جهش قیمت ارز در ایران: یورو از مرز ١٩هزار تومان گذشت و دلار به آستانه ١٨ هزار تومان رسید

در حالی که قیمت دلار امروز، دوشنبه ٢٩ اردیبهشت/١٨ مه در بازار به آستانه روانی ١٨ هزار تومان رسید و یورو نیز از  مرز ١٩ هزار تومان عبور کرد، عبدالناصر همتی، رییس کل بانک مرکزی می گوید که ثبات به بازارها باز خواهد گشت. وعده بازگشت ثبات به بازارها وعده پرتکراری است که در ماه‌های گذشته بارها و بارها به گوش رسیده است. بازار سکه و طلا هم امروز به دنبال افزایش نرخ ارز روندی افزایشی داشت و قیمت هر قطعه سکه طرح جدید به هفت میلیون و ۶۰۰ هزار تومان رسید.

افزایش قیمت ارز در ایران  به اتش زیر خاکستر می ماند که قیمت ها را در سایر بازارها شعله ور می کند، آنهم در شرایطی که اقتصاد ایران در حالت رکود تورمی و یکی از کم تقاضاترین دوره‌های تاریخی خود قرار دارد. © .

افزایش قیمت ارز در ایران  به اتش زیر خاکستر می ماند که قیمت ها را در سایر بازارها شعله ور می کند، آنهم در شرایطی که اقتصاد ایران در حالت رکود تورمی و یکی از کم تقاضاترین دوره‌های تاریخی خود قرار دارد. این آتش در وهله نخست بورس را شعله ور ساخت و سپس  به بازار خودرو سرایت کرد.

 رکورد زنی بورس و توقف روند افزایش آن

 بازار سرمایه ایران پس از رکوردشکنی‌های پی‌در‌پی در هفته‌های گذشته، از اواخر هفته قبل، با توقف روند رو‌به‌رشد مواجه شد و این روند در ادامه، با کاهش شاخص‌ها و افت قیمت سهام عمده شرکت‌های بازار، همراه شده است.

سرایت آتش به بازار خودرو

خودرو از جمله بازارهایی بود که تحت تاثیر رشد قیمت ارز از یک سو و کاهش عرضه و مانور دلالان از سوی دیگر، طی هفته های اخیر به یکی از داغ ترین بازارها تبدیل شد. رشد قیمت ها در بازار با خرید و فروش کم می تواند انتظارات تورمی را دامن بزند. افزایش قیمت خودرو در کارخانه های خودروسازی نیز با هدف کاهش فاصله قیمتی میان بازار و کارخانه، هر چند با هدف کاهش قیمت ها در بازار اجرایی شد، اما نتوانست تاثیر مورد انتظار را به جا بگذارد.

بازار سکه

از سوی دیگر افزایش قیمت ارز به رشد قیمت سکه دامن زد. قیمت سکه  طلا تنها از مولفه قیمت ارز تاثیر نمی‌گیرند و قیمت طلا در بازارهای جهانی نیز تاثیری قابل توجه را بر این بازار به جا می گذارد.

ارز و بازار مسکن

در همین حال افزایش نرخ دلار سبب شده است تلاشی گسترده برای بهره گیری از این شرایط در بازار مسکن در دستور کار دلالان قرار بگیرد.فعالان بازار مسکن می‌گویند این روزها قیمت‌های اعلامی در تمامی مناطق تهران و حتی دیگر شهرها با افزایش روبروست و همین امر سبب شده معاملات به مرحله قفل شدگی برسد. این روزها بازار مسکن در حالی با متوسط قیمت بیش از ۱۵ میلیون تومان در هر متر مربع روبروست که خرید و فروش کاهش محسوسی دارد

و اما چرا قیمت ارز در بازار ایران افزایشی شتابان دارد؟

بسیاری از کارشناسان می گویند دلیل مهم افزایش قیمت ارز در شرایط فعلی کاهش درآمدهای نفتی تحت تاثیرکاهش قیمت نفت از یک سو و تحریم‌ های آمریکا علیه ایران از سوی دیگر است. بر اساس تازه ترین برآوردها در هفته گذشته مجموع صادرات رسمی و غیر رسمی نفت ایران به کمتر از ٢٥٠ هزار بشکه در روز سقوط کرده است.

 در عین حال شیوع کرونا سبب شده صادرات غیر نفتی ایران که عمدتاً به  کشورهای همسایه انجام میشود، به شدت کاهش یافته و در نتیجه ارز حاصل از آن نیز به همان نسبت کاهش یافته است.

در همین حال دولت با کسری تاریخی منابع بودجه سال جاری روبرو شده است به نحوی که تأمین بیش از نیمی از درآمدهای بودجه میسر نیست.

