ویکی لیکس تاکنون چندین جایزه گرفته است، اما دشمنیِ بیشتر کشورها را نیز برضد خود برانگیخته است. جولیان آسانژ آن را در اکتبر ۲۰۰۶ به صورت سازمانی غیردولتی، بینالمللی و غیرانتفاعی بنیان گذاشت. هدف اصلیِ آسانژ انتشار اسناد و تحلیلهای پشتِ پردۀ سیاسی و اجتماعی در سطح جهانی بود. از نوامبر ۲۰۱۰ با افشایِ بیش از ۷۰۰ هزار سند، ویدئو، مکاتبات دیپلماتیک و گزارشهای مربوط به جنگ در عراق و افغانستان که گویا ویکی لیکس آنها را از چِلسی مَنینگ، سرباز پیشین نیروی زمینی آمریکا، به دست آورده بود، مرحلهای تازه، پُر تب و تاب و خطرناک در حیات ویکی لیکس آغاز شد.
پنجشنبۀ گذشته ۱۱ آوریل پلیس بریتانیا جولیان آسانژ، بنیانگذار سایتِ ویکی لیکس، را در سفارت اکوادوُر در لندن بازداشت کرد. او در اوت ۲۰۱۰ به تعرضِ جنسی در کشور سوئد متهم شده بود و مقامات سوئدی حکم دستگیریاش را صادر کرده بودند. در هفتم دسامبر ۲۰۱۰ پلیس بریتانیا او را بازداشت کرد. اما پس از چند روز به حکم دادگاه با سپردن ۳۱۵ هزار دلار وثیقه آزاد شد. در نوامبر ۲۰۱۱ دادگاه عالیِ بریتانیا حکم بازگرداندنِ او را به سوئد تنفیذ کرد و او در ژوئن ۲۰۱۲ به سفارت اکوادوُر در لندن پناه برد و درخواست پناهندگیِ سیاسی کرد. در اوت ۲۰۱۵ بر پایۀ قوانین سوئد پروندۀ آسانژ مشمول مرور زمان شد و دادستانیِ آن کشور اعلام کرد که از پیگیریِ آن پرونده دست میکشد، اما افزود که آسانژ به تعرضِ جنسیِ دیگری متهم شده و این پروندۀ جدید در اوت ۲۰۲۰ مشمول مرورِ زمان خواهد شد. با این حال، دولت سوئد در ۲۰۱۷ اعلام کرد که تحقیق دربارۀ این اتهام جدید را رها کرده است.
در ژوئیۀ ۲۰۱۸ معلوم شد که بریتانیا و اکوادوُر دربارۀ سرنوشتِ آسانژ گفت و گو میکنند. در فوریۀ ۲۰۱۹ دولت استرالیا نگران از لغوِ پناهندگیِ آسانژ پاسپورت تازهای برای او صادر کرد. سرانجام دولت اکوادوُر پناهندگی او را لغو کرد و پلیس بریتانیا که از هفت سال پیش حکم بازداشت آسانژ را به «جرم حضور نیافتن در دادگاه» در دست داشت، او را در ۱۱ آوریل در سفارت اکوادوُر در لندن دستگیر کرد.
جولیان آسانژ ویکی لیکس را در اکتبر ۲۰۰۶ به صورت سازمانی غیردولتی، بینالمللی و غیرانتفاعی بنیان گذاشت. هدف اصلیِ او انتشار اسناد و تحلیلهای پشتِ پردۀ سیاسی و اجتماعی در سطح جهانی بود. بیشتر اسنادی که سایتِ ویکی لیکس تاکنون منتشر کرده، اسنادی محرمانه اند که همه را از منابع گوناگون به دست آورده اما نام آنها را هرگز فاش نکرده است. از نوامبر ۲۰۱۰ با افشایِ بیش از ۷۰۰ هزار سند، ویدئو، مکاتبات دیپلماتیک و گزارشهای مربوط به جنگ در عراق و افغانستان که گویا ویکی لیکس آنها را از چِلسی مَنینگ، سرباز پیشین نیروی زمینی آمریکا، به دست آورده بود، مرحلهای تازه، پُر تب و تاب و خطرناک در حیات ویکی لیکس آغاز شد. مقامات آمریکایی از همان آغاز خواستار تحویل آسانژ به آمریکا شدند. سازمان ویکی لیکس تاکنون چندین جایزه گرفته است، اما دشمنیِ بیشتر کشورها را نیز برضد خود برانگیخته است.
لغو پناهندگیِ آسانژ را همکارانِ او واکنشِ دولت اکوادوُر به انتشار گزارشهایی میدانند که ویکی لیکس دربارۀ «معاملاتِ غیرقانونیِ» لنین موُرِنوُ، رئیس جمهوریِ آن کشور، و بستگانش منتشر کرده است. بیشک، افشاگریهایِ ویکی لیکس برای افکار عمومی و دولتها ارزش و اهمیتِ یکسان ندارند. با این حال، در میان انبوهِ افشاگریهایِ آن سازمان بعضیها هم از نظر افکار عمومیِ جهانی و هم از نظر دیپلماسیِ بینالمللی از اهمیت فوقالعادهای برخوردارند.
