مذاکرات وین: از نظر تهران، همه چیز به تصمیم‌های واشنگتن وابسته است
پس از وقفه‌ای یازده روزه و رایزنی با دولت‌های مرکزی، هیئت‌های مذاکره‌کننده برای ادامۀ دور هشتم – یا به قولی شروع دور نهم - مذاکرات "احیای برجام" به وین بازگشتند. طرف‌های مذاکره هنوز تغییر محسوسی در مواضع خود نداده و همچنان خواسته‌های قبلی را تکرار می‌کنند. ایران خواهان رفع همۀ تحریم‌ها، و غربی‌ها خواهان توقف سریع آن بخش از برنامۀ اتمی ایران هستند که از نظر آنان عملکرد نظامی دارد.
نتشر شده در:
روز سه‌شنبه ۱٩ بهمن/٨ فوریه، همزمان با شروع گفتگوهای وین، خبرگزاری ایرنا نوشت: "اگر طرف‌های مقابل به ویژه آمریکا به تصمیم نهایی رسیده باشند، امکان دستیابی به توافقی که تامین‌کنندۀ منافع مردم ایران باشد، وجود دارد". خطیب‌زاده سخنگوی وزارت خارجه نیز تأکید کرد که در روند مذاکرات گره‌هایی وجود دارد که "جز با تصمیمات سیاسی واشنگتن احتمال گشایشی در آن متصور نیست".
با اینکه اخیراً وزیر خارجه، امیرعبداللاهیان با خوشبینی نسبی از رفتار آمریکا سخن گفته اما علی شمخانی دبیر شورای عالی امنیت ملی که تمایل فزایندۀ خود را به تأثیرگذاری هرچه بیشتر در سیاست خارجی ایران پنهان نمی‌کند در توئیتر نوشته است: "بدون خروج واشنگتن از توهمات کنونی، مسیر مذاکرات وین هموار نمی‌شود". به عقیدۀ شمخانی، دولت بایدن همان سیاست فشار حداکثری ترامپ را ادامه داده تا "اهدافی را که ترامپ نتوانست با قلدری محقق کند، با ارائۀ وعده‌های بی‌پشتوانه تامین کند".
آمریکا و اروپا: موضع مشترک؟
در طرف مقابل، آمریکایی‌ها و اروپاییان همچنان با بی‌صبری تکرار می‌کنند که باید هرچه زودتر گفتگوها را به نتیجه رساند. شب قبل از شروع مذاکرات، یکی از مسئولان وزارت خارجۀ آمریکا از "وضعیت اضطراری" سخن گفت و تأکید کرد که اگر تا چند هفتۀ دیگر توافقی به دست نیاید، پیشرفت‌های اتمی ایران به نقطه‌ای خواهد رسید که دیگر امکان بازگشت وجود نخواهد داشت. این حرف را البته غربی‌ها از ماه‌ها قبل تکرار کرده‌اند.
به گفتۀ اولاف شولتس صدراعظم آلمان، غربی‌ها "پیام روشنی" به ایران داده‌اند: "اینک وقت تصمیم گرفتن است و نه کش دادن ماجرا"... شولتس ابراز امیدواری کرد که ایرانی‌ها "از این شانس (فرصت) استفاده کنند".
به طور کلی به نظر می‌رسد که آمریکا و سه کشور اروپایی موضع مشترکی در قبال ایران دارند. اما روزنامۀ طنز فرانسوی "کانار آنشنه" که افشاگری‌های زیادی را در تاریخ صد سالۀ خود دارد، احتمال می‌دهد که واشنگتن و تهران، غافل از چشم اروپاییان با یکدیگر کنار بیایند.
