آغاز کار شصت و هفتمین فستیوال فیلم کن

هیات داوران و میهمانان سرشناس بر روی فرش قرمز پله های کاخ گام نهادند. لیلا حاتمی که یکی از اعضای هیات داوران بخش اصلی مسابقه ای است با لباسی برازنده، در رنگ روشن و کلاهی کوچک برسر، همراه با همکاران خود در سالن نمایش به روی صحنه رفت.

مراسم گشایش شصت و هفتمین فستیوال، که گرداننده آن امسال "لامبر ویلسون"، هنرپیشه و خواننده فرانسوی بود، با سادگی، وبه شکلی دلپذیر انجام گرفت و سنگینی برخی از سالها را نداشت.

او پس از ادای احترام به کارگردانان چشم از جهان فروبسته که آخرین آنها "آلن رنه" بود، پس از گفتن خاطره ای در پیوند با "نیکول کیدمن"، هنرپیشه استرالیائی که برای معرفی فیلم گشایش فستیوال"گریس موناکو"، به کن آمده و در ردیف نخست نشسته بود، از او تقاضای رقص کرد. موسیقی هم به صدا در آمد و نیکول کیدمن که ظاهرأ این رقص را چندان بلد نبود، تن به این دعوت داد.

سپس "الفونسو کوراون"، کارگردان مکزیکی فیلم "قوه جاذبه" و "کیارا ماسترویانی"، دختر "مارچلو ماسترویانی" و "کاترین دونوو "فستیوال را گشودند.

علت گزینش دختر هنرپیشه فراموش نشدنی ایتالیائی که خود نیز هنرپیشه است، عکس آفیش امسال فستیوال کن است که مارچلو ماسترویانی را در فیلم "هشت ونیم"، ساخته "فدریکو فللینی" بزرگ نشان می دهد. او و پدرش در سال 1996 پله های همین کاخ فستیوال را برای معرفی فیلم " سه زندگی و تنها یک مرگ"، ساخته "رائول روئیز" بالا رفته بودند.
فستیوال کن با نمایش فیلم "گریس موناکو"، ساخته "اولیویه داهان"، کارگردان فرانسوی در شب گشایش خود، بسیار زود با سنت بحث و جنجال همیشه حاضر در این فستیوال، پیوند بست.

ماجرا از این قرار است که فرزندان پرنس "رنیه" و "گریس کلی" با وجود این فیلم مخالفند و "هاروی واینشتین"، پخش کننده پرنفوذ آن خواستار یک ادیت دیگر فیلم برای بینندگان آمریکائی است.

"استفانی موناکو"، به نوشته روزنامه "نیس متن"، خواستار تحریم این فیلم شده است. "استفانی موناکو" در جائی دیگر گفت که این فیلم نمی بایستی اصلأ وجود می داشته چرا که به خوبی از "موناکو" و از پدرش که مرد بزرگی بود صحبت نمی کند. البته همه این مخالفت ها بدون دیدن فیلم انجام گرفته. کاری که تازگی ندارد و بیشتر متعصبین هم بدون این که نمایش و فیلمی را دیده باشند ویا کتابی را خوانده باشند، عوامانه با آن مخالفت می کنند و گاه نیز به تظاهرات دست می زنند.

بنابراین خانواده سلطنتی موناکو بر فرش قرمز پله های کاخ فستیوال پا ننهاد. نیکول کیدمن اما، که نقش گریس موناکو را ایفا می کند، نخستین ستاره از مجموعه ستارگانی بود که جماعت زیادی را، در انتظار دیدن وی در کنار کاخ فستیوال نگه داشته بود.

"نیکول کیدمن"، در واکنش به خشم خانواده "گریمالدی" گفت چنین خشمی را درک می کند چون آنها می خواهند زندگی خصوصی پدر و مادرشان را پنهان نگاه دارند.

"اولیویه داهان" که با فیلم پیشین خود "لا وی آن رز" (زندگی صورتی) به زندگی "ادیت پیاف" خواننده بنام ومهم فرانسوی پرداخته بود، این بار به یکی دیگر از چهره های بنام جهانی می پردازد که داستان زندگی اش از دور به قصه شاه پریان می ماند.
بدین معنا که "گریس کلی"، هنرپیشه آمریکائی وقتی در 27 سالگی برای معرفی فیلم " ام را به نشانه مرگ بگیر"، ساخته آلفرد هیچکاک به فستیوال کن آمد، با پرنس "رنیه سوم" ، پادشاه موناکو آشنا شد و برای ازدواج با وی، در اوج شهرت و پیروزی ، آمریکا و هالی وود را ترک کرد.

اما آن چه "اولیویه داهان" نشان می دهد این است که در سال 1962، پس از به دنیا آوردن کارولین و "البر "گریس"، سناریوئی از الفرد هیچکاک دریافت کردو هوای ترک موناکو وبازگشت به هالی وود را در سر پروراند. در همان زمان موناکو در یک دعوای مالیاتی با فرانسه قرار داشت واین پیشنهاد و موافقت "گریس کلی" برای بازی در فیلم هیچکاک ماجرا بر انگیز شد.

