دوازده روز پس از آغاز سال میلادی ۲۰۱۸ بِربِرهای الجزایر سال نوی خود را جشن گرفتند. در حالی که برای نخستین بار چنین روزی در این کشور به عنوان تعطیل رسمی اعلام شده بود.
با اینحال بِربِرها، این اقلیت بسیار مهم شمال آفریقا از مدت‌ها پیش در پی اثبات هویت خود هستند.
"یِنایِر" سال نوی بِربِرهای شمال آفریقا
سنت سال نوی بربر که "یِنایر" خوانده می‌شود، مثل نوروز ایرانیان ایجاب می‌کند که اعضای خانواده دور هم جمع شوند .
به جز غذای عید که شمال "کوسکوس" (غذای ویژه شمال آفریقا) با مرغ یا گوسفند است و هرسال در روز اول سال خورده می‌شود، برنامه‌هایی چون آوازخوانی، رقص، نمایش‌های سنتی و سوارکاری از جمله فعالیت‌هایی‌ست که در روستاهای بِربِرنشین الجزایر در روز جشن برگزار می‌شود و البته امسال برای نخستین بار راه‌پیمایی‌های مختلفی در سراسر کشور از سوی دولت نیز برگزار شد.
در دوازدهمین روز ماه ژانویه در کوچه‌های این منطقه کودکان و نوجوانان را در حالی می‌بینید که لباس‌های سنتی رنگارنگ برتن دارند و تنبورزنان و سرنا زنان آنها را با نواختن آهنگ‌های فولکوریک همراهی می‌کنند و سوارکاران در حالی که پرچم سه رنگ بربرها را به روی دوش دارند خود را برای مسابقات ویژه آن روز آماده می‌کنند.
در چنین روزی در این شهر حدود ۳ هزار بِربِر در کنار یکدیگر سال نو را جشن می‌گیرند.
امسال "یِنایر" سال نوی "بربر" طعم ویژه‌ای داشت، روز نخست سال نو که همواره و از مدت‌ها پیش فقط در مناطق بربرنشین الجزایر جشن گرفته می‌شد و تنها در آنجا تعطیل رسمی محسوب می‌شد، این بار برای نخستین مرتبه از سوی "عبدالعزیز بوتفلیقه" به عنوان تعطیل رسمی در کل کشور اعلام شد.
رئیس جمهوری الجزایر دلیل صدور این فرمان را "محکم کردن اتحاد ملت" خواند.
تقویم بِربِر و ۲۹۶۸سال سابقه
تقویم بربر متاثر از تقویم رومن‌هاست و براساس شرایط زمین و کاشت و برداشت در آن شکل گرفته است. هرچند این تقویم در طی زمان تغییراتی یافته است. مبارزان حقوق بربرها در میانه قرن بیستم با نو کردن این تقویم ظهور "شیشُنق اول" فرعون بربر را مبنا قرار دادند که 950 سال پیش از میلاد مسیح در مصر به تخت نشست.
بربرهای شمال آفریقا که حضور و قدمت‌شان بسیار بیشتر از اعراب در آنجاست، چنین روزی را سال صفر تقویم خود در نظر گرفته و براساس آن هرسال دوازدهم ژانویه را جشن می‌گیرند.
"امازیقی" زبان بِربِرها
بربرها زبان ویژه‌ای هم دارند که هرچند قدمت آن بسیار بیشتر از زبان عربی‌ست، اما هنوز در بیشتر کشورهای شمال آفریقا به رسمیت شناخته نشده است.
ریشه امازیغی یا همان زبان بربری، آفریقایی-آسیایی است و خود دارای ۷ لهجه است. امازیغ زبان کهن بومیان سفید شمال آفریقا و از گروه زبان‌های فرعونی مصر است.
تلاش طرفداران حقوق بربرها برای به رسمیت شناختن این زبان در کشورهای شمال آفریقا در سال‌های گذشته اغلب با مخالفت گروه‌های اسلامگرا و سلفی و عرب‌های تندرو روبرو شده است.
پراکندگی بربرها و وضعیت آنها در کشورهای مختلف شمال آفریقا:
گرچه بربرهای شمال آفریقا همزمان سال نوی خود را جشن می‌گیرند اما از وضعیت و شرایط یکسانی در کشورهای مختلف این منطقه برخوردار نیستند.
در الجزایر حدود ۱۰ میلیون بربر هست، مراکش در واقع بیشترین تعداد بربرها را دارد و شاید به همین دلیل هم از سال ۲۰۱۱به بعد زبان "امازیق" به عنوان زبان دوم این کشور بعد از عربی اعلام شده است. از آن زمان حتی روی تابلوهای عمومی این کشور نیز نام‌ها به جز عربی با حروف تیفیناق هم نوشته می‌شود. همچنان که در این کشور یک شبکه تلویزیونی به نام "تمازیق" نیز به طور کامل به معرفی فرهنگ بربر اختصاص دارد.
در لیبی وضع برای بربرها به گونه دیگری است.
معمرقذافی، رئیس جمهور سابق این کشور به طور کلی آنها را به رسمیت نمی‌شناخت. به همین دلیل بربرها در این کشور همچنان در حال تلاش برای رسمی کردن زبان خود و همچنین افزایش نمایندگان خود در پارلمان این کشور هستند.
بربرهای لیبی ۱۰ درصد جمعیت آن را می‌سازند و اغلب آنها در کوه‌های تریپولی در غرب این کشور یا صحرای جنوب آن زندگی می‌کنند.
اما از زمان سقوط معمر قذافی در سال ۲۰۱۱ مطالبات آنها افزایش یافته است. اکنون و در لیبی دچار بحران، پرچم بربرها را می‌توان بر بالای ساختمان‌های عمومی در کنار پرچم لیبی دید و حتی در مناطق مختص بربرها دیگر به جای پرچم لیبی فقط پرچم آمازیق وجود دارد.
در تونس تعداد بربرها دقیقا شناخته شده نیست. اما به طور کلی بربرهای تونس ساکن جنوب آن هستند.
بربرهای تونس به طور مشخص‌تری قربانی مشکلات حاشیه‌نشینی شده‌اند و دولت این کشور نیز چه پیش و چه پس از بهار عربی چندان آنها را به رسمیت نمی‌شناسد.
اکنون در تونس که براساس منابع رسمی ریشه ۵۰ درصد جمعیت آن از بربرهاست، فقط یک درصد از مردم به زبان آمازیق سخن می‌گویند. امری که به نظر می‌رسد ناشی از عدم تمایل دولت برای حفظ میراث فرهنگی بربرها باشد.
هرچند پس از بهار عربی به نظر می‌رسد رسانه‌ها و همچنین جامعه مدنی تونس نسبت به بربرها با روی بازتری برخورد می‌کنند. همچنان که وزیر حقوق بشر تونس در سال ۲۰۱۷ یِنایر را به همه بربرهای این کشور به طور رسمی تبریک گفت.
دریافت رایگان خبرنامهبا خبر-پیامک های ما اخبار را بصورت زنده دریافت کنید
آبونه شوید