وزیر امور خارجۀ فرانسه: کرونا جهان را عوض نخواهد کرد؛ گرایش‌های قبلی باز هم برجسته‌تر خواهد شد

در حالی که برخی متفکران ابراز امیدواری می‌کنند که بعد از اپیدمی کووید ١٩، گرایش‌های ناسالم اقتصاد یا سیاست ترمیم شود، ژان ایو لودریان وزیر امور خارجۀ فرانسه می‌گوید: "دنیای بعد از کرونا، به شکلی وحشتناک شبیه دنیای کنونی خواهد بود"...

ژان ایو لودریان در مصاحبه‌ای با روزنامۀ لوموند مورخ ٢١ آوریل می‌گوید: "منهم حرف‌هایی را مبنی بر دگرگونی جهان بعد از کرونا شنیده‌ام و چنین آرزویی دارم. اما می‌ترسم که دنیای بعد از کرونا به دنیای کنونی شباهت داشته باشد – شاید کمی بدتر"... REUTERS - ADNAN ABIDI

ژان ایو لودریان در مصاحبه‌ای با روزنامۀ لوموند مورخ ٢١ آوریل می‌گوید: "منهم حرف‌هایی را مبنی بر دگرگونی جهان بعد از کرونا شنیده‌ام و چنین آرزویی دارم. اما می‌ترسم که دنیای بعد از کرونا به دنیای کنونی شباهت داشته باشد – شاید کمی بدتر"...

به عقیدۀ لودریان، شکاف‌هایی که در نظم بین‌المللی وجود داشت، با بروز اپیدمی عمیق‌تر شده و قدرت‌های بزرگ برای ادامۀ رقابت‌ها از ویروس کرونا استفاده کرده‌اند. وزیر خارجۀ فرانسه از سه گرایش بزرگ جهانی سخن می‌گوید که قبل از کرونا مشاهده می‌شد و احتمالاً بعد از این باز هم تشدید خواهد شد:

نخست: اصل چندجانبه‌گرایی باز هم تضعیف می‌شود. نشانۀ روشن آن، رها کردن سازمان بهداشت جهانی توسط ایالات متحده است، آنهم در حالی که این سازمان تنها مرجع بین‌المللی بود که می‌توانست علیه اپیدمی بجنگد.

گرایش دوم تشدید رقابت و زورآزمایی میان آمریکا و چین  و گرایش سوم، تشدید رقابت‌ها و مسابقه در همۀ عرصه‌ها و بین همۀ کشورهاست. به عنوان مثال می‌توان از رقابت در عرصۀ تکنولوژی اطلاعات و ارتباطات  سخن گفت.

روزنامۀ لوموند در مطلب دیگری همین گرایش‌های کلی را بیشتر شکافته و می‌نویسد که سه ماه شیوع ویروس کرونا باعث شد که عدم تعادل در نظم بین‌المللی بهتر و به شکلی خشن‌تر نمایان شود.

انزوای آمریکا

دونالد ترامپ در آغاز ریاست جمهوری‌اش علناً گفت که از این پس، آمریکا قبل از همه به فکر خود است. با شیوع ناگهانی ویروس کرونا و ضربۀ سهمگینش به فعالیت اقتصادی، دونالد ترامپ به اروپاییان پشت کرد و همۀ دعوت‌ها برای همکاری بین‌المللی را نادیده گرفت. بر خلاف باراک اوباما که فعالانه در مبارزه با ویروس "ابولا" سهیم شد، ترامپ در اوج بحران کرونا، همکاری با سازمان بهداشت جهانی را قطع کرد.

هجوم چین

در این میان، چین با گستاخی و سرعتی حیرت‌انگیز غربی‌ها را غافلگیر کرد و هنوز از شرّ اپیدمی خلاص نشده، تهاجم دیپلماتیک و تبلیغی بسیار گسترده‌ای را در سطح جهانی پی گرفت. پکن با فرستادن ماسک و سایر لوازم درمانی به بسیاری از کشورها، سیاست خارجی خود را باز هم فعال‌تر کرد و تبلیغاتش را بر محور "همبستگی بین‌المللی" توسعه داد. این در حالی بود که نه تنها ایالات متحده، که حتی اتحادیۀ اروپا هم کشور مصیبت‌زدۀ ایتالیا را بدون کمک رها کرد.

بخش بزرگی از جنجال‌ها و شایعات کنونی پیرامون "دست‌ساز" بودن ویروس کرونا، مستقیماً متأثر از جنگ تبلیغاتی بی‌رحمانه‌ای است که میان چین و آمریکا جریان دارد.

به نوشتۀ لوموند پرسش اصلی اینست که بعد از اپیدمی، "کدام یک از این دو کشور ظرفیت بیشتری برای جهش اقتصادی خواهد داشت و کدام کشور برندۀ مسابقۀ ساخت واکسن خواهد بود؟"

شکست مدیریت جهانی و بازگشت ناسیونالیسم

در حالی که کشورهای اتحادیۀ اروپا مرزهای خود را با وسواس بسته و اصل همکاری‌ فراملی را تقریباً کنار گذاشته‌اند، هیچیک از نهادهای بین‌المللی نتوانسته‌اند وظایف خود را با موفقیت به جای آورند. فراخوان آنتونیو گوترش دبیرکل سازمان ملل ملل برای آتش‌بس در کشورهای جنگ‌زده تقریباً ناشنیده ماند. حتی شورای امنیت هم در این میان نتوانست اقتداری از خود نشان دهد. سازمان بهداشت جهانی هم علاوه بر قهر واشنگتن، با موج انتقادهایی مواجه شد که نفوذ زیاده از حد چین در این سازمان را محکوم می‌کرد.

"گروه هفت" (G7) که ریاست دوره‌ای آن به عهدۀ آمریکاست، هیچ ابتکار عملی نداشت و "گروه بیست" (G20) نیز که فعلاً دورۀ ریاست عربستان را از سر می‌گذراند فقط به یک توافق بین‌المللی در مورد بدهی کشورهای درحال توسعه اکتفا کرد. بدین ترتیب، اصل چندجانبه‌گرایی که در سه چهار سال‌ اخیر سخت وامانده بود، با شیوع اپیدمی جهانی کووید ١٩ باز هم ضعیف‌تر شد و در برابر تهاجم انواع ناسیونالیسم و ملی‌گرایی بی‌دفاع ماند.

رژیم‌های اقتدارگرا و کرونا

روزنامۀ لوموند می‌نویسد که به طور کلی رژیم‌های زورگو از موقعیت‌های اضطراری در جهت کنترل بیشتر جامعه بهره می‌گیرند. این روزنامه مثال می‌زند که در اوج اپیدمی کووید ١٩، چین فرستادگان سه روزنامۀ بزرگ آمریکایی را اخراج کرد و حکومت هنگ‌کنگ چند شخصیت مهم جنبش دموکراسی‌خواهی را به زندان انداخت. ترکیه که در بی‌توجهی جهانی، عملیات نظامی را در لیبی ادامه داد، در داخل کشور ٩٠هزار زندانی را آزاد کرد اما زندانیان سیاسی خود را همچنان در حبس نگاه داشت. (وضعیت ایران نیز از این نظر با ترکیه قابل مقایسه است).

لوموند در پایان می‌افزاید که در شرایط کنونی، تنها نکتۀ قطعی اینست که "یک ویروس جهان‌گیر به طور جدی بنیادهای نظم بین‌المللی باقی‌مانده از سدۀ بیستم را متزلزل کرده است".