کودک‌همسری در ایران: ازدواج دست‌کم ۲۷ هزار دختر زیر ۱۵ سال در یک سال

روزنامه «اعتماد» در گزارشی که در شماره یکشنبه ۳۱ اردیبهشت خود منتشر کرده، به موضوع ازدواج کودکان دختر در ایران پرداخته است.

ثبت ازدواج ۲۷ هزار کودک دختر زير ۱۵ سال در طی یکسال گذشته. © ایرنا

براساس آخرین گزارش مرکز آمار ایران که روزنامه «اعتماد» به آن استناد کرده است، از زمستان سال ۱۴۰۰ تا آخر پاییز سال ۱۴۰۱ دست‌کم ۲۷ هزار و ۴۴۸ مورد ازدواج دختران زیر ۱۵ سال در نقاط مختلف ایران به وقوع پیوسته است.

در این گزارش با اشاره به بی‌توجهی مسئولان به آسیب‌ها و تبعات «کودک‌همسری»، آمده است: «بيشتر زنان كودك‌همسر در همان سنين پايين مادر مي‌شوند». طبق آخرين اعلام سازمان ثبت‌احوال در ارديبهشت ۱۴۰۱، در سال ۱۴۰۰ دست‌كم ۶۹ هزار و ۱۰۳ نوزاد از مادران گروه سني ۱۰ تا ۱۹ ساله متولد شدند و هزار و ۴۷۴ نوزاد از مادراني در بازه سني ۱۰ تا ۱۴ سال متولد شده‌اند.

بر پایه گزارش این روزنامه، انسیه خزعلی، معاون امور زنان و خانواده ریاست جمهوری که متولی دفاع از حقوق زنان و خانواده به حساب می‌آید، در لفافه و ذيل كلماتي چون «ازدواج بالغانه» و «بالغ همسري» هيچ‌وقت كودك‌همسري را به ‌طور كامل رد نكرده و به نوعي با گذاشتن شرط از آن دفاع كرده است.

خزعلی که خود در سن ۱۶ سالگی ازدواج کرده است در یک نشست خبری در سال ۱۴۰۱ گفته بود : «اگر بخواهم ازدواج زير ۱۸سال را محكوم كنم بايد خودم را محكوم كنم، چون زير ۱۸ سال ازدواج كرده‌ام. اما الان معتقد نيستم كه زماني كه ازدواج كردم بالغ نبودم و قدرت مديريت زندگي را نداشتم.»

در اظهار نظری دیگر در این رابطه در سال گذشته در آيين «روزه‌اولي‌هاي دختران مدرسه ايران» خطاب به دختران ۹ ساله گفت: «از اكنون براي زندگي و خانواده‌اي كه مي‌خواهيد تشكيل دهيد، برنامه‌ريزي داشته باشيد تا پرورش‌دهنده شهيد سليماني‌‌ها باشيد.» همان زمان اين سخنان معاون امور زنان و خانواده رياست‌جمهوري در ميان دختران دانش‌آموز دبستاني حاشيه‌ساز شد و بسياري آن را تشويق كودك‌همسري دانستند.

بر طبق گزارش «اعتماد»، ریشه پدیده کودک‌همسری را بایستی در سیاست‌های تشویقی دولت، در فقر و عوامل اقتصادی، فرهنگ خانوادگی محلي و قومي و ترس از بي‌آبرويي جستجو کرد. این گزارش یکی از مهم‌ترین پیامدهای ازدواج زودرس و اجباری را ترک تحصیل دختران می‌داند.

در حالی که بسته به قوانین کشورهای مختلف، ازدواج زیر ۱۶ یا ۱۸ سال قانونی نیست و به نوعی کودک‌همسری به حساب می‌آید، قانون مدنی ایران سن ۱۳ سال برای ازدواج دختران و ۱۵ سال برای ازدواج پسران را قانونی می‌داند. بر اساس قوانین جمهوری اسلامی ازدواج دختران زیر ۱۳ سال نیز با «رضایت ولی» و «تشخیص مصلحت دادگاه» امکان پذیر است.