سقوط ایران و افغانستان در رده‌بندی جهانی آزادی رسانه‌ها در سال ۲۰۲۰
گزارشگران بدون مرز (RSF)، روز سه‌شنبه ۲۱ آوریل، رده‌بندی جهانی آزادی رسانه‌ها در سال ۲۰۲۰ را منتشر کرد و با اشاره به وضعیت آزادی رسانه‌ها در کشورها و مناطق مختلف جهان، نوشت: «به دهه‌ای سرنوشت‌ساز برای روزنامه‌نگاری وارد می‌شویم و کروناویروس عاملی با ضریب افزاینده است.»
نتشر شده در:
ویرایش ۲۰۲۰ این رده‌بندی، به نوشته گزارشگران بدون مرز نشان می‌دهد که دهه پیش‌روی برای آینده روزنامه‌نگاری سرنوشت‌ساز است، زیرا جهان‌گستری کووید-۱۹ بر بحران‌های که حق دسترسی به اطلاعات را تهدید می‌کنند، روشنی بیشتری افکنده است.
این سازمان تاکید کرده است که رده‌بندی جهانی آزادی رسانه‌ها که در مدت یک‌سال وضعیت روزنامه‌نگاری را در ۱۸۰ کشور جهان بررسی می‌کند، نشان می‌دهد که در ده‌سال آینده روزنامه‌نگاری به دلیل بحران‌های که در سراسر جهان با آنها رودررو است و از این میان بحران ژئوپولتیک (تهاجمی شدن مدل‌های اقتدارگر)، بحران فن‌آوری (نبود تضمین‌های دمکراتیک)، بحران دمکراسی (دوقطبی شدن و سیاست سرکوب)، بحران اعتماد (تردیدها و کینه نسبت به رسانه‌ها) و بحران اقتصادی (فقر روزنامه‌نگاری با کیفیت) بدون شک «دهه‌ای سرنوشت‌ساز» برای آزادی رسانه‌ها است.
در حالی که شیوع ویروس کرونا، بحران بهداشت را به بحران‌های قبلی افزوده است، کریستف دولوار دبیر اول گزارشگران بدون مرز در این باره می‌گوید: «ما با بحران‌هایی همزمان به دهه‌ای سرنوشت‌ساز برای روزنامه‌نگاری وارد شده‌ایم. همه‌گیری ویروس کرونا تصویرگر وجود عوامل منفی برای حق دسترسی به اطلاعات درست و خود عاملی با ضریب افزاینده است. آزادی، کثرت‌گرایی، راستینی اطلاعات تا سال ۲۰۳۰ چه خواهند شد؟ پاسخ به این پرسش را در امروز باید جستجو کرد.»
گزارشگران بدون مرز در گزارش سالانه خود آورده که در هنگامه همه‌گیری ویرویس کرونا، میان سرکوب آزادی اطلاع‌رسانی و رتبه کشورها در رده‌بندی جهانی آزادی رسانه‌ها پیوندی عیان وجود دارد. به طوری که چین با سه رتبه کاهش به رتبه ۱۷۷ و ایران نیز با همین تعداد رتبه کاهش در جایگاه ۱۷۳ جدول رده‌بندی آزادی رسانه‌ها در سال ۲۰۲۰ رسیده‌اند.
این سازمان همچنین به سانسور رسانه‌ها در عراق اشاره کرد که رتبه این کشور را شش شماره کاهش داده و به ۱۶۲ رسانده است. دولت عراق مجوز کار خبرگزاری رویترز را سه ساعت پس از آنکه آمارهای رسمی حکومت را مورد تردید قرار داد، به مدت سه ماه توقیف کرد.
در اروپا نیز ویکتور اوربان نخست وزیر مجارستان قانونی را به نام « کرونا ویروس» به تصویب رساند، که برای «نشر خبرهای نادرست» مجازات زندان تا ۵ سال را تعیین کرده است. گزارشگران بدون مرز با «کاملا نامتناسب و نالازم» خواندن این اقدام، رتبه مجارستان را با دو شماره کاهش به ۸۹ جدول سال ۲۰۲۰ کاهش داد.