نکته دیگر این که تهیه کننده این فیلم "آرش عامل"، سناریو نویس ایرانی انگلیسی است که در کنار اکیپ فیلم بر روی پله های کاخ فستیوال دیده می شد.

فیلم "گریس موناکو"، که هم زمان در سینما های سراسر فرانسه به نمایش در آمدو همچنین توسط بسیاری از کشورهای جهان، از جمله چین، خریداری شده است، فیلمی است بسیار معمولی که پس از نمایشش انتقادات شدید برخی و مواضع بی تفاوت ترشماری دیگر را به دنبال داشت.

حال که در مورد فیلم مراسم گشایش سخن رفت، باید بگویم که فستیوال امسال تصمیم گرفت به مناسبت پنجاه سالگی ژانر فیلم های "وسترن اسپاگتی"، که سر آغازش "مشتی دلار" ساخته "سرجیو لئونه" بود، این فیلم را در مراسم پایانی و پس از دادن جوایز نمایش بدهد.

برای معرفی این فیلم، "کوانتین تارنتینو"، کارگردان آمریکائی که یکی از تحسین کنندگان "سرجیو لئونه" هست و می گوید در کارهای خود بسیار از او الهام گرفته و به گونه ای مدیون اوست، در صحنه حاضر خواهد شد.
از بحث وجنجال در کن سخن رفت، بحث ها حتمأ در پی نمایش فیلم "به نیویورک خوش آمدید"، ساخته "ابل فرارا"، هم در خواهد گرفت که به شکلی آزاد از ماجرای رسوائی به وجود آمده توسط رئیس فرانسوی صندوق بین المللی پول، "دومینیک اشترواس کان"، الهام گرفته است.

نقش کسی که بخت دار ترین کاندیدا از حزب سوسیالیست در برابر نیکلا سارکوزی، در انتخابات ریاست جمهوری سال 2012 بود را "ژرار دو پاردیو" و نقش همسر روزنامه نگارش را "ژاکلین بیسه" ایفا می کنند.

این فیلم گرچه در هیچ بخشی شرکت داده نشده اما شنبه شب در سینماهای کن و در درون بازار فیلم نشان داده خواهد شد و از همان روز 17 مه بر روی اینترنت ویا ویدئوی سفارشی، با پرداخت 7 یورو ، به نمایش در می آید و از این رو همه صاحبان سینما را خشمگین کرده است.

شمار ستارگان هم همچون سالهای گذشته بالاست و در میان آنها می توان از "رابرت پتینسون"، "هیلاری سوانک"، "رایان گاسلینگ"، "تامی لی جونز"، "کاترین دونو" و "ماریون کوتیار" نام برد.

امسال گرچه فیلم " به درود با زبان"، ساخته "ژان لوک گدار" در بخش مسابقه ای به نمایش در می آید، اما معلو م نیست که این چهره مهم جنبش "موج نو" در فستیوال حضور پیدا کند یا نه. فیلم پیش تر او "فیلم سوسیالیسم" در سال 2010 در بخش "نوعی نگاه "، بدون حضور این کارگردان به نمایش در آمد که مشکل یونان و سرنوشتی که غربیان برای این کشور رقم زده اند را بهانه قرار داده بود.

فراموش نشود که او با 84 سال سن خود ، کهن سال ترین کارگردان در برنامه امسال است وبا "زاویه دولان"، کارگردان 24 ساله کانادائی، به رقابت بر می خیزد.

در بخش مسابقه ای تقریبأ باز هم همان چهره های شناخته شده را می بینیم که در صدر آنها، "کن لوچ" رکورداراز نظر حضور در جشنواره کن دیده می شود که در سال 2006 نخل طلا را ربود. "مایک لی"، کارگردان دیگر انگلیسی هم که در مسابقه شرکت دارد، در سال 1996، نخل طلا را از آن خود کرده بود. "دیوید کروننبرگ" جایزه ویژه هیات داوران را در سال 1996 ربود، برادران داردن دوبار یکی در سال 1999 و دیگری در سال 2005 نخل طلا را ربودند و شاید تا سه نشه بازی نشه... "نائومی کاوازه" در سال 2007 جایزه بزرگ هیأت داوران را ربود و "نوری بیلجه جیهان همین جایزه را درسال 2011 گرفت.

شایسته گفتن است که برای برگزیدن 18 فیلم بخش مسابقه ای اصلی و 20 فیلم بخش "نوعی نگاه"، دست اندرکاران 1700 فیلم بلند دیده اند.

به مناسبت پایان دوران ریاست "ژیل ژاکوب"، کسی که از فستیوال کن آن چه امروز از آن می بینیم را ساخت، بد نیست کمی تاریخچه این فستیوال را یاد آوری کنیم.

