چگونه دانش‌آموز کارآمد تربیت کنیم؟

چگونه می توان دانش آموزان کارآمد و علاقمند تربیت کرد؟ برای پاسخ به این سئوال سازمان همکاری و توسعۀ اقتصادی اخیراً با استناد به نتایج بهترین تحقیقات خود گزارشی منتشر کرده که در آن از جمله گفته شده که موفقیت و آسایش دانش آموزان به فعالیت‌های آموزگاران در کلاس درس و خارج از آن، رضایت و آسایش حرفه ای آنان و همچنین به ترکیب و فرهنگ حاکم بر مدرسه و به ویژه به دخالت والدین در امور آموزشی بستگی دارد.

کلاس درس دورۀ راهنمایی در یکی از مدارس فرانسه. © .

در خصوص فعالیت آموزگار در کلاس درس عامل مهم نه خود فعالیت های آموزشی آموزگاران، بلکه مدت زمانی است که آموزگاران فارغ از وظایف انضباطی و اداری منحصراً و حقیقتاً به آموزش و تدریس اختصاص می دهند. برای نمونه، معلمان دورۀ راهنمایی در مدارس فرانسه در سال ٢٠١٨ بیست و پنج درصد وقت خود را صرف امور انضباطی و اداری می کردند، در حالی که متوسط زمان اختصاص یافته به این امور در کشورهای عضو سازمان همکاری و توسعۀ اقتصادی ٢٢ درصد بوده است.

خارج از زمان آموزش و تدریس، فعالیت مهم آموزگار ارزیابی منظم دروس و دانسته های دانش آموزان است. هر چقدر آموزگار زمان بیشتری به این کار اختصاص دهد، نتایج مثبت آن در تربیت دانش آموزان کارآمد بیشتر است.

در واقع، ارزیابی منظم دانسته های دانش آموزان تصویری روزآمد از این دانسته ها در اختیار آموزگاران می‌گذارد و به آنان اجازه می دهد دریابند که آیا فعالیت‌های آموزشی به کار گرفته شده مناسب هستند و آیا امکان پیشرفت و بهبود را برای دانش آموز فراهم می سازند یا نه. توضیحات و ملاحظات سازنده دربارۀ دروس دانش آموزان رابطه ای صمیمی و مبتنی بر اعتماد متقابل میان آموزگار و دانش آموز می آفریند و انگیزه های آنان را برای یادگیری تقویت می کند.

افزون بر این فرصتی که آموزگاران به فعالیت‌های بیرون از مدرسه اختصاص می دهند به رشد توانایی‌های اجتماعی-رفتاری دانش آموزان کمک می کند. این کار انگیزۀ آموزش و انضباط را در کلاس تقویت  و دانش آموزان را به ادامۀ تحصیل تشویق می‌کند. نتایج گزارش تحقیقات سازمان همکاری و توسعۀ اقتصادی نشان می‌دهند که فعالیت های خارج از مدرسه استعدادهایی نظیر پشتکار، کار جمعی و حس تعلق به مدرسه را تقویت می کند.

همین گزارش در عین حال تصریح می کند که هر چقدر آموزگاران از محیط کارشان بیشتر راضی باشند، درجۀ کارآیی دانش آموزان بیشتر است. بر اساس همین گزارش، عوامل دیگری در تقویت کارآمدی دانش آموزان موثر هستند از جمله رفقات هم شاگردی ها و مشارکت والدین. گزارش تحقیق نخست بر نتایج مثبت آمیختگی اجتماعی تأکید کرده و می گوید که دانش آموزان خانواده های مرفه محرک موفقیت درسی دانش آموزان خانواده‌های کمتر مرفه هستند و اعتماد به نفس و علائق شخصی و درسی آنان را تقویت می کنند. در این حال، مشارکت فعال والدین و نهادهای محلی در زندگی آموزشی مدارس در موفقیت بیشتر دانش آموزان نقش مهم دارند.

گزارش سازمان توسعه و همکاری های اقتصادی توصیه می کند که برای تربیت دانش آموز کارآمد و علاقمند باید بیشترین بهره را از زمان کار آموزگار برد. برای این منظور باید تا بیشترین حد ممکن زمانی را که آموزگار ناچار است صرف امو انضباطی و اداری کند، کاهش داد. انتقال تجارب، به کارگیری فنون جدید و دقت در ترکیب کلاس ها می تواند رسیدن به این هدف را تسهیل کنند.