"روز ملی قلم" آغازی در جهت هم‌گرایی و وحدت فرهنگی افغانستان

تلاش‌هایی که از ٢ سال پیش در افغانستان برای نام‌گذاری یک روز ویژه ١٦ ثور به نام "روز ملی قلم" در سالنامه این کشور آغاز گردیده، پیشرفت قابل ملاحظه‌ای را نشان میدهد. با توجه به کثرت و تنوع قومی و زبانی موجود در افغانستان، رسمیت یافتن "روز ملی قلم" میتواند آغازی باشد در جهت همگرایی و وحدت فرهنگی در چهارچوب پروژه فراگیر ملت- دولت که تضمین کننده پیشرفت و ثبات جامعه افغانستان می‌باشد.

افغانستان سرزمینی است کهن با کثرت و تنوع قومی و زبانی. برخی از پژوهش‌ها شمار اقوام مختلف در این سرزمین را بیش از 50 قوم دانسته اند. بدیهی است که کثرت قومی در این سرزمین با تنوع و گوناگونی زبانی همراه باشد.

برخی‌ها از محقققان و زبان شناسان زبان‌های زنده افغانستان را بیش از ٤٠ زبان دانسته اند. مجاور احمد زیار، زبانشناس افغان می‌گوید که زبان‌های رایج افغانستان ۴۷ زبان است که در ۴ گروه تقسیم شده است: «از جمله یک "گروه آریایی" است که شامل زبان‌های دری، پشتو، بلوچی و ١٢- ١٣زبان پامیری می‌شود. گروه دوم، "گروه زبان ترک و مغولی" است که شامل زبان‌های ازبکی، ترکمنی، قیرغیزی، قزاقی، ایغوری و غیره می‌شود. گروه سوم، "گروه هند و آریایی" است که شامل زبان‌های گجراتی، سندی، پنجابی و براهوی است و گروه چهارم، "گروه زبان سامی" است که عبارت از عربی و عبری می‌باشد و در حال حاضر عبری در افغانستان موجود نیست چون گویش ورانش از افغانستان رفته‌اند.»

وجود اقلیت های مذهبی گوناگون از جمله شیعه، اسماعیلی، هندوها، سیک ها و حتی یهودی ها بر تنوع و کثرت قومی و زبانی بی نظیر افغانستان افزون گردیده و به این سرزمین موقعیتی خاص بخشیده است. این شرایط ویژه، میتواند خاستگاهی تاریخی در جهت شکوفایی فرهنگی ، سیاسی، اجتماعی و اقتصادی باشد. در همان حال میتواند زمینه ای برای بروز اختلافات و تنش ها باشد؛ تنش هایی که میتوانند به جنگ داخلی منجر گردیده و خرابی ها و ویرانی‌های بسیاری را به وجود آورند. سرزمین افغانستان این تجربه تلخ را آزموده است.

تنها راه برای نیل به وحدت ملی، و استقرار پایه ای استوار و محکم که این موزائیک قومی، مذهبی و زبانی متنوع را به هم پیوند زند، همانگونه که رنگین دافر سپنتا نیز گفته است، پیشرفت پروژه دمکراسی در چهارچوب یک بنیاد و پیمان حقوقی دولت- ملت است.

پیشرفت پروژه دمکراسی و تبلور آن در چهارچوب بنیاد دولت-ملت، نیازمند تلاش های فرهنگی گسترده ای برای نزدیکی، همزیستی، درک متقابل و بالاخره همگرایی اقوام گوناگونی است که در سرزمین افغانستان زندگی می کنند.

برای نیل بدین مقصود، داشتن یک سیاست فرهنگی جامع و مدون که نیازهای فرهنگی اقوام گوناگون افغانستان را جهت داده و با همگرایی این نیازها در قالب یک پروژه فراگیر، پروژه جامع فرهنگی ملت افغانستان را شکل دهد ضرورت دارد.

تاکنون انتقادهای بسیاری از سوی کنشگران فرهنگی جامعه افغانستان، به نبود این سیاست فرهنگی مدون و جامع به دولت و مجامع قانون گزاری افغانستان صورت پذیرفته است؛ از جمله این انتقاد ها، تعلل دولت و مجلس در پذیرش در خواست های جامعه مدنی افغانستان برای نام گذاری روز 16 ثور به عنوان "روز ملی قلم" در سالنامه افغانستان میباشد

این جنبش از هرات و ولایات غربی افغانستان، در قسمت هایی از کشور از جمله بامیان گسترش یافته است.

برای بحث در باره این موضوع با خانم سهیلا عرفانی، روزنامه نگار و و استاد روزنامه نگاری در دانشگاه هرات، به گفتگو نشسته‌ایم.