در این میان روسیه چند بار به زبان‌های مختلف به ایران تذکر داده که باید محدود کردن فعالیت‌های اتمی‌اش را جدی بگیرد. میخاییل اولیانوف مذاکره‌کنندۀ ارشد روس در مصاحبه‌ای با نشریۀ روسی "کامرسانت" گفته است که غربی‌ها، ابتدای ماه مارس (حوالی دهم اسفند) را به عنوان آخرین مهلت تعیین کرده‌اند. او می‌افزاید: "به ایران توصیه می‌کنیم که این مهلت را جدی بگیرد".
اولیانوف حصول توافق را در دسترس می‌بیند و می‌گوید "ما در پنج دقیقه‌ای خط پایان هستیم". وی همچنین خبر می‌دهد که پیشنهاد یک توافق موقتی (یا انتقالی) که قبلاً مطرح شده بود اینک کنار گذاشته شده اما حالا یک پیش‌نویس ۲٠ صفحه‌ای آماده است که می‌تواند مبنایی برای تدوین توافق نهایی باشد.
هشدار سناتورهای جمهوری‌خواه
روز جمعۀ گذشته – ۴ فوریه – آمریکا گام کوچکی در جهت تسهیل گفتگوها برداشت و اعلام کرد که همچنان بخشی از فعالیت‌های اتمی قانونی ایران را از تحریم معاف می‌کند. این معافیت‌ها به ایران امکان می‌دهد که آب سنگین برای رآکتور اراک و اورانیوم غنی‌شده برای رآکتور تحقیقاتی تهران را تأمین کند. اگرچه آمریکایی‌ها تأکید می‌کنند که این تصمیم را نباید "امتیازی به ایران" دانست، اما حداقل اقدامی نمادین محسوب می‌شود که مورد استقبال امیرعبداللاهیان نیز قرار گرفت، هرچند که از نظر شمخانی این اقدام آمریکا فقط یک حرکت "نمایشی" است.
با اینحال در واشنگتن، جمهوری‌خواهان نگرانند که مبادا دولت بایدن امتیازاتی جدی به تهران بدهد. ۳۳ سناتور جمهوری‌خواه در نامه‌ای خطاب به رئیس‌جمهوری، هشدار داده‌اند که توافق احتمالی با ایران را بدون تأیید کنگره نخواهند پذیرفت. آنان اخطار می‌کنند که اگر دولت بایدن بدون نظارت کنگره توافق تازه‌ای را با ایران امضا کند، "با مخالفت شدید" جمهوری‌خواهان مواجه خواهد شد. از نظر آنان چنین توافقی با روی کار آمدن دولت بعدی (جانشین جو بایدن) لغو خواهد شد.
برخی نشریات آمریکایی نوشته‌اند که قرار است رابرت مالی، سرپرست هیئت آمریکایی در وین، گزارشی محرمانه در بارۀ مذاکرات به مجلس نمایندگان ارائه کند. ظاهراً وی از راه دور - از وین – در جلسۀ کنگره شرکت خواهد کرد. سایت "واشینگتن فری‌بیکن" که به جمهوری‌خواهان نزدیک است و از نظر خبری چندان معتبر محسوب نمی‌شود، معتقد است که ارائۀ گزارش رابرت مالی به این معناست که دولت بایدن قصد توافق با ایران، و پرداخت "میلیاردها دلار به رژیم ایران" را دارد. اما این فرض از سوی هیچ رسانۀ معتبری تأیید نشده است.
همزمان با ازسرگیری مذاکرات در وین، ایال هولاتا مشاور امنیت ملی اسرائیل هم راهی آمریکا شده تا با جیک سالیوان، همتای آمریکایی خود ملاقات کند. ایال هولاتا که بیش از بیست سال سابقۀ کار در موساد را دارد، به طور منظم در بارۀ "خطر ایران" با آمریکایی‌ها تبادل نظر می‌کند. وی قبل از عزیمت به واشنگتن گفت که خواه آمریکا با ایران به توافق برسد، خواه نه، اسرائیل باید برای هر شرایطی آمادگی داشته باشد.
دریافت رایگان خبرنامهبا خبر-پیامک های ما اخبار را بصورت زنده دریافت کنید
آبونه شوید