دسترسی به محتوای اصلی
ایران، انقلاب، ارتش، خمینی

چهل سال پیش هنگامیکه «شورای عالی ارتش» با اعلام بیطرفی خود راه را برای سقوط نظام پادشاهی گشود + [صدا]

در چهلمین سالگرد وقوع انقلاب اسلامی در ایران امروز به یکی دیگر از برگ‌های پُراهمیت این رویداد تاریخی می‌پردازیم. چهل سال پیش در چنین روزی شورای عالی ارتش بیطرفی خود را میان دولت شاپور بختیار و دولت موقت انقلاب به ریاست مهدی بازرگان اعلام داشت و این چنین راه را برای سرنگون شدن نظام پادشاهی فراهم کرد ....

.
. .
تبلیغ بازرگانی

چهل سال پیش در چنین روزی، در پی یک شب پُر التهاب و آشوب، «شورای عالی انقلاب»  باتشکیل جلسه‌ای «بیطرفی خود را در مناقشات سیاسی» جاری در کشور اعلام کرد و به یگان‌های نظامی مستقر در خیابان‌ها دستور داد به پادگان‌ها بازگردند. این چنین حکومت نظامی بی نیرو و سرباز شد و شهر به دست انقلابیون افتاد.

.
. IRNA

روز پیش از آن، همافران و هنرجویان مرکز آموزش نیروی هوائی در تهران که شماری از آنان دو روز قبل به دیدار آیت‌الله خمینی رفته بودند، درهای مرکز آموزش و خزانۀ تسلیحات آنرا گشوده و به تقسیم اسلحه میان انقلابیون پرداخته بودند.

سراسر شب، شرق تهران میدان جنگ و گریز میان مردم مسلح و واحدهای نظامی و انتظامی بود و از بامداد حمله به برخی قرارگاه‌های پلیس و ژاندارمری آغاز شد. همان روز رادیو ایران خبر داد که «سحرگاه [...] تظاهرکنندگان به قرارگاه شمارۀ یک پلیس واقع در میدان سپه جمله کردند و آن را طعمۀ حریق ساختند. [...] گزارشی که هم اکنون آمده است حکایت از این دارد که قسمت تولید و آرشیو در میدان ارک توسط تظاهر‌کنندگان مسلح طعمۀ حریق شد. پادگان عشرت آباد و قرارگاه پلیس نیز اشغال شده است».

بعد از درگیری شدید میان مردم و نیروی انتظامی، انقلابیون وارد پادگان عشرت‌آباد شدند کنترل پادگان را که مقر گارد شاهنشاهی بود به دست گرفتند. ٢٢ بهمن ١٣۵٧
بعد از درگیری شدید میان مردم و نیروی انتظامی، انقلابیون وارد پادگان عشرت‌آباد شدند کنترل پادگان را که مقر گارد شاهنشاهی بود به دست گرفتند. ٢٢ بهمن ١٣۵٧ Photo: Michel Setboun

بختیار که همان سیاست پرهیز از دستگیریِ مخالفان و احتراز از درگیری با تظاهرکنندگان را تا آن هنگام دنبال کرده بود، ناامید از امکان سازش با طرفداران آیت‌الله خمینی، این بار تصمیم گرفته بود، قوانین حکومت نظامی را به اجرا گذارد و هر کس خلاف آنها اقدام کند، دستگیر شود. او خود می‌گوید صبح ٢٢ بهمن در انتظارِ رئیس ستاد ارتش، ارتشبد عباس قره باغی، بود تا این تصمیم را به او ابلاغ کند. اما وی در قرار حاضر نشد و تلاش برای تماس با او به نتیجه نرسید و در ساعت ١٣ بیانیۀ ارتش از رادیو ایران پخش شد».
در این بیانیه آمده بود « با توجه به تحولات اخیر کشور، شورای عالی ارتش در ساعت ده و بیست دقیقۀ روز بیست و دوم بهمن ماه تشکیل و به اتفاق تصمیم گرفته شد که برای جلوگیری از هرج و مرج و خونریزی بیشتر، بی‌طرفی خود را در مناقشات سیاسی فعلی اعلام و به یگان های نظامی دستور داده شد که به پادگان های خود مراجعت کنند».

با صدور بیانیۀ ارتش دیگر برای همه روشن شده بود که کار تمام شده است. انقلابیون که هنوز نگران اقدامی از سوی این یا آن فرمانده یا واحد نظامی بودند، در برابر کسب بیطرفی ارتش وعدۀ دادند که از هر اقدامی علیۀ فرماندهان نظامی خودداری می‌کنند. آیت‌الله خمینی خود بیانیه‌ای در این باره صادر کرد که توسط موسوی اردبیلی در رادیو خوانده شد.

اندکی بعد، مهدی بازرگان، نخست وزیر دولت موقت، نیز در پیامی پس از تشکر از «کلیۀ آقایان پرسنل و سربازان»  به همان بیانیه اشاره کرد و گفت «توصیه می‌نمایم همانطور که امام خمینی ارتشیان را از ملت و ملت را از آنان دانسته‌اند، برادروار با افسران رفتار نمایند».

.
. DR

رادیو و تلویزیون نیز در دست انقلابیون قرار گرفته بود. صدای تازه با نام «رادیو انقلاب» برای پخش پیام آیت‌الله خمینی که خود آن را خوانده بود، اینگونه آغاز کلام کرد: «اینجا تهران است، صدای راستین ملت ایران، صدای انقلاب. توجه فرمائید، توجه فرمائید، هم اکنون آخرین پیام حضرت آیت‌الله العظمی امام خمینی رهبر جنبش ملت ایران به سمع شما می‌رسد».

آیت الله خمینی در پیام خود هشدار داد که «انقلاب از نظر پیروزی بر دشمن هنوز به پایان نرسیده است». این سخن وی از تداوم نگرانی انقلابیون حکایت می‌کرد.

اما با کنار رفتن ارتش شاهنشاهی، دولت پادشاهی نیز کاملاً کنار زده شده بود. اما می‌دانیم که به وعده‌های داده شده به فرماندهان نظامی عمل نشد. نخستین گروه آنها تنها ۵ روز پس از پیروزی انقلاب به جوخۀ آتش سپرده شدند و بسیاری دیگر نیز سرنوشت بهتری نیافتند.

دریافت رایگان خبرنامهبا خبر-پیامک های ما اخبار را بصورت زنده دریافت کنید

اخبار جهان را با بارگیری اَپ ار.اف.ای دنبال کنید

همرسانی :
این صفحه یافته نشد

صفحۀ مورد توجۀ شما یافته نشد.