خطر حرکت آب‌های شور دریاچۀ ارومیه به سمت اراضی کشاورزی

نوشته: رضا ولی‌زاده

خبرگزاری فارس در گزارشی از تازه ترین میزگردی که مرکز تحقیقات کشاورزی آذربایجان شرقی در تبریز برگزار کرده است، به نقل از علیرضا توسلی، محقق مرکز تحقیقات خاک و آب مرکز تحقیقات کشاورزی آذربایجان‌شرقی نوشت: «هرگونه اضافه شدن آب به دریاچه به علت شیب منفی که به خاطر ایجاد تعادل در سطح آب دریاچه و سطح آب زیرزمینی منطقه به وجود می‌آید، موجب حرکت آب شور از سمت دریاچه به طرف اراضی حاشیه دریاچه و سفره‌های زیرزمینی آب در منطقه شده و با برداشت آب شور از چاه‌ها و استفاده از آن‌ها در کشاورزی با چالش جدیدی تحت عنوان شور شدن بیشتر خاک‌های منطقه رو‌به‌رو خواهیم شد.»

همچنین حسن منیری‌فر، رئیس مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی آذربایجان‌شرقی نیز در این میزگرد گفته است: «برنامه‌های کوتاه مدت در مورد دریاچه ارومیه جواب نداده و ضمن هدر دادن سرمایه‌ها ممکن است موجب خسارت در جاهای دیگری شود.«

***

محمد درویش کار‌شناس محیط زیست و پژوهشگر موسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع کشور، درباره میزان خطر جاری شدن آبهای شور دریاچه ارومیه در منطقه پیرامونی آن به بخش فارسی رادیو بین المللی فرانسه گفت: اتفاقی که در حوزه آبخیزداری دریاچه ارومیه افتاده این است که به طور متوسط بین ۲۸ تا ۳۰ سانتی‌متر در سال سطح آب زیرزمینی کم می‌شود. این امر سبب شده که از پهنه نیم میلیون هکتاری دریاچه ارومیه حدود ۳۹۰ هزار هکتار از بین برود و ما با یک کویر نمکزار کامل با همه مشخصات بیابانی در آنجا مواجه باشیم. اگر ما بخواهیم آبی را از حوزه‌های دیگر به صورت مصنوعی وارد دریاچه نمک کنیم این احتمال وجود دارد که به دلیل نمکی بودن دریاچه ارومیه، میزان شوری در سفرهای زیرزمینی افزایش پیدا کند..

این پژوهشگر ادامه داد: بهترین کاری که می شود برای افزایش تراز اکولوژیک حوزه آبخیر دریاچه ارومیه انجام دهیم، این است که چاه های غیرمجاز را که در منطقه حفر شده پلمپ کنیم؛ تعداد این چاه ها هم بین ٢٤ تا ٣٠ هزار حلقه می رسد که بسیار شگفت انگیز است. این در حالتی است که مثلا در حوزه آبخیر دریاچه پریشان تعداد چاه های غیرمجاز حدود ٩٥٠ حلقه است.

درویش اضافه کرد: راهکار باروری ابرها کاملا شکست خورده است، نه تنها در ایران بلکه در هیچ کشوری گزارش نشده که این راهکار به بارندگی کمک کند. همچنین طرح انتقال آب بین حوزه ای مشکلی را حل نمی کند بلکه مشکل را از جایی به جای دیگر منتقل می کند.

این کارشناس محیط زیست در پایان گفت: مهمترین کاری که باید کرد این است که ما باید آب شرب حدود ٤میلیون ساکنان محودوده دریاچه ارومیه را پشت سدها نگه داریم و بقیه آب را از پشت سدها رها کنیم. کارشناسان وزارت نیرو هم به همین نتیجه رسیده اند.

.