فاجعۀ تخریب بیش از ۵۰ درصدی ۲۰۰ اثر در بافت تاریخی یزد در پی وقوع سیل

مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی یزد با اشاره به خسارت ۱۳۵۰ میلیارد تومانی بارندگی به میراث و گردشگری یزد، علت تخریب کامل خانۀ تاریخی رزاقیان تفت را ورود حجم زیاد آب به زیرزمین این بنا اعلام کرد.

بافت تاریخی یزد AP - Ebrahim Noroozi

در پی وقوع سیل، تصاویر تکان دهنده ای از ریزش خانۀ تاریخی رزاقیان در شهرستان تفت استان یزد که در اثر ورود حجم عظیم آب فرو ریخت، در فضای مجازی منتشر شده است.

این ساختمان که از دوره قاجار سرپا بوده و بروز بلایای طبیعی خم به ابرویش نیاورده بود، اکنون فرو ریخته و در چشم برهم‌زدنی تبدیل به تلی از خاک شده است. مشکل اما محدود به این خانه تاریخی نیست و بروز سیل و بلایای طبیعی تمام بافت تاریخی استان یزد را با خطر جدی مواجه کرده است.

بر اساس گزارش «جهان‌صنعت»، کارشناسان مرمت آثار تاریخی گفته‌اند که علت اصلی بروز این فاجعه به خارج از شهر برمی‌گردد و پروژه‌های عمرانی و جاده‌ای و شهرک‌سازی در خارج از شهرها باعث شده که مسیر گذر آب بسته شده و حجم انبوه آب از خارج از شهر به یکباره وارد شهر شود.

احمد آخوندی ابراهیم آبادی مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی یزد، روز سه شنبه ۱۱ مرداد، اعلام کرد: «حدود ۲۰۰ اثر در بافت تاریخ یزد، بیش از ۵۰ درصد آسیب دیده و تخریب شده‌اند و حدود ۴۰۰ بنا و معبر نیز با تخریب زیر ۵۰ درصد آسیب دیده‌اند».

وی افزود: «تا کنون بر اساس برآوردهای صورت گرفته، خسارت وارده سیل و بارندگی به حوزۀ میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی یزد در حدود ١٣۵۰ میلیارد تومان بوده است».

وی ادامه داد: «علاوه بر بخش میراث‌فرهنگی، سیل و بارندگی به حوزه گردشگری و صنایع دستی نیز آسیب رسانده است چنانکه برخی از واحدهای بومگردی و هتل‌ها دچار خسارت شدند و در مجموع حدود ۴۰ واحد خسارت دیدند و دو مسیر از کمپ‌های گردشگری کامل تخریب شدند که احداث راه برای آن‌ها باید دوباره شروع شود. همچنین دو مورد از کارگاه‌های صنایع دستی نیز آسیب دیده اند».

وی با تاکید برآنکه خانه‌ها و بناهای تاریخی که مرمت اصولی شده بودند مشکلی برایشان پیش نیامده است، درخصوص چرایی تخریب کامل خانه رزاقیان تفت که از قضا اداره میراث این شهرستان نیز بود و قطعا می‌بایستی مرمتی اصولی می‌داشت، گفت:  «خانه رزاقیان یک خانه ثبتی بود و در کنار آن یک باغ قرار داشت که حدود ۴ متر گودی داشت و همسطح زیرزمین بنای تاریخی بود؛ اما با ورود آب معبری که در کنار این باغ قرار داشت به زیرزمین خانه تاریخی، در نهایت شاهد ریزش و تخریب کامل خانه بودیم».

وی در ادامه گفت: «اصولاً ورود آب به بناهای خشتی سبب ریزش و تخریب آنها می‌شود. از آنجایی که حجم آب وارد شده به این بنا خیلی زیاد بود، از این رو بنا تخریب شد.» 

مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی یزد تصریح کرد: عملیات مرمت اضطراری به زودی آغاز خواهد شد. در این راستا حدود ۴۰۰ معبر و بنا که آسیب‌ کمتری دیده‌اند، در پایش‌های آینده مورد مرمت اضطراری قرار می‌گیرند. آنچه تخریب شده نیاز به آواربرداری دارد که ساکنان باید به شهرداری مراجعه کنند تا از نحوه رفع خطر مطلع شوند.» 

وی افزود: «پایش کامل بافت تاریخ یزد، در دست است و قرار است خانه به خانه صورت گیرد. از این رو ۱۱ گروه ۳ نفره شکل گرفته تا در طول یک هفته این کار را انجام دهند و میزان خسارت را بررسی و اطلاعات لازم را در اختیار اهالی بافت قرار دهند.» 

بنا به گفتۀ کارشناسان، ضعف مدیریت شهری و توجه نکردن به شیب کوچه‌ها و خیابان‌های اطراف بافت تاریخی یزد، باعث شده که در پی وقوع سیل، آب در بناهای تاریخی جمع شده و این بناهای خشتی را به سادگی تخریب کند.

کارشناسان همچنین بر این باورند که بدون سکنه ماندن خانه‌های تاریخی یزد نیز یکی دیگر از علل بروز فاجعه در بافت تاریخی یزد است. در واقع خانه‌های تاریخی خالی و بدون سکنه به دلیل بسته بودن ناودان‌ها و مسیر‌های گذر آب بر شدت فاجعه افزوده‌اند.