القاعده بعد از قتل بن لادن،رهبر بعدی چه کسی است؟

بن لادن پیش از به قتل رسیدن در تدارک و برنامه ریزی عملیات تروریستی منسوب به القاعده، دخالت مستقیم نداشت. بخصوص طی 5 سال گذشته او بیشتر رهبر فکری و نظریه پرداز سازمان بود تا فرمانده مستقیم و تشکیلاتی آن.

سلولهای تروریستی القاعده در کشور های مسلمان عموما بصورت مستقل عمل میکنند و همین استقلال عمل گروهی، رد یادبی و خنثی ساختن عملیات آنها را دشوارتر میسازد. در غیر این صورت از میان بردن هسته های عملیاتی در نقاط مختلف جهان، از راه انهدام هسته مرکزی، و یا قطع ارتباطات مابین فرماندهی و صفوف و تیمهای عملیاتی آسان تر بود.

به عنوان نمونه، عملیات القاعده در عراق را ابو مصعب الزرقاوی، متولد اردن، رهبری میکرد. وی در 8 ژوئن سال 2006 توسط نیرهای آمریکایی در عراق کشته شد. با این وجود بعد از الزرقاوی، فعالیت القاعده در عراق همچنان ادامه یافت و در چند مرحله حتی شدت بیشتری نیز گرفت.

الزرقاوی گروه القاعده عراق را در سال 2003 تاسیس کرد و یک سال بعد در اکتبر 2004 اتحاد خود را با بن لادن اعلام داشت. القاعده در عراق با نام " جماعته التوحید و الجهد " فعالیت داشت.

پراکندگی سازمانی

در یمن، القاعده دارای شبکه ای گسترده است. این گروه در اکتبر سال 2000 مسئولیت حمله تروریستی از راه دریا علیه ناو جنگی آمریکا بنام " یو اس اس کول " را که در آبهای یمن ( خلیج فارس) پهلو گرفته بود پذیرفت. طی اقدام یاد شده 17 نفر از نیروهای نظامی آمریکا به قتل رسیده و 35 نفر زخمی شدند.

رهبر 33 ساله القاعده یمن، ناصر عبدوالکریم الوحیشی ( ابو بصیر ) که زمانی منشی بن لادن بوده، در آن کشور بصورت مستقل عمل میکند. الوحیشی در سال 2002 در ایران دستگیر شد و بعد از مدتی توسط دولت وقت جمهوری اسلامی به یمن بازگردانده شد.

وی در سال 2006 از زندان یمن گریخت و دو سال بعد، ایمان الظواهری- نفر دوم القاعده تا پیش از قتل بن لادن - او را "امیر مجاهدین یمن " معرفی کرد. الوحیشی مدعی شده است که بمب ( کثیف ) هسته ای نیز در اختیار دارد.

القاعده در پاکستان دارای گسترده ترین شبکه عملیاتی و در افغانستان پر تعداد ترین شمار جنگ جویان شورشی است. علاوه بر منطقه خلیج فارس و مرکز خاورمیانه، القاعده از شمال آفریقا تا شرق آسیا نیز فعال است.

حادثه انفجار بمب سال 2002 در جزیره بالی که به کشته شدن 200 نفر انجامید توسط گروه القاعده، شاخه اندونزی، صورت گرفت.

القاعده و ایران

ایران در فاصله سالهای 2001 تا 2006 مابین 900 تا 1500 عضو القاعده را نگاهداری میکرد.

علاوه بر عبدالکریم الوحیشی و سایر نیروهای عملیاتی القاعده، بیش از 30 نفر از اعضاء نزدیک خانواده بن لادن نیز از سال 2001 در ایران و در خانه های امن بسر میبردند.

بعد از فرار یکی از دختران بن لادن در سال 2010 ، و ظاهرا پناه بردن وی به سفارت عربستان در تهران، خالد، یکی از پسران بن لادن، مدعی بد رفتاری ایران با خانواده خود و خواستار آزادی آنها شد. ایران متعاقبا تعداد زیادی ازاعضای خانواده بن لادن آزاد ساخت. پیشتر ایران اعلام داشته بود که تا 800 عضو القاعده ر ا به کشور های آنها تحویل داده است.

ایران تاکنون هدف هیچیک از اقدامات مستقیم تروریستی القاعده نبوده است. دولت ایران ( بخصوص از جانب آمریکا ) متهم است که با گروههای جهادی طالبان و همکاران القاعده در افغانستان مرتبط است و آنها را با کمکهای مالی و تسلیحاتی مورد پشتیبانی قرار میدهد.

رهبر بعدی

با توجه به این نکته که القاعده فاقد ساختار تشکیلاتی مشابه یک حزب سیاسی است و از سویی، در کشور های مختلف مستقل عمل میکند، تعیین و معرفی رهبر بعدی آن به شکل غیر مستقیم و غیر رسمی صورت خواهد گرفت.

بعد از بن لادن بصورت طبیعی نفر دوم القاعده از موقعیت بهتری برای عهده دار شدن سمت رهبری معنوی گروه برخوردار است. دولت آمریکا در سال 2009 ایمان الظواهری را که یک مصری 59 ساله است بعنوان فرمانده کل عملیات القاعده معرفی کرد.

