دیدار بایدن با رهبران هند، ژاپن و استرالیا: آمریکا سنگربندی خود را علیه چین محکم‌تر می‌کند

"گفتگوهای امنیتی چهارجانبه" معروف به "کواد" (Quad) که در سال ۲٠٠۷ با مشارکت آمریکا، هند، ژاپن و استرالیا برقرار شد، تا همین چند ماه قبل خیلی جدی گرفته نمی‌شد. اما با روی کار آمدن جو بایدن، این چارچوب گفتگو که به عنوان یک ساختار غیررسمی و حاشیه‌ای شناخته می‌شد، کم‌کم به یک ابزار راهبردی برای رویارویی واشنگتن با پکن تغییر شکل می‌دهد.

جو بایدن در گفتگو با نارندرا مودی نخست‌وزیر هند Jim WATSON AFP

حدود شش ماه قبل، جو بایدن که هنوز به سه ماهگی دورۀ ریاست جمهوری خود نرسیده بود، برای دیدار با رهبران دولت‌های هند و استرالیا و ژاپن پیشقدم شد. اینک با گذشت چند ماه و بخصوص بعد از ماجرای فروش زیردریایی‌های اتمی آمریکایی به استرالیا و دلگیری شدید فرانسوی‌ها، کاملاً روشن شده است که صحبت از "منطقۀ اقیانوس هند – آرام" فقط یک شعار سیاسی نیست، بلکه محور اصلی سیاست خارجی دولت بایدن محسوب می‌شود.

روز گذشته – جمعه ۲۴ سپتامبر – بایدن با پذیرفتن نخست‌وزیران هند، استرالیا و ژاپن به کاخ سفید، برای دومین بار طی چند روز اخیر اهمیت این جهت‌گیری راهبردی را به رخ کشید. اگرچه شرکت‌کنندگان در این گفتگوها زیاد از چین اسم نمی‌برند، اما هر چهار طرف پیوسته بر "آزادی و باز بودن" منطقۀ هند و آرام تأکید می‌کنند. به گفتۀ اسکات موریسون نخست‌وزیر استرالیا، در این منطقه "باید حق حاکمیت ملی همه محترم شمرده شود و دعواها و اختلافات با آرامش و رجوع به حقوق بین‌المللی مرتفع گردد"...

گفته می‌شود نارندرا مودی نخست‌وزیر هند که روابط بسیار خوبی با دونالد ترامپ داشت، از آمدن جو بایدن اندکی نگران بوده است. اما با قدرت گرفتن طالبان که به پاکستانی‌ها – متحد چین - تکیه دارند، دیگر هیچ تردیدی برای هند و آمریکا باقی نمانده که نزدیکی بیشتر به نفع هر دو طرف است.

هند، دومین کشور دنیا از نظر میزان جمعیت، با حدود ۳۴٠٠ کیلومتر مرز مشترک با چین  و تسلط جغرافیایی‌اش بر آب‌های منطقه، می‌تواند برای آمریکا متحدی حتی مهم‌تر از استرالیا، در سد کردن بلندپروازی‌های پکن باشد. جو بایدن گفته است: "من همیشه باور داشته‌ام که روابط ایالات متحده و هند می‌تواند کمکی بزرگ برای حل بسیاری از مشکلات جهانی باشد".

یکی دیگر از اهداف جلسۀ اخیر در کاخ سفید، رفع نگرانی‌های ژاپنی‌ها بود. آقای بایدن به یوشی‌هیده سوگا نخست‌وزیر ژاپن اطمینان داد که پیمان دفاعی "آکوس" – میان آمریکا، استرالیا و بریتانیا – مطلقاً به معنای کنار گذاشتن ژاپن نیست.

بدین ترتیب، واشنگتن با استفاده از ابزار دیپلماتیک، معاملات تسلیحاتی و همکاری‌های گسترده در زمینۀ واکسیناسیون، روابط خود را با کشورهای پیرامونی چین روز به روز محکم‌تر می‌کند، بدون این که در این راه از قهر پاریس و یا به طور کلی بی‌اعتنایی به اروپاییان ابایی داشته باشد.