ناتو ۷۵ سالگی خود را با نگرانی‌ جنگ اوکراین و خطر بازگشت ترامپ به کاخ سفید جشن گرفت

سازمان ناتو در حالی ۷۵ سالگی خود را جشن می‌گیرد که ادامۀ جنگ اوکراین و احتمال فاصله گرفتن آمریکا از این سازمان، نگرانی‌های کم‌سابقه‌ای برای کشورهای عضو این پیمان دفاعی به وجود آورده است.

وزیران خارجۀ اسپانیا، آلمان و اسلوونی، در دو طرف دریاسالار رابرت بائر، رئیس کمیتۀ نظامی ناتو، خود را برای بریدن کیک ۷۵ سالگی ناتو آماده می‌کنند AP - Geert Vanden Wijngaert

سازمان پیمان آتلانتیک شمالی (North Atlantic Treaty Organization) که در روز چهارم آوریل سال ۱٩۴٩ متولد شد، به ادعای دبیرکل کنونی آن، ینس استولتن‌برگ نروژی، امروزه «بزرگ‌تر، قوی‌تر و متحدتر از همیشه است.»

با اینحال، در مراسمی که به مناسبت سالگرد تولد سازمان در بروکسل برگزار شد، آقای استولتن‌برگ در مورد آیندۀ ناتو ابراز نگرانی کرد. او گفت: «من به اتحاد و همبستگی آمریکا و اروپا در چارچوب ناتو باور دارم، زیرا ما در کنار هم قوی‌تر هستیم و امنیت بیشتری داریم.» به گفتۀ او «ایالات متحد آمریکا از طریق ناتو بیشتر از هر قدرت دیگری دارای دوست و متحد است.»

اهداف ناتو

پیمان دفاعی ناتو با شروع جنگ سرد شکل گرفت و هدف اصلی آن تأمین امنیت دموکراسی‌های اروپایی در برابر شوروی بود. اما وقتی در اوایل دهۀ ۱٩٩٠ شوروی و بلوک شرق از هم پاشید، برخی صاحب‌نظران ادامۀ موجودیت ناتو را بیهوده دانستند. با اینحال از این زمان به بعد، ناتو که فقط ۱۲ عضو داشت گسترش خود را به سوی اروپای شرقی آغاز کرد. با پیش آمدن رویدادهایی چون اشغال کویت توسط عراق و سپس اوج‌گیری تروریسم اسلامی، مأموریت‌های ناتو تغییراتی یافت. حتی پیش از آنکه ولادیمیر پوتین رهبری روسیه را به دست گیرد، صحبت از ورود روسیه به ناتو مطرح شد. اما با موضع‌گیری‌های ضدغربی مسکو که به‌ویژه از سال ۲٠٠۷ شدت گرفت، ناتو به تدریج به سوی مأموریت نخستین خود متمایل گردید. سرانجام جنگ اوکراین رویارویی غرب با روسیه را کاملاً علنی کرد و بار دیگر توجه اروپاییان را بر «جدی بودن تهدید روسیه» متمرکز ساخت.

در حال حاضر نگرانی بزرگ اروپاییان احتمال بازگشت دونالد ترامپ به کاخ سفید است. وی بارها گفته است که مسئولیت دفاع اروپا به عهدۀ دولت‌های اروپایی است و آمریکا دیگر نمی‌تواند هزینه‌های این کار را بر دوش گیرد. همچنین این نگرانی وجود دارد که دونالد ترامپ در مقام رئیس‌جمهوری، کمک‌های آمریکا به اوکراین را متوقف کند.

حدود ۷٠درصد از بودجۀ ناتو را ایالات متحد آمریکا تأمین می‌کند. اما در مقابل، سایر کشورهای عضو ناتو بخش بزرگی از تسلیحات خود را از آمریکا می‌خرند.

کمک به اوکراین

در مراسم ۷۵ سالگی ناتو، استولتن‌برگ از وضعیت جبهه‌ها در مرزهای اوکراین ابراز نگرانی کرد و از کشورهای عضو ناتو خواست که «نیاز عاجل» اوکراین به مهمات و سامانه‌های دفاع ضدهوایی را تأمین کنند. او گوشزد کرد که سربازان اوکراینی ناچار به جیره‌بندی گلوله‌های توپخانه شده‌اند. وزیر خارجۀ اوکراین نیز که در جلسه حضور داشت  به ویژه بر کمبود موشک‌های «پاتریوت» تأکید کرد. این موشک‌های آمریکایی که در دفاع ضدهوایی به کار می‌رود، ابزاری بسیار کارآ برای مقاومت در برابر حملات موشکی است.

نه تنها آمریکا که چندین کشور اروپایی عضو ناتو دارای «پاتریوت» هستند. با اشاره به این نکته، وزیر خارجۀ اوکراین یادآوری کرد که تنها طی ماه مارس، اوکراین هدف ٩۴ موشک بالیستیک روسی قرار گرفته است.

وزیر خارجۀ لیتوانی نیز گفت: «جنگ اوکراین می‌تواند بزرگ‌ترین جنگ برای ناتو باشد... ما باید کاملاً آماده باشیم، وگرنه شاید بزرگ‌ترین اشتباه خود را مرتکب شویم.»

سران ناتو مایلند که کشورهای عضو این پیمان در قبال جنگ اوکراین موضعی شفاف‌تر داشته باشند و تعهد «درازمدت» خود را در کمک به اوکراین بیشتر نشان دهند. دبیرکل ناتو به تشکیل یک صندوق صد میلیارد یورویی اشاره کرد که پیوسته اندوختۀ ثابت داشته باشد و در نتیجه ثبات کمک‌ها را تضمین کند. اما به درستی معلوم نیست که اعضاء ناتو تا چه حد با تشکیل این صندوق موافقند. از جمله آلمان در این مورد ابراز تردید کرده است.