دبیرکل ستاد مبارزه با مواد مخدر: ایران در کشف مواد مخدر، رتبۀ اول جهانی را دارد

اسکندر مؤمنی، دبیرکل ستاد مبارزه با مواد مخدر، به عنوان یکی از موفقیت‌های این سازمان اعلام کرد که «ایران رتبۀ اول کشفیات مواد مخدر را در دنیا دارد.» طبق پژوهش‌های تازه، ایران از نظر شاخص اعتیاد نیز در دنیا اول است. 

به دلیل تحریم های بین‌المللی، ورود سگهای مواد یاب به ایران با مشکل مواجه شده است. © Fars

اسکندر مؤمنی، دبیرکل ستاد مبارزه با مواد مخدر در جمهوری اسلامی ایران، در یک برنامۀ تلویزیونی که شنبه‌شب، دهم تیرماه پخش شد، گفت که برخی کشورها با اعمال تحریم، در روند مبارزه با مواد مخدر کارشکنی می‌کنند .

به گفتۀ او، تحریم‌های بین‌المللی باعث شده که ایران نتواند از وسائل و فن‌آوری‌های جدید برای مبارزه با قاچاق بهره ببرد. به عنوان مثال، حتی «سگ‌های مواد یاب یا دوربین و رادارهای لازم» در اختیار ایران قرار نمی‌گیرد.

در همسایگی افغانستان

به گفتۀ اسکندر مؤمنی «یکی از بزرگ‌ترین کارشکنی‌ها ، افزایش تولید در افغانستان است که در مدتی که در اشغال آمریکایی‌ها بود، تولید موادمخدر به ۵۰ برابر رسید و حتی مواد مخدر صنعتی را هم در آن کشور افزایش دادند.»

اگرچه وی فقط به دوران «اشغال آمریکایی‌ها» اشاره کرد اما طبق آمار «سازمان دیدبان مواد مخدر و اعتیاد فرانسه» (OFDT)، در سال ۱٩۷٩، یعنی درست قبل از اشغال افغانستان توسط شوروی، تولید تریاک در این کشور از ۲٠٠ تن فراتر نمی‌رفت. اما در سال ۱٩٨٩، هنگامی که نیروهای شوروی افغانستان را ترک کردند، تولید سالانۀ تریاک به ۱۲٠٠ تن رسیده بود.

مؤمنی در مورد ادعای طالبان مبنی بر کاهش تولید مواد مخدر نیز گوشزد کرد که «طبق گزارش سازمان ملل در۲۰۲۳ میلادی، سطح زیر کشت در افغانستان ۳۲ درصد افزایش داشته است و حتی تولید مواد مخدر صنعتی نیز در آن کشور افزایش یافته است».

به طور کلی طی ۴۵ سال گذشته، تولید مواد مخدر در افغانستان روند افزایشی داشته و هیچیک از حکومت‌ها یا قدرت‌های خارجی نخواسته، یا نتوانسته‌اند چاره‌ای برای این مشکل بیابند.

ورود مواد مخدر به کشور اجتناب‌ناپذیر است

به عقیدۀ مؤمنی در ایران باید قبل از هر چیز به پیشگیری از اعتیاد پرداخت، زیرا مواد مخدر بسیار در دسترس جامعه است و هیچ راه حل قطعی برای از بین بردن این دسترسی وجود ندارد. او توضیح داد که بیش از ۸۰ درصد تریاک جهان را افغانستان تأمین می‌کند و رتبۀ اول تولید «شیشه» و رتبه دوم تولید «کانابیس» را نیز در جهان دارد؛ بنابراین «حتی اگر سراسر مرز مشترک ایران با افغانستان را دیوار بکشیم، گریزی نداریم که پیشگیری از اعتیاد را در اولویت قرار دهیم».

او در عین حال تأکید کرد که «در داخل کشور، تولید مواد مخدر صنعتی نزدیک به صفر است»، زیرا مجازات‌ها در ایران «بازدارنده» است. وی در مورد شمار بالای اعدام قاچاقچیان حرفی نزد اما به طور ضمنی گفت که مبارزه با جنبه‌های مالی قاچاق مؤثرتر از زندان و اعدام است. مؤمنی گفت: «مجرمی که در ارتباط با مواد مخدر دستگیر شود، اگر به زندان برود اما بنیان مالی‌اش ضربه نخورد، از داخل زندان تجارت خود را مدیریت می‌کند و حتی اگر اعدام هم شود اما بنیان مالی‌اش ضربه نخورد، همراهانش مسیرش را ادامه می‌دهند. پس قوانین باید به نفع مصادره کل اموال و ضربه به بنیان‌های مالی تغییر کند.»

اما ضربه زدن به بنیان‌های مالی قاچاق و به ویژه جلوگیری از پولشویی، نیاز به شفافیت در تبادلات مالی و بانکی و همکاری با نهادهای بین‌المللی چون «گروه ویژه اقدام مالی» (اف.ای.تی.اف) دارد. جمهوری اسلامی ایران از اسفند ۱۳۹۸وارد لیست سیاه این نهاد شده است.

دبیرکل ستاد مبارزه با مواد مخدر ایران، سود خالص تجارت مواد مخدر در دنیا را سالانه بین ۴۰۰ الی ۵۰۰ میلیارد دلار ارزیابی کرد و با تعجب پرسید: «دستگاه‌های (بین‌المللی) که داعیه امکانات و نظارت های مالی را دارند، چطور نمی‌توانند گردش مالی قاچاقچیان را کنترل کنند؟ در حالی که ایران در داخل کشور، توانسته با بنیان‌های مالی قاچاقچیان مبارزه کند»...

اگرچه ستاد مبارزه با مواد مخدر ایران تلاش‌های زیادی را برای کاهش قاچاق به انجام رسانده، اما نهادهای دیگری در کشور مثل سپاه پاسداران خود در قاچاق بین‌المللی دخیل‌اند. به گفتۀ امانوئل رضوی، خبرنگار فرانسوی، سپاه پاسداران حتی با «مافیاهای مکزیکی و کلمبیایی» توافق‌هایی داشته و عملاً به «تاجر مواد مخدر» تبدیل شده است.

ژان پیر فیلیو، مورخ فرانسوی که در بیست سال اخیر پژوهش‌های گسترده‌ای در زمینۀ حکومت‌ها و جوامع خاورمیانه داشته، در آخرین کتاب خود که به تاریخ مواد مخدر در این منطقه اختصاص دارد، می‌نویسد که امروزه جامعۀ ایرانی از نظر شاخص اعتیاد رتبۀ اول جهانی را دارد. او شمار معتادان در ایران را شش میلیون نفر می‌داند و یادآوری می‌کند که وقتی خمینی به قدرت رسید، تعداد ایرانیان معتاد حدود نیم میلیون نفر بوده است.