مشکلات افغانها در ایران، از دید یک روشنفکر ایرانی

کتاب «از هرات تا تهران»، نوشتۀ محسن نیکو منش فرد، یکی از آثار معاصر است، که دیدگاه مهاجران افغانی ساکن ایران را به صحنه در آورده است.

ایرانی ها در برابر افغانها، برخورد تبعیض آمیز دارندو این تبعیض، هم در بین ملت ایران دیده منیشود و هم در احکام حکومت آن. ولی در عین زمان، این تبعیض همگانی نیست. یعنی بسیاری از ایرانیان، نه تنها مخالف با این تبعیض استند، بلکه حتی، بر ضد آن به پا میخیرند. محسن نکومنش فرد، نویسندۀ ایرانی، ساکن سوئد (سویدن) هم یکی از این هاست.  

در گفتگوی با آقای نیکو منش فرد، از وضع افغانها در ایران و دلایل و ریشه های آن میپرسم. او میگوید که کتاب او، بیشتر به یک تعداد از افغانهای مهاجر روشن فکر میپردازد. چون روشنفکران، بیعدالتی های اجتماعی را بیشتر حس میکنند. در مورد اصل موضع، آقای نیکومنش، از خود سوال میکند که اسم این پدیده را چه بگذاریم؟ نژاد پرستی، با نژاد کار دارد و در این مورد به درستی صدق نمیکند و شاید بهتر باشد از این پدیده به عنوان بیگانه ستیزی یاد کرد.

در شرح این «افغان ستیزی» ایرانیان، آقای نکومنش میگوید که این برخورد، با تحقیر قومی که در ایران، در برابر اقلیت ها وجود دارد فرق میکند. یعنی در برابر یک افغان یا «افغانی» ایرانی ها از هر قوم و ملیتی که باشند، با هم متحد میشوند و در ضمن، این افغان ستیزی ایرانیان، ترکیب قومی افغانها را در نظر نمیگیرد. البته تعداد پشتو زبان ها در میان مهاجرین افغانی ایران کم است و بیگانگی زبانی مطرح نیست، ولی این ضدیت ایرانی ها، در برابر همه اقوام افغان یکسان است.

کتاب آقای نیکو منش فرد، «از هرات تا تهران» و همچنان، کتاب «افغانی» نوشتۀ عارف فرمان در جامعۀ امروزی موثر بودند و باعث شدند که پامال شدن حقوق افغانها در ایران، در بحث های رسمی و غیر رسمی مطرح شود.  امروز در جهان، مهاجران هم حقوقی دارند و بعد از مدتی، میتوانند حتی شهروند کشوری شوند که در آن اقامت دارند. از سوی دیگر، اینکه کشور ایران، زنانی را که با افغانها ازدواج میکنند، سلب ملیت کند، یا اطفال آنان حق نداشته باشند دارای ملیت ایرانی باشند، یکی از بی عدالتی های مهمی است که به گفتۀ آقای نیکو منش، برای پایان دادن به آن، نباید منتظر سقوط رژیم بود.