دیوان کیفری بین‌المللی سرزمین‌های اشغالی فلسطین را در حوزۀ صلاحیت خود قرار داد
دیوان کیفری بین‌المللی در لاهه در تصمیم پُراهمیتی اعلام کرد که صلاحیت جغرافیائی این نهاد، سرزمین‌های اشغال شدۀ فلسطین پس از سال ١٩۶٧ را در بر می‌گیرد. تصمیم دیوان کیفری بین‌المللی می‌تواند به آغاز و انجام تحقیقات قضائی در بارۀ ارتکابِ «جنایات جنگی» در این سرزمین‌ها منجر شود. نخست وزیر فلسطین این تصمیم را یک «پیروزی برای عدالت» خواند و همتای اسرائیلی او آنرا «یک اقدام سیاسی» دانست.
نتشر شده در:
دیوان کیفری بین‌المللی در اطلاعیۀ خود که روز جمعه ۵ فوریه انتشار یافت، تصریح کرده است که «حوزۀ صلاحیت جغرافیائی این نهاد در فلسطین، سرزمین‌های اشغال شده توسط اسرائیل از سال ١٩۶٧ به بعد را نیز در بر می‌گیرد».
این تصمیم که بگزارش دیوان بین‌المللی کیفری «به اکثریت آراء» اتخاذ شده، راه انجام تحقیقات قضائی در بارۀ ارتکاب جنایات جنگی احتمالی در این سرزمین را می‌گشاید.
تصمیم این دیوان بر اساس حقوق و مقررات بین‌المللی استوار شده است. در حالیکه اسرائیل از عضویت این نهاد خودداری کرده است، فلسطین با پیوستن به اساسنامۀ رُم، صلاحیت دیوان را در «خاک» خود به رسمیت می‌شناسد و از آنجا که حقوق بین‌الملل «سرزمین‌های اشغال شده توسط اسرائیل از سال ١٩۶٧ به بعد را خاک فلسطین تلقی می‌کند، حوزۀ صلاحیت دیوان، ناگزیر به این سرزمین‌ها تسری می‌یابد.
تشکیلات خودمختار فلسطین با اتکا به عضویت خود در این دیوان، در سال ٢٠١٨ شکایتی در بارۀ جنایات مرتکب شده در خاک خود تسلیم این نهاد قضائی کرد. دادستان دیوان برای گشایش تحقیقات قضائی نیازمند پاسخ روشن به این پرسش بود که با پیوستن فلسطین به اساسنامۀ رُم، صلاحیت جغرافیائی دیوان چه گستره‌ای را در بر می‌گیرد؟ دیوان کیفری بین‌المللی با تصمیم خود اعلام می‌کند که این صلاحیت، سرزمین فلسطین را چنانکه حقوق بین‌الملل به رسمیت شناخته شامل می‌شود.
این نهاد قضائی در رای خویش تاکید کرده است که این نظر دیوان، تصمیمی برای تعیین مرزهای کنونی یا آینده نیست، بلکه «تنها هدف آن تعریف حوزۀ صلاحیت خویش است».
دادستان دیوان کیفری بین‌المللی، خانم فَتو بن سودا، در پی دریافت شکایت فلسطین، در دسامبر ٢٠١٩ اعلام کرده بود که مایل است تحقیقات قضائی گسترده‌ای در بارۀ «جنایات احتمالی مرتکب شده در سرزمین‌های فلسطینی» بگشاید. او در این زمینه از «مرتکبین» احتمالی نامی نبرده بود.
اسرائیل از هنگام پیوستن فلسطین به این دیوان، هر گونه ابتکار عمل از سوی تشکیلات خود مختار را در این زمینه نفی می‌کند. از نظر این کشور، فلسطین یک «دولت» مستقل نیست و بنابراین نمی‌تواند از «صلاحیت حقوقی» برای اقدام در برابر این دیوان برخوردار باشد. اصل عضویت فلسطین به اساسنامۀ رُم، این نظر را رد می‌کند و تصمیم دیروز دیوان نیز نشان می‌دهد که تشکیلات خودمختار فلسطین کاملاً از حق ارجاع شکایات به این نهاد برخوردار است.
