قربانیان جنگ افغانستان: گفتگوهای صلح حکومت با طالبان باید به خواست قربانیان پاسخ دهد

همزمان با آغاز گفتگوهای بین‌الافغانی صلح میان نمایندگان حکومت افغانستان و گروه طالبان در قطر، قربانیان جنگ در کابل جمع شده و خواهان قربانی‌محور شدن این گفتگوها هستند. شماری از این قربانیان در گفتگو با ار.اف.ای می‌گویند که این گفتگوها باید زمینه‌ساز دسترسی به عدالت و جبران خسارت قربانیان باشد.

اجتماع خانواده‌های قربانیان جنگ در گلزار شهدای دانائی در کابل © زکریا حسنی

نگرانی به گونه‌ی جمعی و از یکی از خبرسازترین قبرستان‌های کابل بلند می‌شود تا به گوش طرف‌های گفتگوکننده صلح در قطر برسد. گفتگوهایی که تازه و در نبود این قربانیان جنگ افغانستان آغاز شده تا در مورد سرنوشت این کشور فیصله کند.

بیشتر قربانیان جنگ که در اینجا گرد آمده‌اند، خانواده‌های دانش‌آموزانی است که جگر گوشه‌های‌شان را دو سال پیش در حمله انتحاری به مرکز آموزشی موعود در غرب کابل، از دست داده‌اند. دانش‌آموزانی که هم در کلاس درس باهم بودند و هم اینجا در قبرستان «شهدای دانایی».

محب‌الله مرادی، یکی از زخمی‌های رویداد مرکز آموزشی موعود که هم‌کلاسی و دوست نزدیک خود به نام عطا را در آن رویداد از دست داده، بر قبر این هم‌کلاسی‌ خود زانو زده و چگونگی از دست دادنش را به یاد می‌آورد.

«چهار طرف را می‌بینم که یکی بین خون است، یکی بین خاک و یکی بین‌ شیشه، یکی بین آه و فریاد و یکی کاملا سوخته؛ عطا را می‌بینم که عطا ده پهلویم بود؛ روی زمین افتاده و به سرش چره/تیرکش خورده بود».

محب که به سنگ قبر دوست خود تکیه زده می‌گوید که جنگ در نوجوانی، روح او را کشت، هدف‌هایش را تغییر داد، دوستانش را از او گرفت و حالا تاکید دارد که در میز گفتگو باید به خواست‌های قربانیان جنگ و حق و حقوق آنان توجه شود.

به گفته محب، قربانیان جنگ افغانستان برای دست‌آوردهای کنونی، قربانی‌های زیادی پرداخته که حکومت و گروه طالبان نباید به فکر عقب‌گرد و از دست دادن این دستاوردها باشند.

«من یک‌بار کاملا مُردم. ۲۴ اسد برای هم‌کلاسی‌هایم آخر ماجرا بود، برای من آخر ماجرا و شروع ماجرا بود. ما خوردیم به یک گودالی که بیرون شدن از آن خیلی همت و نیرو می‌خواهد. ما از طرف‌های درگیر صلح می‌خواهیم که داشته‌های فرهنگی، معنوی و مادی افغانستان که بوجود آمده، چه در مورد حقوق جوانان، زنان، آزادی بیان و دموکراسی، اینها را هیچ زمان پامال نکنند. اما اگر فکر می‌کنند که افغانستان را به ۴۰ سال قبل برمی‌گردانند، فکر می‌کنم که یک آرمان کورکورانه است.»

در گوشه دیگر این قبرستان، مادری خمیده با چهره‌ای درهم، بر سر قبر پسر نوجوانش که در رویداد موعود کشته شد، نشسته و می‌گوید هرچند نمی‌بخشد، اما به صلح نیاز دارد.

«خون عزیزالله بخشیدنی نیست، فراموش نمی‌توانم. درد [از دست دادن] فرزند فراموشی ندارد. از طالبان و حکومت می‌خواهم که یک صلح دوامدار بیاوردند نه یک روزه یا دو روزه که بچه‌هایم به آرامی زندگی کنند».

این قربانی‌های جنگ که هر کدام در کنار قبر عزیزی‌شان نشسته‌اند با برگزاری گفتگوهای صلح در پشت درهای بسته مخالف هستند و می‌گویند این‌گونه گفتگوها زمینه معامله و خیانت را فراهم می‌کند.

محب در این مورد با نگرانی می‌گوید:«ما ترس از معامله داریم چون حاکمان افغانستان از دید من معامله‌گر هستند. بیم از معامله داریم اما از آنان می‌خواهیم که [معامله] نکنند. از روزنۀ امیدی که بوجود آمده استفاده کنند. برای جوانان، برای مردم و برای قشر مظلوم حق بدهند. اگر حق ندادند و به ستمگری خود ادامه دهند مطمئن باشند که زمان حاکمیت ما می‌رسد. اگر خواست مظلوم‌ترین قشر جامعه درنظر گرفته نشود، فکر می‌کنم که خواست اکثریت جامعه در نظر گرفته نمی‌شود.»

تقسیم قدرت، معامله و پشت کردن به ارزش‌ها و دستاوردهای دو دهه‌ی پسین از نگرانی‌هایی است که مردم از گفتگوهایی جاری صلح در قطر دارند، اما این قربانیان جنگ می‌گویند این گفتگوها باید زمینه‌ را برای دسترسی به عدالت برای قربانیان، جبران خسارت قربانیان، برقراری آتش‌بس و جلوگیری از قربانی‌های بیشتر فراهم کند و تاکید می‌کنند که برای چنین کاری، ضمانت می‌خواهند.