خاموشی چراغ قرمزِ آلودگی هوای تهران در جدال مسئولان

نوشته: رضا ولی‌زاده

آلودگی هوا اگر چه به دغدغۀ مهمی برای همۀ شهروندان تهرانی تبدیل شده، اما چندان اقبالی برای تبدیل شدن به یک موضوع مهم رسانه‌ای نیافته است. شاید به این دلیل که رسانه‌ها اعداد و ارقام واقعی و مشخصی از وضعیت آلودگی هوا در اختیار ندارند.
علاوه بر اخباری مبنی بر متوقف شدن اطلاع رسانی در مورد درصد آلودگی هوا از سوی شرکت کنترل کیفیت هوای تهران در سایت هایی خبری نظیر «جام جم آنلاین» و «انتخاب»، منابع دیگری نیز از خاموشی یا خرابی تابلوهای نمایشگر آلودگی هوا در برخی مناطق تهران خبر می‌دهند.
وزارت بهداشت تعداد شهروندانی را که در سال ١٣٨٩ بر اثر آلودگی هوا مرده اند چهار هزار نفر اعلام کرده است، در حالی که این آمار تنها مربوط به مرگ های ناشی از آلاینده های اصلی هوای تهران است و در آن مرگ و میرهای حاصل دیگر ذرات آلاینده محاسبه نشده است.
در دو دهۀ اخیر، توضیح هر یک از این نهادهای مرتبط با آلودگی هوا بر مبنای متهم کردن باقی نهادهای مسئول استوار شده است.
حتی سازمان محیط زیست و شهرداری تهران نیز بر سر مبنا قرار دادن استانداردهای تعیین آلودگی هوا با یکدیگر اختلاف دارند. شهرداری تهران استانداردهای مصوب سال  ١٣٨٨ را معیار خود قرار داده و سازمان محیط زیست استانداردهای پیش از آن را.

محمد درویش کارشناس و صاحب نظرحوزۀ محیط زیست در تهران در گفت و گو با بخش فارسی رادیو بین المللی فرانسه دربارۀ سهم نهادهای مرتبط در دامن زدن به آلودگی هوای تهران گفت: «ما با چرخه ای تکراری مواجهیم که در آن از یک سو خودروسازان به جای این که استانداردهای یورو 3 را به کار بگیرند همچنان از استاندارد یورو 2 استفاده می کنند و وقتی به آن ها اعتراض می کنند پاسخ می دهند که با وجود کیفیت نامطلوب سوخت، تغییر استانداردها چه فایده ای دارد؟ و از آن طرف هم وزارت نفت با این استدلال که با وجود خودروهای غیراستاندارد، بهبود کیفیت سوخت چه فایده ای خواهد داشت؟»
 درویش چرخۀ این نزاع اداریِ تکراری میان خودروسازان و وزارت نفت را به بحث «ابتدا مرغ بود یا تخم مرغ؟» تشبیه کرد و گسترش نیافتن مترو به علت رقابت سیاسی شهرداری تهران و دولت را یکی از عوامل دیگری دانست که به حجم ترافیک و آلودگی هوای دامن زده است.
این کارشناس محیط زیست در مورد قدمتِ مشکل آلودگی هوا و کم کاری نهادهای مسئول گفت: «به تازگی مطلبی را در روزنامۀ اطلاعاتِ ٥٤ سال پیش خواندم که در مورد آلودگی هوای تهران هشدار داده بود. و می بینیم هنوز بعد از ٥٤ سال یک طرح جامع برای رسیدگی به این وضعیت وجود ندارد.»