جشنوارۀ ونیز و پیروزی زنان: شیر طلایی به یک فیلم فرانسوی در بارۀ ممنوعیت سقط جنین داده شد

به قول خبرگزاری فرانسه، امسال "گرایش فمینیستی" در جشنوارۀ فیلم ونیز  به خوبی محسوس بود. این قضاوت خبرگزاری فرانسه فقط به دلیل اعطای جایزۀ شیر طلایی به یک زن نیست: از چهار سال قبل، شمار بی‌سابقه‌ای از بزرگ‌ترین جوایز سینمایی به زنان تعلق گرفته است.  

اودری دیوان، سینماگر فرانسوی - لبنانی شیر طلای ونیز را برنده شد AP - Domenico Stinellis

شنبه شب – ۱۱ سپتامبر – هیئت داوران جشنوارۀ ونیز به ریاست فیلمساز کره‌ای، "بُنگ جون‌هو"، برندگان جوایز را اعلام کرد. بُنگ جون‌هو همان کسی است که با فیلم "پارازیت" نخل طلای کَن و اسکار بهترین فیلم را پشت سر هم برنده شد و یکباره به شهرت جهانی رسید.

امسال، چنان که خبرگزاری فرانسه می‌نویسد، نقش برجستۀ زنان در جشنوارۀ ونیز، گرایش کلی سینما به سوی فمینیسم را تثبیت می‌کند: سال گذشته خانم کلوئه زائو سینماگر آمریکایی-چینی برندۀ شیر طلایی ونیز و سپس اسکار شد. دو ماه قبل نیز فستیوال کن، جایزۀ نخل طلایی را به خانم ژولیا دوکورنو داد که در فیلم خود به اسم "تیتان"، موضوعی زنانه را حکایت کرده بود.

سقط جنین همچنان موضوع روز است

برندۀ شیر طلایی امسال، فیلم "رویداد"، اثر خانم اودری دیوان، فیلمساز فرانسوی-لبنانی است که قبلاً بیشتر به عنوان خبرنگار و فیلمنامه‌نویس فعالیت داشته و حالا دومین فیلم خود را ساخته است. داستان این فیلم در فرانسۀ دهۀ ۱٩۶٠ اتفاق می‌افتد: زمانی که سقط جنین هنوز در فرانسه قانونی نشده بود اما بحث‌های تندی در این باره جریان داشت.

این فیلم درست زمانی به فستیوال رسیده که ممنوعیت سقط جنین در ایالت تگزاس آمریکا جنجال‌ها و مجادلات زیادی به راه انداخته است. در فرانسۀ چند دهه قبل نیز همین مجادلات شنیده می‌شد تا آن که در دورۀ ریاست جمهوری ژیسکاردستن، قانونی به تصویب رسید که دیگر سقط جنین را جرم تلقی نمی‌کرد. این قانون که به همت خانم سیمون وِی – وزیر بهداشت وقت – و به رغم مخالفت شدید محافظه‌کاران به تصویب پارلمان رسید، امروزه همچنان به قانون "وِی" (Veil) شهرت دارد و مرحله‌ای بسیار مهم در تحول جامعۀ فرانسوی محسوب می‌شود.

اودری دیوان که ۴۱ سال دارد گفته است: "متأسفانه موضوعات مربوط به سقط جنین همواره در صدر خبرهای روز قرار دارد". او در عین حال می‌افزاید: "تغییراتی در جریان است. جایزۀ اسکار، نخل طلای کن و شیر طلای ونیز به زنان داده شده... این اتفاقی نیست، حتما معنایی دارد".

خانم جین کامپیون، سینماگر نیوزلاندی که امسال با فیلم "زور سگ" در ونیز حضور یافت، بعد از مراسم اعطای جوایز با اشاره به برنده شدن یک زن گفت: "چیزی مثل دیوار برلن در حال سقوط است"...

حداقل در دنیای سینما، از چهار سال پیش که جنجال "واینشتاین" به راه افتاد، تغییراتی آغاز شده است. در این سه چهار سال اخیر، همۀ جوایز و مراسم مربوط به سینما و تئاتر تلاش کرده‌اند که جای بیشتری به زنان و همچنین به "اقلیت‌ها" بدهند. بخصوص در آمریکا، مسئلۀ حضور سیاهان در سینما همان قدر حساس و بحث‌انگیز است که نقش زنان.

باید دید که این تغییرات فقط به مراسم نمایشی و تعداد جوایز محدود می‌ماند یا اینکه حقیقتاً جای بیشتری در همۀ مشاغل سینمایی برای زنان باز خواهد شد.