ایو کوپنس، دانشمند دیرین‌شناس فرانسوی، کاشف فسیل «لوسی» درگذشت

ایو کوپَنس، دانشمند دیرین‌شناس فرانسوی، استاد بازنشسته موزه ملی تاریخ طبیعی و مرکز آموزش عالی و تحقیقاتی «کُلژ دو فرانس» (کالج سلطنتی فرانسه)، مدیر گروه کاشف «فسیل لوسی» که در اتیوپی کشف شد، در سن ۸۷ سالگی درگذشت. 

ایو کوپنس، دیرین‌شناس فرانسوی، کاشف فسیل «لوسی» درگذشت. AFP - FRED TANNEAU,-

نام ایو کوپنس در فرانسه، با فسیل لوسی، یک اُسترالوپیتکوس کوچک با قدمت بیش از ۳ میلیون سال که در سال ۱۹۷۴ در اتیوپی، در طی یک ماموریت بین‌المللی با همکاری دونالد جوهانسون از ایالات متحده آمریکا و موریس تایِب، زمین‌شناس فرانسوی، کشف شد، پیوند خورده است. نشریات فرانسه، روز پنج‌شنبه ۲۳ ژوئن، در واکنش به درگذشت این دانشمند دیرین‌شناس فرانسوی، عنوان «مرگ پاپ ماقبل تاریخ، ایو کوپنس» را برگزیدند. 

ایو کوپنس، دانشمند دیرین شناس که از دوران کودکی مجذوب تاریخ و باستان‌شناسی بود، فعالیت حرفه‌ای خود در اکتشاف را از دوران جوانی آغاز کرد و تحصیلات خود را تا مقطع دکتری دیرین‌شناسی ادامه داد. 

ایو کوپنس، کاشف «فسیل لوسی»، دانشمند و پژوهشگر در یک حرفه استثنایی، در خانواده‌ای از  پدری فیزیکدان و محقق در حوزه رادیواکتیو و مادری پیانیست چشم به جهان گشود. 

ایو کوپنس، که شهرتش در فرانسه با «فسیل لوسی» پیوند خورده است، در یک ماموریت بین‌المللی با دو همکار دیگر خود دونالد جوهانسون از ایالات متحده آمریکا و موریس تایِب، زمین‌شناس فرانسوی،‌ به کشف این فسیل با قدمت بیش از سه میلیون سال در سال ۱۹۷۴ نائل شد. 

این دانشمند فرانسوی، در آخرین کتاب خود که به تازگی منتشر شد، درباره زندگی خود می‌نویسد: «۸۷ سال زندگی پرشور و سرشار از شادی و هیجان را پشت سر گذاشتم». 

این پژوهشگر دیرینه‌آنتروپولوژیست،‌ که مشتاق نویسندگی نیز بود با سبک نگارش خود، خوانندگانش را وادار کرد تا جنوبی‌کپی‌ها ( australopithèques) نسل منقرض‌شده‌ای از انسان‌تباران را دوست داشته باشند؛ به ویژه نخستین آنها: «لوسی».

درگذشت ایو کوپنس، استاد بازنشسته در موزه ملی تاریخ طبیعی و پژوهشگر مرکز ملی تحقیقات فرانسه، به گفته ژان-ژاک هوبلین، «ضایعه‌ای بزرگ برای این رشته و ضایعه‌ای شخصی (برای وی)» می‌باشد.

ایو کوپنس که در دوران نوجوانی نیز به دلیل شیفتگی برای جمع‌آوری پوسته‌های صدف‌های دریایی، به عاشق فسیل شهرت یافته بود، حتی در سالروز تولدش نیز هدیه‌هایی از انواع اشیا قدیمی دریافت می‌کرد. اما این هدایای قدیمی زمانی او را به اوج هیجان رساند که یکی از دوستان پدربزرگش، او را به مکانی برد که «تعدادی سفال در زیر زمین، در زیر یک صخره کوچک» مدفون بودند. 

این دانشمند فرانسوی، در تشریح حال خود، گفته است: آنقدر مجذوب آن صحنه شدم که گیج شدم و این آغاز یک درگیری در من بود، اتفاقی که اشتیاق به گذشته را در من برانگیخت. 

علاقمند به سفر، این دانشمند دیرینه‌شناس، سفر به قاره آفریقا برای جستجوی اسکلت‌های باستانی را همزمان با ادامه تحصیل در رویای خود می‌پرورانید. پس از دریافت مدرک کارشناسی ارشد در رشته علوم طبیعی و با ورود به دانشگاه سوربون برای گذراندن دوره دکتری، با یک واقعیت تلخ روبرو شد: «بقایای انسان، چیزهای بسیار گرانبهایی هستند که نمی‌توان آنها را به دست یک پسر جوان سپرد، هر چقدر هم که پرشور و با استعداد باشد». بنابراین، این محقق ۲۲ ساله، پایان نامه خود را به ماموت‌ها اختصاص داد. 

اما این پستانداران درشت‌هیکل نتوانستند این محقق جوان را برای همیشه درگیر سازند و زمانی که ایو کوپنس در سن ۲۶ سالگی، به مزرعه‌ای در چاد دعوت می‌شود، با مکانی روبرو می‌شود که استخوان‌های پاکیدرم با قدمت بیش از ۴ میلیون سال پیدا شده است. در همان محل بود که این محقق فرانسوی در سال ۱۹۶۱ تکه‌ای از جمجمه انسان را کشف کرد. 

«لوسی»، موفقیتی که تکرار نشد

در سال ۱۹۶۷، ایو کوپنس در فلات اتیوپی، در نزدیکی کنیا، نوری را می‌بیند که در حال درخشش است، درخششی همانند انعکاس نور خورشید بر تکه شیشه. ایو لوپنس، پس از نزدیک شدن به آن جسم، بر آن دست می‌کشد و متوجه می‌شود که یک دندان است. در پی این کشف بود که مشخص می‌شود این فسیل قدمتی بیش از ۲.۶ میلیون سال دارد. این فسیل قدیمی‌ترین بازمانده‌ی انسان، از یک گونه جدیدی، بود که تا آن زمان شناخته شده بود.

همین کشف ایو کوپنس، آغاز یک سری اکتشافاتی بود که به طور عمده در قاره آفریقا به دست آمدند. استعداد این دانشمند فرانسوی که علاقمند به داستان‌نویسی هم بود، با کشف فسیل لوسی در سطح بین‌المللی مطرح شد و او را به شهرت رساند. 

اما این کشف پس از آن انجام شد که موریس تایب، زمین‌شناس فرانسوی، ایو کوپنس و همکار آمریکایی وی، دونالد جوهانسون را برای حفاری در حوضه رودخانه‌ای در اتیوپی فراخواند.

در سال ۱۹۷۳، نخستین استخوان زانو که «کِلِر» نام گرفت، یافت شد و با کشف اسکلت در سال ۱۹۷۴، به تدریج، فسیل «لوسی» با الهام از ترانه گروه بیتلز، که به آن گوش فرا می‌دادند، شکل گرفت. تا پایان این اکتشاف، ۴۰ درصد از استخوان‌ها در کنار یکدیگر قرار گرفتند، رقمی که هرگز هیچ اکتشافی به آن نزدیک نیز نشد اما فسیل «لوسی» این دختر جوان به شهرت جهانی رسید.