آغاز محاکمۀ حمید نوری روزی تاریخی در رسیدگی جهانی به یک جنایت بزرگ در ایران

امروز دهم اوت سال ٢٠٢١ به عنوان روزی تاریخی به ثبت خواهد رسید. امروز سه‌شنبه دهم اوت در ساعت ٩ و ١٥ دقیقه صبح محاکمۀ یکی از مقامات سابق جمهوری اسلامی، حمید نوری، به اتهام شرکت در اعدام هزاران زندانی سیاسی در ایران در سال ١٣٦٧ در دادگاه استکهلم آغاز می شود. این اولین بار است که یک دادگاه صالح بین‌المللی به پروندۀ این جنایت رسیدگی می‌کند.

تصاویر برخی از زندانیان سیاسی اعدام شده در سال ١٣٦٧ در ایران.. © عفو بین‌الملل.

به گفتۀ دادسرای سوئد، حمید نوری، شصت ساله، متهم است که پیرو فتوای روح‌الله خمینی به طور عامدانه شمار بالایی از زندانیان سیاسی ایران را در این سال به قتل رسانده است. در این دادگاه بی سابقه که تا آوریل ٢٠٢٢ به درازا خواهد کشید دهها نفر در حضور متهم در دادگاه شهادت خواهند داد.

دادگاه استکهلم با اتکاء به صلاحیت بین‌المللی خود حمید نوری را که در سال ١٣٦٧ دستیار دادستان در زندان گوهردشت کرج بوده به اتهامات "جنایات جنگی" و "قتل" محاکمه می‌کند. این دادگاه بین‌المللی در تاریخ مناسبات دو کشور  ایران و سوئد و همچنین رسیدگی به پروندۀ کشتار زندانیان سیاسی تابستان و پائیز سال ١٣٦٧ بی سابقه است به ویژه این که یکی از سه شخصیت کلیدی این "جنایات" ابراهیم رئیسی، هم اکنون رئیس جمهوری اسلامی ایران، است. رئیسی متهم به عضویت "در کمیتۀ سه نفره مرگ" است که به دستور روح‌الله خمینی جهت اعدام هزاران زندانی سیاسی ایران در پایان جنگ ایران و عراق تشکیل شد. ابراهیم رئیسی بدون انکار نقش خود در این اعدام‌ها، اقدام خود را "دفاع از حقوق انسان‌ها و امنیت" معرفی کرده است.

دادستان دادگاه سوئد حمید نوری را به مشارکت در اعدام گستردۀ زندانیان سیاسی بر اساس عقاید و اعتقادات آنان و همچنین مخالفت‌شان با دولت دینی ایران متهم کرده است. به گفتۀ وکیل سوئدی متهم، حمید نوری این اتهامات را رد کرده است. در جریان محاکمه دست کم سی شاکی خصوصی مرکب از قربانیان و بستگان آنان و شاهدان عینی در دادگاه شهادت خواهند داد.

ایرج مصداقی زندانی سیاسی سابق در زندان گوهردشت در کشاندن حمید نوری به سوئد و دستگیری و محاکمۀ او نقش کلیدی ایفاء کرده است. او با یاری داماد سابق حمید نوری وی را با وسوسۀ گذراندن تعطیلات مجلل در اروپا و دیدار نوه اش به سوئد کشاند و زمینۀ دستگیری او را در فرودگاه بین‌المللی استکهلم فراهم ساخت. مصداقی گفته است که "برای اولین بار یکی از جلادان جمهوری اسلامی باید در  مقابل دادگاه یک دولت دیگر دربارۀ جنایاتش توضیح بدهد."

در ماه مه گذشته صد و پنجاه تن از شخصیت‌های بین المللی از جمله برندگان جایزۀ نوبل، رؤسای پیشین دولت‌ها و مقامات سابق سازمان ملل خواستار تحقیق بین‌المللی دربارۀ اعدام‌های سال ١٣٦٧ در ایران شدند.      

روزنامۀ فرانسوی "لاکروآ" در مقاله‌ای که به مناسبت آغاز محاکمۀ حمید نوری منتشر کرده با رضا معینی مسئول ایران در سازمان گزارشگران بدون مرز و شهلا شفیق، نویسندۀ تبعیدی، نیز گفتگو کرده است. رضا معینی که شماری از اعضای خانواده خود را در کشتار زندانیان سیاسی سال ٦٧ از دست داده گفته است که محاکمۀ حمید نوری باید فرصتی در عین حال برای پاسخگویی به این پرسش ها باشد که چرا جمهوری اسلامی به چنین کشتاری دست زد؟ کشته شدگان در کدام گورهای جمعی دفن شدند؟ چه بلایی بر سر وصیت نامه ها و وسایل شخصی آنان آمده است؟

شهلا شفیق نیز  به خبرنگار "لاکروآ" گفته است که با کشتار سال ١٣٦٧ جمهوری نوپای اسلامی به فاشیسم گرائید. او گفته است که جنگ ایران و عراق تنها بهانۀ این کشتار بود. به گفتۀ شهلا شفیق زندان‌های جمهوری اسلامی محل تبدیل کردن زندانیان سیاسی به زنان و مردان حقیقتاً اسلامی است همانطور که هیتلر و استالین می‌خواستند باصطلاح انسان نوین بسازند، اما، در عمل تمام کسانی را که تسلیم ایدئولوژی‌های آنان نشدند، قتل عام کردند.