلمساز در آن بدون خشونت و با نوعی خونسردی تصنعی، تصورات غلط مذهبی، خرافات، تفکر مردسالارانه و تبعیض جنسیتی را در ایران زیر سؤال میبرد و همچون فیلمهایی که با محوریت زنان در گذشته ساخته بود، مانند "بادکنک سفید"، "آینه"، "دایره" و "آفساید"، به همدردی با زنان کشورش میپردازد که هنوز تا رسیدن به آزادی، راهی ناهموار و دراز در پیش دارند.