اتحادیۀ اروپا با نگرانی از گونۀ تازۀ ویروس کرونا به نام «اومیکرون»، پروازها از شماری کشورهای جنوب افریقا را به حال تعلیق درآورد

گونۀ تازۀ ویروس کرونا که از سوی سازمان بهداشت جهانی با اشاره به حرف پانزدهم الفبای یونانی «اومیکرون» نام گرفت، نگرانی‌های بسیاری برانگیخته است. این سازمان نیز گونۀ تازه را با اشاره به ناشناخته بودن «قدرت و شتاب سرایت» و نیز «مقاومت» آن در برابر واکسن، «نگران کننده» توصیف کرد. برخی کشورها و از جمله ٢٧ کشور عضو اتحادیۀ اروپا، کلیۀ پروازها به کشورهای جنوب آفریقا، منطقۀ اصلی ظهور و انتشار ویروس را ممنوع کردند.

مسافران در صف یکی از آخرین پروازهای ایرفرانس از فرودگاه ژوهانسبورگ در افریقای جنوبی به پاریس در انتظار بسر می‌برند ـ ٢۶ نوامبر ٢٠٢١ © AP Photo/Jerome Delay

سازمان بهداشت جهانی، روز جمعه ٢۶ نوامبر/ ۵ آذر، همزمان با نامگذاری  گونۀ تازۀ ویروس کرونا، تصریح کرد که برای شناخت ویژگی‌های قدرت و شتاب «انتقال و سرایت» و «توانائی بیماری زائی» آن «چندین هفته» وقت لازم است. این ساز مان، با این حال، تاکید کرد که «برقراری محدودیت‌های سفر را توصیه نمی‌کند» و از کشورهای مختلف می‌خواهد «رویکرد علمی در زمینۀ رویاروئی با گونۀ تازه را کنار نگذارند».

با این حال، به نظر می‌رسد که نشانه‌های گوناگون و نیز تجربۀ گذشته در بارۀ دو گونۀ «آلفا» و «دلتا» بیش از توصیۀ سازمان جهانی بهداشت، در تعیین سیاست برخی نهادها و کشورها موثر بوده است.  

مرکز اروپائی پیش‌بینی و پیشگیری بیماری‌ها با این حال، گونۀ تازه ویروس را برای این قاره «دارای خطر زیاد تا خیلی زیاد» ارزیابی کرد و بر احتمال سرایت شتابناک آن تاکید کرد.

بر اساس نخستین آگاهی‌های بدست آمده، جهش تازه با چنان شتابی صورت گرفته که پیش از پدید آمدن نشانی از آن مشاهده نشده و این چنین همگان را غافلگیر کرده است. بگفتۀ کارشناسان شتاب جهش تازه بسیار بیش از میانگین جهش‌های گذشته بوده است. این میانگین تا کنون دو جهش در ماه بود. اگر گونۀ آلفا به ناگهان با ده جهش تازه ظاهر شد، گونۀ جدید از سی جهش پیاپی در بخش شاخک‌ها که ابزار اصلی چنگ انداختن بر «جسم میزبان» و آلوده کردن آن است و بیست جهش در دیگر بخش‌ها مانند پوستۀ محافظتی و یا دستگاه‌های زایش پدید آمده است.

گذشته از شمار جهش‌ها، طبیعت آنها نیز بیش از پیش کارشناسان را به اندیشه واداشته است، زیرا افزایش یا کاهش اسید آمینه‌های ویروس با تغییر در پروتئین‌های اصلی آن توانائی بیماری زائی و توان گریز از پادتن‌ها و واکسن‌ها را تعیین می‌کند.

کارشناسان بیولوژی سلولی تاکید می‌کنند که دو نکـتۀ ناشناخته اساسی در برابر آنها قرار دارد. نخست اینکه افزوده شدن سه اسید آمینه در گونۀ تازۀ ویروس، مقاومت آن را در برابر پادتن‌ها و واکسن‌ها چگونه تغییر داده است و دیگر اینکه تکثر جهش‌های پیاپی و ترکیب آنها با یکدیگر بر ویژگی‌های ویروس چه اثر یا اثراتی گذاشته است؟»  

آنچه بر اساس آمار موجب نگرانی شده است، حضور گونۀ تازۀ در موارد جدید ابتلا در افریقای جنوبی است. در حالیکه در اواخر اکتبر شمار موارد تازه ابتلا در این کشور از ٣٠٠ مورد در روز فراتر نمی‌رفت، به ناگهان در ٢۵ نوامبر این تعداد به ٢۵٠٠ نفر در روز رسید که در ٩٠ درصد آنان، نشانه‌های گونۀ تازه ویروس دیده می‌شود.

با این حال، برخی کارشناسان بر پایۀ «مسیر زندگی» برخی گونه‌های پیشین ویروس تاکید می‌کنند که گونۀ تازه نیز می‌تواند با «موج سواری» بر یک وضعیت ویژۀ محلی «اوج» گرفته و بسرعت نیز خاموش گردد. آنان یادآوری می‌کنند که بسیاری از گونه‌ها در گذشته دوام چندانی نیافتند.

برخی عفونت شناسان افریقای جنوب بر این باورند که گونۀ تازۀ در بدن فردی که به مدت طولانی به بیماری مبتلا بوده و قادر به دفع ویروس نشده، شکل گرفته و در برابر دستگاه ایمنی او مقاوم شده است. آنان با این حال تاکید می‌کنند که این فرضیه باید با نتایج مطالعات دقیق مورد بررسی قرار گیرد.

نگرانی از گونۀ تازه با این حال چنان است که کشورهای گوناگون پیش از بدست آمدن نتایج مطالعات لازم، محدودیت‌های جدیدی بر رفت و آمد به کشورهای جنوب افریقا برقرار کرده‌اند.

کلیۀ ٢٧ عضو اتحادیۀ اروپا، جمعه شب توافق کردند که پروازها به شماری از کشورهای واقع در جنوب افریقا را به حال تعلیق درآورند. آلمان، اسرائیل، ایتالیا، بریتانیا و فرانسه پیش از آن چنین تصمیمی را اخذ و اعلام کرده بودند. افریقای جنوبی که بیشترین شمار بیماران حامل گونۀ تازۀ ویروس در آن مشاهده شده است، این تصمیات را مورد انتقاد قرار داد.

بسیاری در بارۀ کارآئی مسدود کردن مرزها ابراز تردید می‌کنند. آنان با اشاره به برخی مطالعات تاکید می کنند که چنین اقدامی تنها دو تا سه هفته انتشار ویروس را به تاخیر می‌اندازد.

پیش از اجرائی شدن این محدودیت، جمعه شب دو پرواز با ۵٩٢ سرنشین از افریقای جنوبی در فرودگاه آمستردام به زمین نشست و کلیۀ آنان مورد آزمایش شناسائی کووید قرار گرفتند. بر اساس نتایج بدست آمده، تست ۶١ تن از آنان مثبت بوده است. این تست با این حال نشان نمی‌دهد که آیا افراد مذکور حامل گونۀ جدید ویروس هستند یا خیر؟ آزمایشات بیشتر به این منظور بر روی نمونه‌های مثبت آغاز شده است و افراد مبتلا در قرنطینه قرار گرفته‌اند.

علاوه بر افریقای جنوبی، موارد گونۀ تازۀ ویروس در بوتسوانا، مالاوی، هنگ کنگ، اسرائیل و بلژیک دیده شده است. در اسرائیل فرد حامل ویروس از مالاوی آمده بود.