بر اساس گزارش ها، "بن برنانک"* پس از دو دوره ریاست بانک مرکزی آمریکا، در ژانویه سال آینده با پایان یافتن دورۀ مأموریتش در مقام خود باقی نخواهد ماند.
کاخ سفید واشنگتن از هم اکنون در پی جانشینی برای وی است. گفته می شود که "جاکوب لو"، وزیر خزانه داری آمریکا، از هم اکنون سرگرم تهیه فهرستی از افراد است که بیشترین بخت را برای جانشینی "بن برنانک"* دارند.
گفته می شود که برغم اصرارها، رییس بانک مرکزی آمریکا، تمایلی برای ماندن در مقام کنونی‌اش از خود نشان نداده است. در اوایل ژوئن گذشته، باراک اوباما، رییس جمهوری آمریکا در مصاحبه ای تلویزیونی و در اظهاراتی غیرمنتظره گفت که بن برنانک، بسیار بیش از آنچه که خود تمایل داشته در مقام فعلی اش باقی مانده است.
لورانس مایر، رییس پیشین شورای حکام بانک مرکزی آمریکا، گفته است که باراک اوباما با ایراد چنین سخنی عملاً بن برنانک را برکنار کرده و اقتدار او را زیر سئوال برده و در نتیجه مانع از ماندن وی در مقام کنونی‌اش شده است. در هرحال، کناره گیری بن برنانک، وظیفۀ دشوار او را برای توقف تدریجی تدابیر استثنایی عرضۀ اعتبار با مشکل روبرو ساخته است.
از نگاه ناظران کناره‌گیری برنانک حکایت از جهت‌گیری تازه‌ای در بانک مرکزی آمریکا دارد و همچنین گواه به هم‌پیوستگی اقتصادها در عرصۀ جهانی است. در حال حاضر اقتصاد آمریکا به یاری صد میلیارد دلار کسری ماهانه و خریداری 85 میلیارد دلار فرآورده های مالی بانک های تجاری کشور سر پا ایستاده است. اما قروض عمومی دولت آمریکا به 16 تریلیون دلار یعنی معادل صد در صد تولید ناخالص ملی این کشور به اضافۀ 4 هزار میلیارد دلار اعتبارات بانکی خریداری شده توسط بانک مرکزی بالغ می شود.
این پول‌های مجانی باعث شده که بانک‌های آمریکایی ثبات نسبی خود را بازیابند و صنایع نظامی در کنار بازار پول و دستگاه های اداری به زندگی و فعالیت خود ادامه بدهند؛ این پول نسبتاً مجانی همچنین به قدرت‌های نوظهور نظیر برزیل و اندونزی اجازه داده با جلب سرمایه‌های جویای بهره وری، کسری درآمدهای خود را بعضاً جبران کنند.
در واقع، کناره گیری بن برنانک، از ریاست بانک مرکزی آمریکا می تواند به این معنا باشد که علائم بهبود در اقتصاد آمریکا قابل تشخیص اند و اینکه آمریکا از این پس نیازی به افزایش قروض هنگفت خود ندارد.
البته، علائم بهبود در اقتصاد آمریکا به ویژه در بازار املاک و مسکن قابل رؤیت‌اند. بر اساس آمار منتشر شده توسط وزارت بازرگانی آمریکا ساخت و ساز آمریکا در ماه مه گذشته اندکی نسبت به ماه آوریل افزایش یافته است. فعالیت‌های تولیدی پس از توقف ماه مه گذشته در ماه ژوئن ازسرگرفته شده است. اما هیچ تضمینی وجود ندارد که این نشانه‌ها خبردهندۀ زمینه‌های ازسرگیری رشد و رونق اقتصادی در آمریکا باشند.
تاکنون هیچ موتور واقعی رشد و هیچ ابداعی بستر چنین تحرکی را فراهم نساخته‌اند. کشف میدان‌های عظیم گازی غیرمتعارف در آمریکا هنوز تأثیری بر ظرفیت‌های جدید اقتصاد آمریکا نگذاشته‌اند.
از جمله نتایج خبر برکناری بن برنانک، این است که اقتصاد جهانی نمی تواند از سازوکارهای کنونی اقتصاد آمریکا رویگردانی کند. افزون بر این کشورهای جنوب که تاکنون اقبال خوبی در جذب سرمایه های خارجی داشته اند از این پس با دشواری های تازه ای در جذب سرمایه ها روبرو هستند. نرخ های بهره در این کشورها قویاً افزایش یافته اند و می توانند سیاست های رشد در آنها را جداً در معرض تهدید قرار بدهند.
برای نمونه، برزیل ناگزیر است هزینه‌های سنگینی را برای کاهش قروض خود متحمل شود. اکنون بیم آن می رود که نرخ‌های بهره نخست در حومۀ اروپا و سپس در کانون آن رو به افزایش بگذارند.
اعلام خبر کناره گیری رییس بانک مرکزی آمریکا، در واقع گویای این مطلب است که بحران اقتصاد جهانی خاتمه نیافته و اینکه این بحران می تواند در آینده به دلیل افزایش قروض اقتصاد جهانی وخیم تر نیز بشود. بزرگترین درس این بحران این است که جهان عمیقاً معتاد و وابسته به پول تخیلی است و این اعتیاد خود فاجعه‌ای است اقتصادی، هر چند خلاصی از آن خود نیز می تواند فاجعه‌بار باشد.
در این بی ثباتی به نظر می رسد که تنها چین به عنوان قدرت اقتصادی طی چهل سال گذشته کمترین اشتباهی در زمینۀ اقتصادی مرتکب شده است؛ زیرا نظام اقتصادی این کشور بر اساس عقلانیت حاکم که هدفش بهبود وضعیت عمومی کشور است شکل گرفته است؛ در این چهار دهه، اقتصاد چین وسیعاً از نوسازی و جهانی شدن بهره برده و در عین حال به میزان قابل توجه‌ای از فقر کاسته است.
Ben Bernanke *
دریافت رایگان خبرنامهبا خبر-پیامک های ما اخبار را بصورت زنده دریافت کنید
آبونه شوید