مهرداد پهلبد، وزیر فرهنگ و هنر دوران پهلوی و داماد رضا شاه، در لُس آنجلس درگذشت
مهرداد پهلبد، دولتمرد دوران پهلوی و نخستین وزیر فرهنگ و هنر ایران که بمدت ١٤ سال در این مقام باقی ماند، روز پنجشنبه ٩ اوت/١٨ مردادماه، در لُس آنجلس درگذشت. وی همسر شاهدخت شمس پهلوی، دختر رضاشاه و خواهر بزرگ تر محمدرضا شاه بود. مهرداد پهلبد که پس از انقلاب در کالیفرنیا میزیست، بهنگام مرگ ١٠١ سال داشت.
نتشر شده در: : روزآمد شده در
مهرداد پهلبد از دولتمردان هنرمند و هنرشناس و از وزیران خوددار و بی سروصدای دوران محمدرضا شاه پهلوی بود. همکاران او در دولتهای گوناگون و کسانی که با وی رفت و آمد داشتند، وی را مردی آرام و در مناسباتش با دیگران دلپذیر خواندهاند. مهرداد پهلبد که دوران وزارتش بیش از همۀ دیگر همکاران او تداوم یافت، در دبیرستان فیروز بهرام تهران آموزش دیده و سپس در کالیفرنیا و سوئیس به تحصیل معماری و مهندسی ساختمان پرداخته بود.
مهرداد پهلبد که پیش از ازدواج با شاهدخت شمس پهلوی، عزتالله مینباشیان نام داشت در اسفند ١٢٩۵ زاده شده بود. پدر وی نصرالله مینباشیان (نصرالسلطان) از موسیقی دانان سرشناس عصر قاجار و رئیس ادارۀ موزیک بود و پدر بزرگش، غلامرضا مین باشیان نخستین سرود ملی ایران را پس از مشروطه ساخته بود. مهرداد پهلبد از کودکی به آموختن، نواختن و سپس آموزش دادن ویولون دل خوش داشت. نوشتهاند که وی هنگامی که برای آموزش ویولون به دربار میرفت با شمس پهلوی آشنا شد و هنگامی که او در سال ١٣٢٤ از همسر نخست خود، فریدون جم، جدا شد، در قاهره با او ازدواج کرد و هر دو به مسیحیت گرویدند. محمدرضا شاه که بگفتۀ هوشنگ نهاوندی از دوستان بعدی مهرداد پهلبد، از آن ازدواج دل خوشی نداشت آنان را از بازگشت به ایران بازداشت و خانوادۀ جوان سالهای ١٣٢۵ تا ١٣٢٧ را در آمریکا گذراند. در همین ایام مهرداد پهلبد و همسر او به مسیحیت گرویده و همین نیز سبب دیگر ناخرسندی شاه از آنان شده بود.
با این حال، از آنجا که شاهدخت شمس و همسرش با خویشتنداری بسیار، دور از هیاهو می زیستند، آرام آرام شاه راه آشتی با آنان را گشود و مهرداد پهلبد پس از بازگشت به ایران، در سال ١٣٣٠ به ریاست ادارۀ کل هنرهای زیبا گماشته شد و پس از آن نیز در همان مقام، معاونت نخست وزیر را یافت. او در آذرماه ١٣٤٣ در کابینۀ دوم حسنعلی منصور به عنوان نخستین وزیر فرهنگ و هنر وارد هیئت دولت شد و از آن پس در بمدت ١٣ سال و ٨ ماه و ٢٠ روز تا پایان دورۀ نخست وزیری جمشید آموزگار در شهریور ١٣۵٧ در دولتهای مختلف مقام خود را حفظ کرد.
مهرداد پهلبد برای اجرای آثار موسیقی ایرانی به ایجاد ارکستر کُر ملی ایران دست زد و سرپرستی آن را به آلفرد ماردویان سپرد. در دوران او خانههای فرهنگ و هنر در شهرهای مختلف ایران ایجاد شد و نیز جشن فرهنگ و هنر هر سال در سراسر کشور و حتی در روستاها با اعزام گروههای هنری برگزار میشد.
مهرداد پهلبد و همسر او شمس پهلوی، در دوران انقلاب، ناگزیر به ترک ایران شدند، مدتی در کشور ترینیداد و توباگو اقامت گزیدند و پیش از سکونت دائم در کالیفرنیا، گاه شاه و خانوادۀ او را در ایام گذر از این کشور به آن کشور همراهی کردند. در ایام اقامت شاه در تابستان ١٣۵٨ در مکزیک، مهرداد پهلبد و همسرش در کنار او بودند.
مهرداد پهلبد همسر خود را در اسفند ١٣٧٤ از دست داد و از آن پس تا پایان عمر در کالیفرنیا می زیست. او برادر کوچکتر ارتشبد فتحالله مین باشیان، فرماندۀ نیروی زمینی شاهنشاهی و آجودان نظامی محمد رضا شاه پهلوی بود.
دریافت رایگان خبرنامهبا خبر-پیامک های ما اخبار را بصورت زنده دریافت کنید
آبونه شوید