اندیشه برگزاری فستیوالی در سطح بین المللی و برای رقابت با فستیوال ونیز توسط "ژان زه"، وزیر آموزش و هنرهای زیبا ی فرانسه در سال های 1938 مطرح گردید. این فستیوال که می رفت برای نخستین بار در شهر کن، شهری کوچک در جنوب فرانسه، در سپتامبر 1939، به ریاست "لوئی لومییر" برگزار شود به دلیل آغاز جنگ،برگزار نشد. در سال 1948 به دلیل کمبود پول فستیوال نتوانست تشکیل شود. اما یک سال بعد ، درروز 20 سپتامبر 1949 دوباره برگزارشد. درسال 1950، بار دیگر به دلیل بی پولی درهای آن بسته ماند. و در سال 1952 میلادی زمان برگزاری آن به ماه مه جا به جا گردید.

در سال 1968 باز هم به دلیل رخداد های ماه مه و بر هم زدن سالن نمایش فیلم، جشنواره متوقف گردید.
گر چه در سالهای نخست این فستیوال میعادگاهی برای افراد سرشناس به شمار می آمد که هر کدام با یک جایزه از آن باز می گشتند، اما بسیار زود رسانه ای شد و نامش در همه جهان پیچید.

بنابراین فستیوال کن توانست در سالهای پنجاه با حضور ستارگان سرشانسی چون "کرک دوگلاس"، "سوفیا لورن"، "گریس کلی"، "بریژیت باردو"، "کری گرانت"، "آلن دلون" و"جینا لولو بریجیدا" بسیار مردمی شود.
در سال 1955، نخل طلا به عنوان جایزه اصلی جانشین "جایزه بزرگ" گردید که تا آن زمان به بهترین فیلم بخش مسابقه ای داده می شد.

در سالهای 1960، دو بخش جانبی هم به بخش اصلی افزوده شد که یکی "هفته منتقدین" (1962) و "پانزده کارگردانان" (1969) بود.

تا سال 1972، فیلم های بخش مسابقه ای توسط کشور تولید کننده آنان تعیین می شد. اما پس از این تاریخ، فستیوال از این روند کناره گرفت و خود به گزینش فیلم های بخش مسابقه ای پرداخت.

در سال 1978، "ژیل ژاکوب" به عنوان مدیر آن برگزیده شد و او در همان سال بخش "نوعی نگاه" و جایزه "دوربین طلائی " را به وجود آورد که به نخستین فیلم کارگردانان حاضر در بخش های مختلف داده می شود.
"درس سینما" از سال 1991 توسط "فرانچسکو روسی" گشایش یافت و پس از او دیگر کارگردانان سرشناس در این کارگاه شرکت کردند وطرز کار و دید خود از سینما را در اختیار دیگران گذاشتند.

بر مبنای همین چارچوب، نخستین "درس موسیقی" در سال 2003 توسط "نیکلا پیو وانی" و نخستین درس هنر پیشگی در سال 2004 توسط "ماکس فون سیدو" هنرپیشه سوئدی داده شد.

در سال 1997، به مناسبت پنجاهمین سالگرد فستیوال، شماری از کارگردانان بزرگ به روی صحنه آمدند تا بزرگترین "نخل طلا" را به اینگمار برگمن اهدا کنند.

در سال 1998، ژیل ژاکوب "سینه فونداسیون" که به فیلم های کوتاه و متوسط دانشجویان رشته سینما در سراسر جهان توجه می کند، را به راه انداخت. و در سال 2000 "اقامتگاه" کارگردانان جهان گشایش یافت.
"کارگاه" که در سال 2005 به وجود آمد، همه ساله به حدود بیست کارگردان امکان می دهد برای تهیه فیلم خود بودجه پیدا کنند.

در سال 2007 و به مناسبت شصتمین سال برگزاری فستیوال، از 33 کارگردان بزرگ واز جمله عباس کیارسیتمی خواسته شد که هر کدام یک فیلم 3 دقیقه ای با موضوع " هر کس سینمای خودش" بسازند.

درسال 2010 بخش تازه ای به نام "فیلم های کوتاه کن" به وجود آمد که فیلم های مسابقه ای کوتاه و فیلم های ارائه شده به "شورت فیلم کورنر" را در بر می گیرد تا چشم انداز گسترده ای ازآفرینش های جهانی بدهد.

بازار فیلم هم در 1959 به این مجموعه افزوده شد.

در سال 2000 ، "دهکده بین المللی" به وجود آمد که در آغاز میزبان 12 کشور در 14 پاویلیون بود. امروز شمار این کشورها به 60 و شمار پاویلیون ها به 65 رسیده است.

هم اکنون 4580 خبرنگار این رخداد را پوشش می دهند که در سال 1966 شمارشان 700 نفر بود.