الظواهری که نوه یک روحانی مصری است و در رشته جراحی آموزش دیده است. زندگی نامه نویس شخصی بن لادن، الظواهری را مغز واقعی القاعده معرف کرده است. الظواهری که زندگی خود را ظاهرا منحصر به جهاد ساخته احتمالا در پاکستان و یا افغانستان بسر میبرد.

بی شک با از میان رفتن بن لادن که نتیجه یک کار عملیاتی پیچیده بوده، اینک تعقیب و یافتن الظواهری، و سایر فرماندهان ارشد القاعده در پاکستان و افغانستان، تا حدودی آسانتر از پیش خواهد شد.

نفر دیگری که بعد از الظواهری در سلسله مراتب القاعده از او نام برده میشود، سیف العادل، 51 تا 54 ساله و متولد مصر است. سیف العادل مسئول تجهیز گروه القاعده در سومالی بوده است. صحنه های مبارزه او در سومالی با نیروهای آمریکایی را که به ساقط ساختن دو هلیکوپتر موسوم به "باز سیاه " منجر شد هولیوود در یک فیلم پر فروش سینمائی به تصویر کشید.

در سال 2001 دولت آمریکا برای سر سیف العادل جایزه 5 میلوین دلاری تعیین کرد. جایزه قتل بن لادن و یا دستگیری او 25 میلیون دلار تعیین شده بود. جایزه قتل الظواهری نیز مانند بن لادن 25 میلیون دلار در نظر گرفته شده بود. تقریبا تمامی اعضاء خانواده الظواهری، منجمله همسر و فرزندان وی در نتیجه بمباران های هواپیما های آمریکایی به قتل رسیده اند.

سلیمان ابوغیث، 45 ساله سخنگوی رسمی القاعده، عضو ارشد دیگری است که با مرگ بن لادن در سلسله مراتب فرماندهی این سازمان تروریستی ممکن است ارتقاء مقام پیدا کند. ابو غیث از سال 1991 و زمان حمله صدام به کویت شهرت یافت.

وی که خواستار اجرای شریعت در کشور های اسلامی است در سال 2000 از کویت به افغانستان رفت و بعد از حادثه تروریستی 11 سپتامبر در نیویورک و با اشاره به انفجار هواپیماها، اعلام کرد " طوفان هواپیما ها متوقف نخواهد شد " .

در رده های بعدی القاعده اشخاصی مانند ابو حافظ، متولد مراکش و متخصص روانشناسی نظامی قرار دارد. یک سایت اینترنتی اطلاعاتی متعلق به اسرائیل، موسوم به "دبکا فایل"، مدعی شد که حمله تروریستی ماه مارس سال 2004 در مادرید را ابو حافظ برنامه ریزی کرده بود.

معرفی بن لادن

اسامه بن لادن که روز گذشته بدست نیروهای آمریکایی به قتل رسید متولد عربستان سعودی است. دولت عربستان تابعیت او را در سال 1994 لغو کرد.

نام کامل او "اسامه بن محمد ابن لادن"، است و از او در گذشته با عنوان هایی مانند " شیخ "، "حاجی" ، " ابو عبدالله" ، "مدیر" ، "رییس" ، و " مهندس " یاد شده است.

بن لادن 5 بار ازدواج کرده و یکی از همسران خود را که از اهالی یمن بود طلاق گفته بود. گفته میشود که از بن لادن بیش از 20 فرزند باقی مانده است. دست کم سه پسر بن لادن به نامهای سعد، محمد و حمزه همیشه در کنار او بوده اند.

بن لادن از یک خانواده ثروتمند عربستان بود و در آن کشور نیز تحصیل کرده بود. تا پیش از آغاز رسمی اقدامات تروریستی، ثروت شخصی وی تا 100 میلیون دلار تخمین زده میشد. برادران بن لادن نیز از ثروت های کلان برخوردارند.

گروه القاعده در بیانیه های خود از بن لادن به عنوان " امیر " یاد میکند. حمله 11 سپتامبر به برجهای مرکز تجارت جهانی در نیویورک و همزمان، حمله به پنتاگون ( مقر وزارت دفاع آمریکا در واشنگتن) بزرگترین اقدام تروریستی است که توسط گروه بن لادن صورت گرفته است.

بی شک با از میان رفتن بن لادن، القاعده یک شبه از میان نخواهد رفت . در عین حال کشته شدن وی دارای یک تاثیر روانی غیر قابل انکار بر طرفداران القاعده و باری مستقیم بر آینده این گروه خواهد بود.

القاعده و سازمانهای منسوب به آن در گذشته، پس از قتل هریک از فرماندهان معروف محلی به یک یا چند اقدام تلافی جویانه در نقاط مختلف جهان مبادرت ورزیده است. اینک با از میان رفتن بن لادن القاعده بمنظور تاکید بر ادامه حیات، تلاش خواهد کرد که از راه مبادرت به یک اقدام تروریستی چشمگیر، ضمن اعلام انتقام قتل بن لادن، ادامه زنده و فعال بودن خود را به نمایش بگذارد.