واکسن جدید کووید ۱٩ موج امیدواری و درعین حال توصیه‌های احتیاط‌ آمیز را در سطح جهانی برانگیخت

خبر ساخت واکسن کووید ۱٩ توسط شرکت‌های آمریکایی و آلمانی "فایزر" و "بیون‌تک"، امیدهای فروانی را در سراسر جهان برانگیخته است. در عین حال بسیاری از کارشناسان و مسئولان سیاسی واکنش‌های محتاطانه داشته‌ و در مورد تصمیم‌های عجولانه هشدار داده‌اند.

روز سه‌شنبه ۱٠ نوامبر، سخنگوی دولت فرانسه اعلام کرد که "هنوز برای صحبت از نحوۀ کاربرد واکسن در فرانسه" بسیار زود است. REUTERS - Dado Ruvic

خبر ساخت واکسن کووید ۱٩ که روز دوشنبه ٩ نوامبر/۱٩ آبان، جنب و جوشی در بازارهای بورس جهان ایجاد کرد، در عین حال پرسش‌ها و تردیدهایی را نیز دامن زده است. یک روز بعد از اعلام خبر، تب بنگاه‌های بورس زودتر از آنچه انتظار می‌رفت، فروکش کرد.

روز سه‌شنبه ۱٠ نوامبر، سخنگوی دولت فرانسه اعلام کرد که "هنوز برای صحبت از نحوۀ کاربرد واکسن در فرانسه" بسیار زود است. گابریل آتال افزود: "نباید تصور کنیم که واکسن، علاج موج دومی است که هم‌اکنون در فرانسه جریان دارد". سخنگوی دولت فرانسه گوشزد کرد که هنوز هیچ واکسنی به طور قطعی تأیید نشده است.

جاستین ترودو نخست‌وزیر کانادا نیز با ابراز خوشحالی و امیدواری نسبت به پایان اپیدمی، از کانادایی‌ها خواست که مقاوم باشند و تصریح کرد "در صورتی که طی روزها یا هفته‌های آینده به ویروس کرونا مبتلا شدید، بدانید که واکسن به کمک شما و خانواده‌تان نخواهد آمد".

به گفتۀ ترودو، واکسن باید طی سه ماه نخست سال ۲٠۲۱ به کانادا برسد. در اتحادیۀ اروپا نیز کم و بیش نظرات مشابهی مشاهده می‌شود، اما مقامات آمریکایی امیدوارند که واکسن قطعی و تأییدشده "تا چند هفتۀ دیگر" در دسترس قرار گیرد.

شرکت‌های "فایزر" و "بیون‌تک" می‌گویند که واکسن آنها، احتمال ابتلا به بیماری کووید ۱٩ را ٩٠درصد کاهش می‌دهد. ولی هنوز معلوم نیست که مصونیت ناشی از این واکسن چقدر پایدار می‌ماند: آیا افراد واکسینه‌شده چندین سال مصون خواهند بود؟ یا تا پایان عمر؟ یا چند ماه؟ فعلاً اُگور شاهین، یکی از بنیانگذاران "بیونتِک"، نسبت به مصونیت حداقل یک سالۀ واکسن ابراز خوشبینی کرده، اما این ادعا اثبات نشده است.

به گفتۀ سازندگان، واکسن باید در دو نوبت، به فاصلۀ سه هفته تجویز شود. ولی هنوز بی‌ضرر بودن واکسن نیز به طور قطعی ثابت نشده. شرکت آمریکایی "فایزر" گفته است که تا یک هفتۀ دیگر، نتایج آزمایش‌ها را در این زمینه اعلام خواهد کرد. در این حالت، شرکت سازندۀ آمریکایی باید قبل از توزیع محصول خود، تأییدیۀ سازمان غذا و دارو (FDA) را کسب کند.

در صورتی که واکسن کووید ۱٩ بزودی به بازار بیاید – یعنی کمتر از یک سال بعد از شروع اپیدمی جهانی – یک رکورد علمی و فنی نیز به جا خواهد گذشت: تا کنون انسان نتوانسته هیچ واکسنی را با این سرعت بسازد. به گفتۀ مدیرکل سازمان بهداشت جهانی، واکسن کووید ۱٩ نتیجۀ همکاری‌های بین‌المللی بی‌سابقه و ابداعات علمی و فنی است.

حتی برگزارکنندگان بازی‌های المپیک ۲٠۲٠ اعلام کردند که ساخت واکسن به آنان آرامش خاطر داده، هرچند که بازی‌ها با تأخیر، و در هرصورت با اتکاء به "سناریوی بدون واکسن" برنامه‌ریزی شده است.

یکی از نگرانی‌هایی که در سطح بین‌المللی وجود دارد، انحصار واکس به کشورهای ثروتمند است. چندین سازمان غیردولتی از جمله سازمان "آکسفام" که فعالیت‌های گسترده‌ای برای مبارزه با فقر دارد، در مورد قیمت واکسن نیز ابراز نگرانی کرده‌اند. سخنگوی شعبۀ "اکسفام" در فرانسه با کنایه به مؤثر بودن واکسن در حد ٩٠درصد، گفت: "برای کسانی که امکان دسترسی به واکسن را ندارند، میزان تأثیر آن صفر درصد است".

اما با رقابت شدیدی که در سطح جهانی وجود دارد، بعید نیست که محصول مشترک "فایزر" و "بیون‌تک"، خیلی زود دارای رقیب شود. احتمال دارد که واکسن شرکت آمریکایی "مدرنا" و همچنین واکسنی که با همکاری دانشگاه آکسفورد در دست آزمایش است، تا چند هفتۀ دیگر تأخیر خود را جبران کنند.