در این جدول، نروژ برای چهارمین بار پیاپی رده نخست را حفظ کرده و فنلاند نیز در رده دوم خود مانده است. دانمارک با دو پله ارتقاء به رتبه سوم جدول رسیده و سوئد و هلند نیز به دلیل درگیر شدن‌شان در آزارهای سایبری، هر کدام یک پله سقوط کرده‌اند. در انتهای جدول نیز کره شمالی کشور صد و هشتادم است و پس از آن ترکمنستان و اریتره قرار دارند.
همچنین کشورهای مالزی، مالدیو و سودان در این جدول پیشرفت کرده‌اند، اما در سنگاپور، هنگ‌کنگ، هائیتی، کومور و بنین، نقض آزادی رسانه‌ها افزایش چشمگیر داشته است.
این گزارش با اشاره به این که «خاورمیانه همچنان خطرناک‌ترین منطقه برای روزنامه‌نگارانی است که وظیفه حرفه‌ای خود را انجام می‌دهند». بازداشت اخیر همکار و نماینده گزارشگران بدون مرز در الجزایر نشان داد چگونه مقامات برخی از کشورها از همه‌گیری کووید– ۱۹ برای تسویه حساب با روزنامه‌نگاران بهره می‌برند.
سازمان گزارشگران بدون مرز درباره أفغانستان که با یک رتبه کاهش به مقام ۱۲۲ تنزل یافته، نوشته است: «دستاوردهای ۱۹ سال گذشته که آزادی رسانه‌ها و حفاظت از روزنامه‌نگاران را تضمین می کنند زیر تهدید هستند. با وجود دو انتخابات پرمناقشه ولسی جرگه و ریاست جمهوری اما خشونت و شمار خبرنگاران کشته شده نسبت به سال ۲۰۱۸، مرگبارترین سال برای خبرنگاران پس از سقوط طالبان در سال ۱۳۸۱، کمتر است. اقدام‌های حکومت برای حفاظت از خبرنگاران و رسانه‌ها و از این میان کمیته مشترک میان رسانه‌ها و حکومت که به تازگی قانونیت یافته است، بیشتر شده است.»
این سازمان اضافه کرده است: «اما جنگ تحمیل شده‌ی جنگجویان طالبان و دولت اسلامی و آزارگری جنگ‌سالاران و برخی مسوولان فاسد حکومتی به تهدیدی دائمی برای خبرنگاران و رسانه‌ها و آزادی اطلاع‌رسانی تبدیل شده است. زنان خبرنگار با وجود مقاومت اما در کشوری که افراط‌گرایی اسلامی و مردسالارانه در شماری از ولایات گفتمانی غالب است، همچنان آسیب پذیر هستند. این نگرانی جدی وجود دارد که آزادی‌های بنیادین و به ویژه آزادی اطلاع‌رسانی و آزادی خبرنگاران زن در مذاکرات و به پای صلح قربانی شوند. در برابر این تهدیدها مرکز حمایت از زنان ژورنالیست در افغانستان که از آدرس گزارشگران بدون مرز حمایت می‌شود، کمپاین تضمین حقوق خبرنگاران زن بعنوان پیش شرط صلح را به راه انداخته است. تجربه ۱۹ سال گذشته نشان داده است که صلح و امنیت اصلی‌ترین خواست‌های مردم افغانستان هستند. اما بدون رسانه‌های آزاد و مستقل و بدون تضمین ازادی بیان و اطلاع‌رسانی انجام ممکن نمی‌شوند.»
