آیا حوادث مصر با تئوری توطئه کودتا قابل توضیح است؟

نشریه لیبراسیون در شماره امروزش صفحات متعددی را به حوادث مصر اختصاص داده و مقالات ، تفسیر ها و گزارشات مختلفی در این باره منتشر کرده است.
مروان شاهین گزارشگر لیبراسیون در قاهره در مقاله مفصلی به تفسیر های مختلف از سقوط محمد مرسی پرداخته است.
نویسنده از قول هواداران اخوان المسلمین نقل می کند که با اطمینان می گویند رئیس جمهورشان بوسیله یک شورش مردمی سرنگون نشده است. بلکه بر کناری اش ثمره یک کودتا و توطئه برنامه ریزی شده است که از مدت ها قبل توسط عوامل رژیم گذشته طراحی شده بود.
بروایت هواداران مرسی ، طرفداران حسنی مبارک از همان زمان انتخاب مرسی در تدارک بوده اند که روزی دوباره به قدرت باز گردند. آنها برای جلوگیری کردن از تحقق شعارهای انقلاب از هر وسیله ای سود بردند تا راههای تغییر را ببندند ، اقتصاد را از کار بیاندازند و نا امنی را رواج دهند. بنظر آنها مصری هائی که روز سی ژوئن به خیابان ها آمدند یا از طرف ثروتمندان فاسد پول گرفته بودند تا تظاهرات کنند و یا بوسیله رسانه های مخالف مرسی تحریک شده بودند. کسان دیگری از همین هواداران تئوری توطئه ، مدعی اند که نظامیان شورش های مردمی را شعله ور کردند تا به بهانه آن دخالت خود را موجه جلوه دهند.
مروان شاهین توضیح می دهد که در مصر تئوری توطئه بدلایل تاریخی و جغرافیائی رواج و اعتبار زیادی دارد و بویژه اخوان المسلمین گرایش زیادی دارند که حوادث را به یاری این تئوری تشریح کنند، و این گرایش گاهی تا حد پارانویا هم می رود . با این حال نویسنده یاد آوری می کند که این گرایش معنایش این نیست که تفسیر اخوان المسلمین و مشکوک بودنشان نسبت به شورش های خودانگیخته کاملاً بی اساس است.
بنظر مفسر لیبراسیون دو نکته بنظر قابل اطمینان است. یکی اینکه بدون تظاهرات وسیع مردم علیه رژیم نظامیان هرگز جرات نمی کردند محمد مرسی را برکنار کنند. نکته دوم هم این است که بر خلاف ادعای اسلامگرایان، نمی توان تظاهر کنندگان را تنها به هواداران رژیم گذشته محدود کرد. در بین معترضان گروههای متعددی از ناراضیان هم وجود داشتند که در انقلاب مصر نقشی فعال بعهده گرفتند.
مروان شاهین بعنوان مثال از یک گروه متمایل به چپ به نام " تمرد" نام میبرد که از اواخر ماه آوریل اعلام کردند که خیال دارند تا قبل از پایان ژوئن پانزده میلیون امضاء علیه محمد مرسی جمع آوری کنند ، یعنی بیش از تعداد آراء محمد مرسی در انتخابات گذشته که کمی بیش از سیزده میلیون نفر بود.
بروایت لیبراسیون گروه تمرد مدعی است که از انتظارات اولیه خود بمراتب فرا تر رفته و در کمتر از دو ماه 22 میلیون امضاء جمع اوری کرده است. گر چه البته یک دستگاه رسمی برای شمارش این آراء وجود ندارد . نویسنده می پرسد چگونه گروهی از جوانان کشور که توانائی مالی چندانی هم نداشته اند، توانسته اند به چنین نتایجی دست یابند؟ فعالان این جنبش رمز موفقیت خود را تعهد و تحرک شهروندان توصیف می کنند. با این حال هفته گذشته یک میلیاردر معروف مصری بنام نقیب ساوی ریس اعترافد کرد که بصورت ناشناس از این جنبش تمرد حمایت کرده و تمام امکانات خود را از نظر تامین تبلیغات آنها و در اختیار گذاشتن دفاتر و وسایل ضروری در اختیار آنان قرار داده است. یک منبع نزدیک به محافل تجاری مصر به نویسنده توضیح داده است که پس از سقوط مبارک همه تجاری که وضعیت اقتصادی اشان خرابتر از قبل شده بود همه تلاش خود را می کردند تا آتش مخالفت با مرسی شعله ورتر شود. او اظهار نظر کرده است که گرچه جنبش تمرد آلت دست این ثروتمندان نبوده است ولی آنها با در اختیار قرار دادن امکانات و اقتدار خود ، از این جنبش بنفع خود استفاده کرده اند . اسلامگرایان جنبش تمرد را تنها یکی از نقب هائی توصیف می کنند که در پروسه طولانی برانگیختن شورش های مردمی نقش خود را ایفا کرده است.
مروان شاهین به دو نکته دیگر هم اشاره می کند. اینکه در دوران التهابات خیابانی هر روز برق ها قطع می شد و کمبود بنزین باعث ایجاد نگرانی در مردم شده و صف های طویلی جلوی پمپ بنزین ها ایجاد شده بود . این دو پدیده بلافاصله پس از برکناری مرسی قطع شدند و همه چیز بحالت عادی برگشت. نویسنده توضیح می دهد که برای برق علت روشن است . وزیر انرژی برای صرفه جوئی روزانه چند ساعت برق ها را قطع میکرد و برکناری او این سیاست را متوقف کرده است. ولی برای بحران بنزین نویسنده توضیح می دهد که نظامیان مهم ترین مراکز نفتی کشور را در اختیار دارند و توزیع مواد نفتی در انحصار آنهاست. او از قول یک منبع نزدیک به نظامیان نقل می کند که آنها از اواخر ماه ژوئن از توزیع بنزین خودداری کردند . این نکته است که تئوری اسلامگرایان را درباره نقشه مندی طرح برکناری تایید می کند. البته مخالفان مرسی برای بحران بنزین توضیح دیگری می دهند که خیلی جدی بنظر نمی رسد . آنها می گویند رئیس جمهوری برکنار شده بازار سیاهی سازماندهی کرده بود تا بنزین را به نوار غزه برساند.
بعقیده نویسنده لیبراسیون نظامیان از اینکه مرسی این اواخر فرمانداران جدیدی از اعضای اخوان المسلمین را برگزیده بود خشمگین بودند، چرا که این پست نان و آب دار همواره در اختیار نظامیان بازنشسته بوده است. علاوه بر این اخوان المسلمین در تدارک تغییر قانونی بود که مطابق آن نظامیان حق داشتند به نام دلایل استراتژیک " تمام فضاهای عمومی را در اختیار خود بگیرند."