پایان عملیات احداث نورداستریم ۲، نارضائی خاموش آمریکا و نگرانی شدید اوکراین

شرکت گازپروم روسیه بامداد امروز، جمعه ۱۰ سپتامبر/ ۱۹ شهریور اعلام کرد که کار احداث خط لوله گاز ۱۲۰۰ کیلومتری نوراستریم ۲ در اعماق دریای بالتیک  به اتمام رسیده و روسیه می‌تواند در صورت امضای آلمان از ماه اکتبر امسال صدور گاز به اروپا را از این طریق آغاز کند.

کار احداث خط لوله گاز ۱۲۰۰ کیلومتری نوراستریم ۲ در اعماق دریای بالتیک روز جمعه ۱۰ سپتامبر/ ۱۹ شهریور به پایان رسید AP - Jens Buettner

بهره برداری از خط لوله نورداستریم تنها به امضای دولت آلمان نیاز دارد، در حالی که روز ۲۶ سپتامبر امسال با برگزاری انتخابات پارلمانی، عمر قانونی دولت آنگلا مرکل که مدافع سرسخت نورداستریم است، به پایان می‌رسد. البته پیش بینی می‌شود که تشکیل دولت آینده آلمان به خاطر این که نیازمند ائتلاف سه حزب خواهد بود، تا پایان سال جاری طول بکشد. در این صورت، مرکل فرصت خواهد داشت که شاهد بهره برداری از پروژه‌ای باشد که گازپروم روسیه و پنج کنسرن نفت و گاز اروپا نزدیک به ده میلیارد دلار روی آن سرمایه گذاری کرده‌اند. نیمی از سهام این خط لوله متعلق به گازپروم و بقیه متعلق به ۵ شرکت بزرگ نفتی اروپا است.

آمریکا و اوکراین در شمار مخالفان جدی بهره برداری از نورداستریم ۲ هستند. گاز روسیه در حال حاضر تنها از خط لوله اوکراین می‌گذرد و این کشور کوچک، با اقتصاد به شدت ضعیف خود سخت نیازمند درآمدهای ترانزیت گاز روسیه است. به همین دلیل، دولت اوکراین در روز ۲۳ اوت/اول شهریور امسال،  سیاستمداران بلندپایه ۴۰ کشور و اتحادیه اروپا را به شرکت در نشستی با عنوان «پلاتفرم کریمه» دعوت کرد.

پلاتفرم کریمه که وزیران اقتصاد آلمان و آمریکا نیز در آن حضور داشتند، بیش از آن که به موضوع اشغال و الحاق شبه جزیره کریمه بپردازد، محل بحث خط لوله نورداستریم ۲ بود. در این نشست، دیدگاه‌های متفاوت و متضادی درباره این پروژه تاریخی مطرح شد که برخی با دیدگاه آمریکا و برخی دیگر با دیدگاه آلمان هماهنگی داشت.

آمریکا نگران نفوذ روسیه بر اروپا

ایالات متحده آمریکا بارها اعلام کرده که بهره برداری از خط لوله نورداستریم ۲ با ظرفیت انتقال گاز بسیار بالا سبب وابستگی بیشتر اروپا به گاز روسیه می‌شود  و روسیه می‌تواند در صورت بروز بحران در مناسبات خود با غرب از این موضوع به عنوان یک حربه سیاسی سوء استفاده کند.

روسیه قرار است از طریق نورداستریم ۲ سالانه ۵۵ میلیارد متر مکعب گاز به اروپا صادر کند که مصرف ۲۶ میلیون خانواده را تامین می‌کند. ولادیمیر پوتین رئیس جمهوری روسیه در این مورد گفته است: «با استفاده از این پروژه هم شرکت‌های حمل کننده گاز سود می‌برند هم مصرف کنندگان و این به نفع همه است».

مرکل، مهمترین مدافع نورداستریم

از آنجا که در میان کشورهای اروپائی آلمان بیشترین سود را از راه افتادن خط لوله نورداستریم ۲ می‌برد، آنگلا مرکل صدراعظم این کشور از آغاز کار احداث این خط لوله در سال ۲۰۱۸ مهمترین مدافع آن بوده است. وی پس از گزینش جو بایدن به ریاست جمهوری ایالات متحده آمریکا به واشنگتن رفت. در جریان این سفر که با استقبال گرم جو بایدن همراه بود، رهبران آمریکا و آلمان پیمانی را امضا کردند که ظاهرا توانست امنیت خاطر بایدن را تضمین کند. دو طرف توافق کردند که اگر روسیه در هرزمانی خواست از خط لوله نورداستریم ۲ به عنوان حربه سیاسی علیه اتحادیه اروپا یا اوکراین استفاده کند، آلمان و آمریکا اینکشور را در کنار هم تحریم کنند.

از فردای این سفر بود که کار احداث نورداستریم ۲ که تنها ۱۰۰ کیلومتر از آن باقی مانده بود با سرعتی چشمگیر آغاز شد و این پروژه تاریخی و عظیم سرانجام امروز، جمعه ۱۰ سپتامبر/۱۹ شهریور آماده بهره برداری شد.

بازگشت کیف به بحث کریمه

اعلام این خبر نگرانی های کیف را نسبت به آینده بیش از پیش تشدید کرده است. اوکراین شرایط اقتصادی بسیار سختی را سپری می‌کند و درآمد ترانزیت گاز روسیه برایش حیاتی است. شاید به همین دلیل بود که در دو هفته گذشته رهبران اوکراین برای زنده کردن بحث شبه جزیره کریمه کارزار دیپلماتیک بزرگی را آغاز کردند.

شبه جزیره کریمه در ماه مارس سال ۲۰۱۴ در جریان یک همه پرسی مناقشه برانگیز ضمیمه خاک روسیه شد. این اقدام مناسبات اتحادیه اروپا و روسیه را تیره کرد و سبب اعمال تحریم هائی علیه مسکو شد.

اکنون اوکراین بیمناک آن است که پس از بهره برداری از خط لوله گاز نورداستریم 2 روسیه در آینده یا خط لوله اوکراین را از مدار خارج کند و یا بکوشد سهم ترانزیت کمتری به کیف بپردازد.

آخرین قرارداد بهره برداری از خط لوله اوکراین تا سال ۲۰۲۴ اعتبار دارد. اوکراین به ویژه در مذاکرات خود با آلمان خواستار آن شده که این قرارداد در سال ۲۰۲۴ دست کم برای ۱۰ سال دیگر با حداقل شرایط فعلی تمدید شود. آنگلا مرکل نیز، در تماس‌هائی که با رئیس جمهور اوکراین داشته به او قول پشتیبانی داده است، اما در سال ۲۰۲۴ وی دیگر صدراعظم آلمان نیست و پشتیبانی از اوکراین بستگی به مناسبات آن زمان آلمان با روسیه دارد. مناسبات برلین و مسکو که در حال حاضر چندان مناسب نیست، با بهره برداری از نوراستریم ۲ می‌تواند بهبود یابد. این را، مرکل و پوتین به رغم همه اختلاف نظرها می‌خواهند.