در ژوئیۀ ۲۰۱۰ ویکی لیکس ۹۱۷۳۱ گزارشِ محرمانۀ ارتش آمریکا را دربارۀ اوضاع و احوال جنگ در افغانستان منتشر کرد. گزارشها دربرگیرندۀ ۶ سال جنگ آمریکاییها و ائتلاف بینالمللی در افغانستان بود. معلوم شد شمار کشته شدگان جنگ بسیار بیش از آمارهای رسمی بود و تا آن روز به ۲۰۸۱۴ نفر میرسید. در آن گزارشها از کمکهای پاکستان به شورشیان افغان نیز سخن رفته است. مضمون گزارشها استراتژیِ جنگی باراک اوباما را در افغانستان بی اعتبار میکرد و به جبهۀ مخالفانِ جنگ در آمریکا نیرو میبخشید.
در ۲۹ نوامبر ۲۰۱۰ سایت ویکی لیکس ۲۵۰ هزار تلگرام محرمانۀ دیپلماسی آمریکا را منتشر کرد و بیدرنگ هدفِ حملۀ سایبری قرار گرفت. اما پیش از آن توانست بخش مهمی از اسناد را در اختیار چند روزنامۀ بزرگ جهان قرار دهد. اطلاعاتی که از آن اسناد به دست آمد، در تاریخ دیپلماسی جهانی بینظیر بود چنان که دولت ایتالیا از آن روز زیر عنوان «۱۱ سپتامبر دیپلماسی» یاد کرد. منابع مالیِ القاعده، درجۀ پیشرفت برنامۀ اتمیِ ایران و مجهز شدن آن کشور به موشکهای پیشرفتۀ کرۀ شمالی، درخواست مکرر پادشاه عربستان از آمریکا برای بمبارانِ تأسیساتِ اتمی ایران، داوری دربارۀ کاراکتر سارکوزی، برلوسکوُنی و آنگلا مِرگل، و کوششهای دولت آمریکا برای به دست آوردن «دی اِن اِی» مقامات بلندپایۀ دولتی و غیردولتی در جهان از جملۀ آن اطلاعات بودند.
در اکتبر ۲۰۱۰ ویکی لیکس در حدود ۴۰۰ هزار سند محرمانۀ ارتش آمریکا را منتشر کرد که به طور عمده مربوط به حضور آن کشور در عراق بود و از ۲۰۰۴ تا ۲۰۰۹ را در بر میگرفت. با آن اسناد بر همگان آشکار شد که ائتلاف بینالمللی و نیز ارتش نوبنیاد عراق زندانیانِ عراقی را بیپروا شکنجه میکردهاند.
در ۲۵ آوریل ۲۰۱۱ ویکی لیکس با انتشار اسناد محرمانهای دربارۀ زندان «گوانتاناموُ» از آنچه به واقع از ۲۰۰۲ تا ۲۰۰۹ در آن زندان گذشته بود، پرده برداشت. زندان «گوانتاناموُ» را آمریکاییها در ۱۱ ژانویۀ ۲۰۰۲ پس از حملات تروریستی ۱۱ سپتامبر ۲۰۰۱ به راه انداختند. ویکی لیلکس انبوهی از اسناد ارتش آمریکا را دربارۀ ۷۷۹ زندانی (۱۴ تا ۸۹ ساله) در اختیار معتبرترین روزنامههایِ جهان مانند لوموند، دیلی تلگراف، نیویورک تایمز، اشپیگل و لارپوبلیکا گذاشت. بر پایۀ آن اسناد از میان آن زندانیان دستکم ۱۵۰ زندانیِ افغان و پاکستانی را بیسبب و اشتباهی دستگیر کرده بودند و هرچه گشته بودند رابطهای میان آنان و تروریستها نیافته بودند. اسناد محرمانه حکایت از شکنجه و رفتارهای غیرانسانی با زندانیان میکردند. در عوض، آمریکاییها ۲۰۰ زندانیِ خطرناک را که هستی و منافع آمریکا را بالقوه تهدید میکردند، آزاد کرده یا روانۀ کشور ثالثی کرده بودند.
در ۲۲ ژوئیۀ ۲۰۱۶ ویکی لیکس ۲۰ هزار ایمیل رد و بدل شده میان رهبران و مسئولانِ بلندپایۀ حزب دموکرات آمریکا را منتشر کرد. یکی از مهمترین رازهایی که این ایمیلها آشکار کردند کارزارِ لجن مال کردن بِرنی ساندِرز، رقیبِ هیلاری کلینتون، در انتخابات درون حزبی به منظور تعیین نامزد حزب دموکرات برای انتخابات ریاست جمهوری بود.
آیا بازداشت جولیان آسانژ در سرنوشت ویکی لیکس اثر خواهد گذاشت؟ هنوز نمیتوان به این پرسش پاسخ داد.
دریافت رایگان خبرنامهبا خبر-پیامک های ما اخبار را بصورت زنده دریافت کنید
آبونه شوید