دادستان دیوان بین‌المللی که در ژوئن آینده مقام خود را ترک می‌کند، خواستار آن است که دادسرای این نهاد، کار تحقیقات مقدماتی او در بارۀ جنایات رخ داده در دورۀ جنگ تابستان ٢٠١٤ را پیگیری کند. این تحقیقات به جنایات مرتکب شده از سوی ارتش اسرائیل و حماس در غزه مربوط می‌شود.
اما آنچه بیش از همه دولت اسرائیل را نگران کرده است، تسلیم شکایات و آغاز تحقیقات در بارۀ «اشغال زمین‌های فلسطینیان از طریق انتقال غیرنظامیان اسرائیلی» و ایجاد شهرک‌های یهودی نشین است. از همین روست که بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اسرائیل اعلام کرد که مبارزه با دیوان کیفری بین‌المللی، یکی از اولویت‌های راهبردی دولت او به شمار می‌آید. دونالد ترامپ، رئیس جمهوری پیشین آمریکا، در سپتامبر گذشته، هنگامی که فَتو بن سودا، خواستار آغاز چنین تحقیقی شد، تحریم‌هائی را علیۀ او برقرار کرد. دادستان دیوان اینک از جو بایدن خواسته است به این تحریم‌ها پایان دهد.
تصمیم روز گذشتۀ دیوان کیفری بین‌المللی موجب خرسندی مقامات فلسطینی شد. محمد اشتیه، نخست وزیر تشکیلات خودمختار فلسطین، این رای را «یک پیروزی برای عدالت، بشریت، حقیقت، انصاف و آزادی و نیز برای خون قربانیان و خانوادۀ آنها» دانست. حسین الشیخ، وزیر امور مدنی فلسطین نیز این تصمیم را «پیروزی قانون، عدالت، آزادی و ارزش‌های اخلاقی در جهان» توصیف کرد.
سازمان دیده بان حقوق بشر نیز با اشاره به همین رای، ابراز امیدواری کرد که «مرتکبین اسرائیلی و فلسطینی ناقض حقوق بزودی» در برابر عدالت پاسخگوی اعمال خود گردند.
خشم و حیرت در اسرائیل
تصمیم دیوان کیفری بین‌المللی، بگزارش خبرنگار ار.اف.ای در بیت المقدس، موجب حیرت و خشم مقامات اسرائیل گردید. بگزارش او، واکنش شتاب زدۀ آنان در روز شبّات، نشان می‌دهد که تا چه اندازه این تصمیم آنان را ناخرسند کرده است.
بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اسرائیل، در واکنش به این تصمیم گفت «دیوان کیفری بین‌المللی یکبار دیگر نشان داد که یک سازمان سیاسی است و نه یک نهاد قضائی.» و افزود که این تصمیم «به حق کشورهای دموکراتیک برای دفاع از خود در برابر تروریسم» لطمه می‌زند. بگفتۀ بنیامین نتانیاهو، دیوان «جنایات جنگی واقعی را به فراموشی سپرده و به جای آن، دولت اسرائیل را هدف پیگرد قرار می‌دهد. دولتی که دارای ساختار مستحکم دموکراتیک است، به حاکمیت قانون احترام می‌گذارد و عضو دیوان کیفری نیست».
جلعاد اردان، سفیر اسرائیل در آمریکا، این تصمیم را «شرم آور» خواند و حتی آن را نشان «یهودستیزی» دانست. واکنش دولت جو بایدن در اعلام مخالفت با این تصمیم، بدون تردید مقامات اسرائیلی را اندکی تسلی خواهد داد.
دیوان کیفری بین‌المللی در اول ژوئیه ٢٠٠٢ پس از تائید پیوستن ۶٠ کشور به آن تشکیل شد. این دیوان برای رسیدگی به جنایت «نسل کشی»، «جنایت علیۀ بشر»، «جنایت جنگی» که در اسناسنامۀ رُم تعریف شده‌اند و «تجاوز به قلمرو» علیۀ اشخاص حقیقی صلاحیت دارد و مقر آن در لاهه است.
دریافت رایگان خبرنامهبا خبر-پیامک های ما اخبار را بصورت زنده دریافت کنید
آبونه شوید