در حالی که وضعیت ایران نسبت به وضعیت افغانستان بدتر است و در رده‌بندی گزارشگران بدون مرز با سه رتبه کاهش به ۱۷۳ جدول رسیده، این سازمان نوشته است: «جمهوری اسلامی ایران یکی از سرکوب‌گرترین کشورهای جهان برای روزنامه نگاران و شهروند خبرنگاران است. مهار حکومتی خبرها و اطلاعات در ایران همه جانبه است. دست کم ۸۶۰ روزنامه نگار و شهروند – خبرنگار در فاصله سال‌های ۱۳۵۸ تا ۱۳۸۸ تحت تعقیب قرار گرفته، بازداشت، زندانی و یا حتا اعدام شده‌اند. در چهل و یک سال گذشته، مهار دولتی اخبار و اطلاعات در ایران همه‌جانبه بوده است. جمهوری اسلامی بیشترِ رسانه‌های خبری را سخت در چنگ خود دارد و در برخورد با رورنامه‌نگاران مستقل، شهروند- خبرنگاران و رسانه‌های خبری هرگز نرمش نمی‌کند. در این راه از ابزارهای ایجاد هراس، بازداشت‌های خودسرانه، و حبس‌های طولانی‌مدتِ، پس از محاکمه‌های ناعادلانه در دادگاه‌های انقلاب، بهره می‌برد. این سرکوب به مرزهای کشور محدود نشده است.»
گزارشگران بدون مرز درباره وضعیت ایران ادامه داده است: «گزارشگران خارجی و ایرانی رسانه‌های جهانی به شدت زیرنگر و فشارهستند. رسانه‌هایی که برای گزارش‌گری به شکلی آزاد و بدون وابستگی، مقاومت کنند با دشواری برای انجام وظیفه اطلاع رسانی‌شان مواجه می‌شوند. رژیم برای محروم کردن شهروندان از خبرهای مستقل و بدیل در قطع کامل ودراز مدت اینترنت نیز تردید نمی کند. اینگونه، این شهروند- خبرنگاران فعال در شبکه‌های اجتماعی هستند که برای گزارش آزادانه اخبار و اطلاعات و تحولات سیاسی در مرکز نبرد برای حق دانستن قرار دارند. رسانه‌ها و مطبوعات داخلی با وجود مقاومت اما با دشواری فراوان برای انجام وطیفه اطلاع‌ریانی روبرو هستند. در برابر رویداد های فاجعه بار نظام همه توان خود را برای پنهان کردن حقیقت بکار می‌گیرد، از این میان بحران سیل در فروردین ۱۳۹۸، آمار کشتگان و بازداشت شدگان اعتراض‌های آبان۹۸، سرنگون کردن هواپیمای اکراینی دی ۹۸ و همه‌گیری ویروس کرونا در بهمن ۱۳۹۸.»
گزارشگران بدون مرز در پایان تاکید کرده که «رژیم جنگ خود علیه آزادی اطلاع رسانی را به خارج از مرزهای این کشور نیز کشانده است. با آنکه تلاش در بهتر نشان دادن چهره خود دارد، اما رسانه‌های جهانی و فارسی زبان در خارج از مرزهایش را نیز مورد حمله سانسور قرارمی‌دهد.»
این سازمان درباره تاجیکستان نیز که رتبه ۱۶۱ را داراست، نوشت: «برخی از این روزنامه‌نگاران در فهرست سیاه « تروریست» قرار گرفته‌اند. این فضا خودسانسوری و بخشودگی فاسدان را فراهم می‌کند. روزنامه‌نگار سابق خیرالله میرسعیدف به مدت هشت ماه برای افشاگری در باره دزدی از منابع عمومی در بازداشت بسر برد. اگر درخواست مجوز فعالیت‌‌شان رد نشود، خبرنگاران خارجی برای کار زیر فشار و تهدید قرار دارند. در حالی که حکومت مهار خود را بر وسایل ارتباطاتی بیشتر می‌کند، مسدود سازی سایت‌های اصلی اطلاع‌رسانی و شبکه‌های اجتماعی با استفاده از فن‌آوری‌های جدید و بکارگیری «ارتش ترول» که هدفشان بی‌اعتبار کردن هر صدای منتقد است، به روش دائمی دولت بدل شده است.»
دریافت رایگان خبرنامهبا خبر-پیامک های ما اخبار را بصورت زنده دریافت کنید
آبونه شوید