تغییرات آب و هوا و کنترل گرمایش زمین: از "ریو" تا "پاریس" - قسمت اول

نخستین نشست‌ها جهانی درباره تغییرات آب و هوا

برای اولین بار در جهان، ١۵۴ کشور عضو سازمان ملل متحد در سال ١٩٩٢ در شهر "ریو دو ژانیرو" در کشور برزیل گرد هم آمدند و قرارداد (کنوانسیون) ساختاری سازمان ملل متحد بر روی تغییرات آب و هوایی UNFCCC را امضا کردند.

١۵۴ کشور امضا کننده این قرارداد، با آگاهی و شناخت، قبول کردند که تعادل نظام آب و هوایی کره زمین، بر اثر گسیل گاز کربنیک و دیگر گازهای گلخانه ای ناشی از فعالیت های صنعتی و اقتصادی انسان، دچار چالش شده است.

شایان توجه است که این پیمان، چهارچوب های الزام آوری برای کشورهای عضو ایجاد نمی کرد، بلکه صرفاً به کشورهای توسعه یافته صنعتی توصیه میکرد تا موازینی را در جهت کنترل و کاهش گازهای گلخانه ای تعیین کرده و به موقع اجرا گذارند.

با توجه به اینکه، کشورهای توسعه یافته صنعتی، توصیه این قرارداد را به درستی به موقع اجرا نگذاشتند، نخستین نشست تغییرات آب و هوایی سازمان ملل متحد در سال ١٩٩۵ در شهر "برلین" در آلمان بر گزار شد. کشورهای شرکت کننده در نشست برلین توافق کردند تا دور جديدی از مذاكرات برای الزام کشورهای پیشرفته صنعتی در جهت اجرای توصیه های سال ١٩٩٢ سازمان ملل متحد، آغاز شود.

این مذاکرات، در دومین نشست تغییرات آب و هوایی سازمان ملل متحد در سال ١٩٩۶ در شهر "ژنو" در سویس پیشرفت های قابل ملاحظه ای داشت و زمینه های امضای پروتکل معروف "کیوتو" را هموار کرد.

پروتکل معروف "کیوتو" درسومین نشست تغییرات آب و هوایی در سال ١٩٩٧ در شهر "کیوتو" ژاپن به امضای اکثریت کشورهای شرکت کننده رسید.

"پروتکل کیوتو"چهارچوب های الزام آوری برای کشورهای پیشرفته صنعتی جهان در زمینه کاهش گسیل گاز گربنیک و دیگر گازهای گلخانه ای ایجاد کرد.

پروتکل کیوتو ٣٧ کشور پیشرفته صنعتی را ملزم کرد تا گسیل گازهای گلخانه‌ای خود را تا سال ٢٠١٢، به نحوی کاهش دهند که میزان گسیل آن ۵ درصد کمتر از میزان گسیل در سال ١٩٩٠ باشد.

در سال های پس از ١٩٩٧ ما شاهد شتاب گرفتن تغییرات عمده ای در ساختار اقتصادی جهان بودیم. همانطور که میدانیم، با جهانی شدن اقتصاد، اقتصاد های نوخاسته صنعتی، مانند چین، برزیل، هند و... در جهان سر برآوردند. رشد اقتصادی و صنعتی این کشورها روندی شتابان داشته و به موازات آن اینگونه کشورها، سهم عمده ای در گسیل گازهای گلخانه داشته و دارند. در این شرایط تازه، با ایجاد تغییرات ساختاری در اقتصاد جهان، اهداف کنترل گرمایش زمین نیز دچار چالش های جدیدی شد. در نتیجه، لزوم تلاش جمعی تمامی کشورهای جهان، اعم از توسعه یافته، نوخاسته و در حال توسعه مبدل به مسئله دشوار( problematic) تلاش های سازمان ملل متحد برای کنترل گرمایش زمین شد.

تلاش های جهانی برای الزام تمامی کشورهای جهان در جهت کنترل گسیل گازهای گلخانه ای در نشست تغییرات آب و هوایی سازمان ملل متحد در "کپنهاگ"، در سال ٢٠٠٩ با موفقیت همراه نبود و به تعبیری میتوان گفت که این نشست، در این خصوص شکست خورد.

در همین حال، با توجه به افزایش آثار تخریبی گرمایش زمین، بسیاری از اقلیم شناسان جهان و سازمان های تخصصی محیط زیست زنگ های خطر را به صدا در آوردند و خواستار اقداماتی عاجل برای کنترل گرمایش زمین شدند.

در چنین شرایطی است که بیست و یکمین نشست سازمان ملل متحد بر روی تغییرات آب و هوایی موسوم به "کاپ ۲۱" در پاریس تشکیل شده است.

نشست پاریس، دو هدف عمده را دنبال می کند: نخست اجماع جهانی برای کنترل گرمایش زمین به نحوی که این گرمایش تا افق سال ۲۱۰۰ میلادی کمتر از ۲ درجه سانتی گراد باشد؛ دوم، رسیدن به یک طرح مشترک( پلاتفورم) بین ۱۹۵ کشور شرکت کننده در این نشست که تضمین کننده همگرایی تمامی این کشورها در جهت کاهش قطعی گسیل گاز کربنیک و دیگر گازهای گلخانه ای در جو زمین باشد.

شاهرخ بهزادی