 برخی کارشناسان و حتی مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی احتمال کاهش درآمدهای مالیاتی را نیز مطرح می کنند که انتظاری دور از ذهن نیست.هزینه های مهار بیماری کرونا از یک سو و هزینه‌های ناشی از فاصله گذاری اجتماعی از سوی دیگر نیز فشار بالایی را متوجه بخش هزینه ای بودجه و اقتصاد کشور کرده است.

در شرایطی که در آمدهای ارزی دولت به شدت سقوط کرده و امکان جابگرینی آن از طریق منابع ریالی داخلی مانند مالیات نیست، دولت برای تأمین بخشی از بودجه جاری خود در بازار ارز مداخله می کند. در این راستا، حسین راغفر، استاد اقتصاد در ایران با اشاره به اینکه یکی دیگر از راه‌های جبران کسری بودجه دولت گران کردن ارز بوده، می گوید: "در حالیکه از سال ۹۶ به این ور، کشور درگیر تحریم‌های شدید شد و بحران ارزی در کشور بوده، دولت به جای اینکه واردات را محدود کند و از خروج ارز جلوگیری کند، اجازه داد بیش از ۲۰ میلیارد دلار کالای لوکس وارد شود، که در بین آن‌ها نیز غذای سگ و گربه وجود داشت، طبعا در چنین اوضاعی نمی‌توانیم انتظار داشته باشیم، وضعیت اقتصادی بهتر از اوضاع فعلی باشد. دولت باید ارز را سهمیه بندی می‌کرد و اجازه خروج دلار را از کشور نمی‌داد، از سویی وضعیتی که امروز شما مشاهده می‌کنید، محصول سه دهه گذشته است که اقتصاد نئولیبرالی در دولت‌های گوناگون به کار گرفته  است و نتیجه نیز این چیزی است که امروز مشاهده می‌کنید، این در حالیست است که وضعیت موجود نیز روز به روز رو به وخامت می‌رود."

راغفر با اشاره به اینکه برخی از اعضای داخل دولت سیگنال ارز ۲۵ هزار تومانی صادر می‌کنند، گفت: "سال‌ها است که دولت‌های مختلف برای جبران کسری بودجه خود و افزایش درآمد دائما در حال افزایش نرخ ارز هستند و این مختص امروز نیست در حالیکه دولت به جای این که ارز را گران کند، باید از فعالیت‌های سفته بازانه در همه عرصه‌های اقتصاد از جمله، سهام، مسکن، خودرو، طلا، ارز، سکه و... مالیات بگیرد، تا اینطور بازار‌ها متلاطم نشود، تا موقعی که این نگاه تغییر پیدا نکند، اوضاع درست نخواهد شد."

رئیس کل بانک مرکزی می گوید شرایط کنونی دشوار است، ولی ثبات به بازار برمی گردد

عبدالناصر همتی، رئیس کل بانک مرکزی امروز در یادداشتی در صفحه شخصی خود در فضای مجازی نوشت: "وضعیت امروز بازارها در اقتصاد کشورمان حتماً سخت‌تر از مرداد و شهریور ۹۷ نیست. در آن روزها با شروع و تشدید تحریم‌های آمریکا، بازارهای ارز، سکه و سایر دارایی‌ها به شدت به هم ریخت و نرخ دلار در بازار به رقم‌های بسیار بالا رسید. اما نباید فراموش کرد که با مدیریت بازارها و تدابیری که به کار گرفته شد، علیرغم تمامی مشکلات در مدت دو سال گذشته، ثبات نسبی بازارها در نرخ‌های بسیار پایین‌تر ارز، برقرار و رشد اقتصاد غیرنفتی در اواخر سال ۹۸ مثبت شد."

همتی در ادامه نوشت:" این روزها نیز به علت تداوم فشار حداکثری، شیوع ویروس کرونا و تعطیلی سه‌ماهه بسیاری از فعالیت‌ها و کاهش قیمت نفت و سایر فرآورده‌های نفتی، تهدیدات جدید آمریکا، انتظارات تورمی بالا رفته است. در روزهای آتی پیش بینی‌های بانک مرکزی از تورم یکسال آتی و تورم هدف اعلام خواهد شد.محاسبات و برآوردهای اداره بررسی‌های اقتصادی بانک مرکزی بسیار کمتر از آن چیزی است که در فضای تبلیغاتی مطرح می‌شود. همانطور که قبلاً گفتم شرایط دشوار است، لیکن روند در حال بهبود و قابل مدیریت و ثبات نیز قابل اعاده است."

همتی ادامه داد: "در روزهای اول حضورم در بانک مرکزی اعلام کردم همه داشته‌های علمی و تجربی خود را برای کنترل اوضاع به کار خواهم بست و امروز نیز با تجربیاتی به مراتب بیشتر از آن روز، اعلام می‌کنم با تلاش جدی همکارانم در بانک مرکزی، سیستم بانکی و نیز سایر بخش‌های مختلف اقتصادی، ثبات لازم در بازارها برقرار خواهد شد."