بر اساس تحقیقات جدید، یک محضردار یهودی آن فرانک و خانواده‌اش را به نازی‌ها لو داده بود

۷٨ سال بعد از گرفتار شدن آن فرانک، دختر نوجوان یهودی به دست نازی‌ها، تحقیقات جدید نشان می‌دهد که مخفی‌گاه آن فرانک و خانواده‌اش به احتمال بسیار زیاد به واسطۀ یک محضردار یهودی لو رفته بوده است. خاطرات آن فرانک از دوران زندگی مخفی‌اش در آمستردام، یکی از پرفروش‌ترین کتاب‌های جهان به شمار می‌آید.

آن فرانک در سالهایی که آزادانه به مدرسه می‌رفت © rfi

پس از سال‌ها تحقیق، فرضیۀ لو رفتن خانوادۀ آن فرانک توسط فردی به نام "آرنولد وان دِن بِرگ" اینک به طور جدی تقویت شده است. تاکنون فرضیات گوناگونی در مورد سرنوشت آن فرانک (یا آنه فرانک) مطرح بوده. برخی مورخان معتقدند که مخفیگاه وی و خانواده‌اش به طور اتفاقی، طی بازرسی‌های روزمرۀ مآموران نازی کشف شده است.

اما کتاب "چه کسی به آن فرانک خیانت کرد؟" به قلم نویسندۀ کانادایی، خانم رزماری سالیوان که روز سه‌شنبه ۱٨ ژانویه در پاریس منتشر شد، ردّ دیگری را دنبال کرده است. این کتاب نتایج تحقیقات یک گروه پژوهشگر را در بر دارد که حدود شش سال، جزییات پروندۀ آن فرانک را بررسی کرده است. این گروه که از حدود سی نفر مورخ، خط‌شناس، روانشناس، جرم‌شناس و... تشکیل شده به سرپرستی وینس پَن‌کاک، مأمور بازنشستۀ اف.بی.آی تحقیقات خود را انجام داده است.

بر این اساس، آرنولد وان دِن بِرگ که طی سالهای جنگ دوم عضو "شورای یهودیان" آمستردام بوده، برای نجات خود و خانواده‌اش، آن فرانک و احتمالاً یهودیان دیگری را به نازی‌ها لو داده بوده است.

"شورای یهودیان" (Judenrat) نهادهایی بود که در کشورهای اشغال‌شدۀ اروپایی، به دستور آلمان نازی تشکیل می‌شد. این شوراها ادارۀ امور یهودیان را به عهده می‌گرفتند و در عین حال مجبور بودند که فهرست خانواده‌های یهودی را در اختیار آلمانی‌ها قرار دهند. به نوشتۀ ویکیپدیا "مسئله اینکه همکاری با یودنرات (شوراهایی یهودیان) به منزلۀ همدستی با آلمانی‌ها بوده ‌است یا نه، هنوز مورد بحث و جدل است".

روزنامۀ لوموند می‌نویسد که وان دِن بِرگ حداقل در یک مورد به گورینگ - دست راست هیتلر – کمک کرده بود تا آثار هنری یک مجموعه‌دار یهودی به نام گودستیکر را به دست آورد. وان دِن بِرگ موفق شده بود گواهی "یهودی نبودن" را برای خود و خانواده‌اش کسب کند.

در دهۀ ۱٩۶٠ معلوم شد که کمی بعد از پایان جنگ، نامۀ بی‌نام و نشانی به دست پدر آن فرانک رسیده بود که  برای نخستین بار نام "وان دِن بِرگ" را به عنوان "لودهنده" ذکر می‌کرد.

پدر آن فرانک نیز به طور خصوصی یک کپی از این نامه را به یک مأمور پلیس داده بود. کپی این نامه در آرشیو پلیس پیدا، و اصالت آن تأیید شده است.

با اینحال پدر آن فرانک هیچوقت نخواسته بود که "وان دِن بِرگ" را در زمان حیاتش متهم کند و یا خانواده و فرزندان وی را از حقیقت آگاه نماید. وان دِن بِرگ در سال ۱٩۵٠ در گذشته است.

سرنوشت آن فرانک

آن فرانک که در چهارده سالگی بازداشت شد، بعداً همراه با خواهرش به اردوگاه کار اجباری "برگن بلزن" انتقال یافت. او حدود هفت ماه بعد از بازداشت، در همین اردوگاه درگذشت.

زمانی که نازی‌ها در شهرهای اروپایی به دنبال یهودیان می‌گشتند و دستگیرشدگان را به اردوگاه‌های مرگ می‌فرستادند، آن فرانک و خانواده‌اش نزدیک به ۲۵ ماه در مخفی‌گاه‌شان در شهر آمستردام زندگی کردند، اما عاقبت مأموران آلمان نازی این مخفی‌گاه را کشف و همه اعضای خانواده را دستگیر کردند. خواهر آن فرانک نیز در همان اردوگاه "برگن بلزن"، و مادرش در آشویتس از دنیا رفتند، اما اوتو فرانک، پدر خانواده، جان به در برد و بعد از آزادی توانست خاطرات روزانۀ دخترش "آن" را از دوران زندگی مخفی منتشر کند.

خاطرات آن فرانک امروزه به بیش از هفتاد زبان ترجمه شده و یکی از پرفروش‌ترین کتاب‌های جهان محسوب می‌شود. چند ترجمه از این کتاب به زبان فارسی موجود است (از جمله ترجمه‌های رویا طلوع و شهلا طهماسبی).