آیا طالبان باید به نوبۀ خود با گروه‌های تروریست اسلام‌گرا درگیر شود؟

طالبان در راه دستیابی به افغانستان، تعهد کرده‌اند که این کشور را از وجود گروه‌های تروریستی پاک کنند. اما سوءقصد هولناک فرودگاه کابل که بیش از ۱۷٠ نفر را کشت، نشان داد که داعش و احتمالاً گروه‌های دیگر تروریستی همچنان در افغانستان لانه کرده‌اند. به نوشتۀ روزنامۀ فرانسوی لوموند، طالبان اگرچه با داعش رقابت دارند، اما احتمال همکاری‌شان با سازمان القاعده کم نیست...

قبلا اف.بی.آی برای کسب اطلاعات در باره سراج الدین حقانی اعلامیه پخش کرده بود © dr

ژاک فولورو، خبرنگار لوموند در شمارۀ مورخ ۳٠-۲٩ اوت از یکی از سخنگویان رژیم جدید طالبان نقل می‌کند که "به غیر از کابل، ما هر ۳۴ ولایت افغانستان را از وجود داعش پاک کرده‌ایم"...

اما جنایات فرودگاه کابل اینک نگرانی قدیمی تبدیل شدن افغانستان به لانۀ امن تروریسم را دوباره زنده کرده است. دولت‌های غربی از خود می‌پرسند اگر طالبان نتوانند گروه‌های تندروتر از خود را اداره کنند، چه خواهد شد؟

در ارتباط با رویدادهای فرودگاه کابل، ژنرال کنت مک‌کنزی آمریکایی - فرماندۀ "سنتکام" – گفته است که طالبان برخی بازرسی‌ها (بدنی و غیره) را درست انجام داده‌اند و برخی دیگر را خیر. اما او معتقد است که طالبان در خنثی کردن چند سوءقصد مؤثر بوده‌اند.

حضور داعش در افغانستان

روزنامۀ لوموند یادآوری می‌کند که محور اصلی توافقنتامۀ صلح طالبان با آمریکا که سال گذشته در دوحه توسط دولت دونالد ترامپ و وزیر خارجه‌اش مایک پمپئو امضا شد (۲٩ فوریه ۲٠۲٠)، این بود که طالبان ورود هرگونه گروه تروریستی به خاک افغانستان را ممنوع کنند و اجازه ندهند جنبش‌هایی که تهدیدی برای دنیای غرب محسوب می‌شوند، در این کشور پا بگیرند.

اما گروه "دولت اسلامی" (داعش) هیچگاه توافقنامۀ دوحه را نپذیرفت. داعشی‌ها حتی طالبان را به خاطر امضای توافقنامه با آمریکا "مرتد" خواندند و ادعا کردند که طالبان از راه "جهاد" منحرف شده‌اند. باید گوشزد کرد که بعد از تصرف کابل توسط طالبان، چندین گروه "جهادی"، حتی در آفریقا، پیروزی طالبان را تبریک گفتند، اما داعش سکوت کرد.

لوموند می‌نویسد که حضور داعش در افغانستان تحت عنوان "امارت خراسان" از سال ۲٠۱۵ به بعد مسجل است. حتی سازمان ملل در سال ۲٠۲٠ هشدار داد که افغانستان به کانون فعالیت داعش و سایر گروه‌های "جهادگرا" تبدیل شده است. مرکز این فعالیت‌ها منطقۀ کوهستانی اچین، واقع در استان ننگرهار – در مرز پاکستان - است (که به تازگی هدف حملات آمریکا قرار گرفت).

اختلافات درونی طالبان

به قول یک کارشناس فرانسوی "طالبان جعبۀ سیاهی است که هیچوقت نمی‌توان از اتفاقات درون آن به درستی خبردار شد"...

نشانه‌های زیادی حاکی از وجود گرایش‌های مختلف در میان طالبان است. به ویژه بعد از آن که خبر مرگ ملاعمر رسماً توسط گروه تأیید شد (سال ۲٠۱۵)، اختلافات درونی شدت گرفت. حتی ملامنصور، رهبر وقت طالبان، در دعواهای داخلی گلوله خورد (ملا منصور یک سال بعد توسط پهپادهای آمریکایی به قتل رسید).

بعد از آن که گفتگوهای مستقیم میان آمریکا و طالبان آغاز شد، سرویس‌های اطلاعاتی افغانستان به مکالماتی دست یافتند که از تقسیم شدن طالبان به دو دسته حکایت می‌کرد: "آشتی‌ناپذیرها" که اکثراً از نسل جوان متولد پاکستان بودند و از ادامۀ جنگ دفاع می‌کردند و دسته‌ای دیگر که گفتگو و کنار آمدن با آمریکا را می‌پذیرفتند. طی همین هفتۀ اخیر نیز دیپلمات‌های غربی که همچنان در کابل مانده بودند، از وجود این دو گرایش سخن می‌گفتند. ظاهراً گروه میانه‌رو‌تر با تشکیل دولت "فراگیر" موافق است اما تندروها می‌گویند قدرت باید در انحصار طالبان باشد.

از نگاه طالبان، حساب القاعده از داعش جداست

ژاک فولورو در روزنامۀ لوموند می‌نویسد: اگرچه طالبان با داعش رقابت دارند، اما رابطۀ آنها با سازمان القاعده از جنسی دیگر است. وزارت خزانه‌داری آمریکا که در مورد منابع مالی تروریسم تحقیقات مفصل کرده، رسماً گفته است که القاعده به کمک طالبان دوباره جان گرفته است. طالبان به ویژه القاعده را در روش‌های کسب منابع مالی یاری و آموزش داده‌اند. به طوری که برخی کمک‌های به‌ظاهر "بشردوستانه" در نهایت به دست سازمان القاعده می‌رسد.

به نوشتۀ لوموند، حلقۀ اصلی ارتباط میان طالبان و القاعده را باید در میان دار و دستۀ حقانی یافت. "شبکۀ حقانی" که در مرز أفغانستان و پاکستان (احیاناً در منطقۀ وزیرستان) مستقر است، مسئول چندین کشتار و سوءقصد انتحاری به شمار می‌آید. این شبکه در قاچاق مواد مخدر نیز فعالیت دارد. نه سال قبل، یکی از خطرناک‌ترین اعضای این شبکه، بدرالدین حقانی، به دست آمریکایی‌ها کشته شد.

مشکل اینجاست که در حال حاضر، سراج‌الدین حقانی یکی از معاونان هبت‌الله آخوند‌زاده – رهبر فعلی طالبان – است. اگرچه آمریکایی‌ها تأکید دارند که شبکۀ حقانی به کلی از طالبان جداست، اما رویدادهای چند سال اخیر چنین ادعایی را اثبات نمی‌کند.

بدین ترتیب ژاک فولورو نتیجه می‌گیرد که سرنوشت القاعده و طالبان را نمی‌توان از یکدیگر جدا کرد. روزنامه‌نگار لوموند یادآوری می‌کند که در سال ۲٠۱۶، بعد از آن که هبت‌الله آخوند‌زاده به عنوان رهبر جدید طالبان معرفی شد،  ایمن ظواهری – رهبر القاعده – بلافاصله برای بیعت با وی پیشقدم شد...