سلمان رشدی و کتاب جدید او، دو سال، هشت ماه و بیست و هشت شب

مجلۀ «ابس» پشت جلد خود را به سلمان رشدی اختصاص داده و پیش بینی های او را در بارۀ دونالد ترمپ، داعش و بحران اروپا نقل کرده است. در صفحات داخلی، عنوان نوشته ای که به این موضوع پرداخته است، «دولت اسلامی از بین میرود» میباشد. در ادامه میخوانیم که سلمان رشدی که در سال 1947 در بمبئی تولد شد و هنوز هم به دلیل پخش کتاب او زیر عنوان «آیه های شیطانی»، مورد «فتوای مرگ» آیت الله های ایرانی قرار دارد، کتاب جدیدی نوشته است که دران جن های بنیادگرا و متعصب، به نیویورک حمله میکنند.

نویسندۀ مقالۀ «ابس»، به این ترتیب ادامه میدهد که، اصلاً احساس نمیشود که او زیر یک فتوا قرار داشته باشد، فتوای که بیست و پنج سال بعد از اعلام آن توسط آیت الله خمینی، بار دیگر تایید شد. در ماه فوریه گذشته، تعدادی از رسانه های تهرانی تصمیم گرفتند که مقدار پولی را که برای اجرای این فتوا در نظر گرفته شده است، به چهار ملیون دالر افزایش بدهند. این باعث میشود که بیشتر از پیش سلمان رشدی حیثیت یک قهرمان را داشته باشد، قهرمان آزادی بیان. از زمانیکه او در شهر نیویورک ساکن شده است، به گفتۀ نویسندۀ این نوشته، شهر نیویورک دو مجسمۀ آزادی دارد.

در کتاب «خشم» او، که در سال 2001 چاپ و پخش شد، محل وقوع حوادث، شهر نیویورک بود و این بار در کتاب «دو سال، هشت ماه و بیست و هشت شب»، که که اگر با انگشتان خود بشمریم، همان «هزار و یک شب» میشود، هم قضایا در نیویورک اتفاق می افتند و این یکی شاید مهم ترین رمان امریکایی رشدی باشد.

سلمان رشدی در گفتگویش با مجلۀ «ابس» و در جواب به سوال خبرنگار این مجله میگوید که او از کودکی به کتاب های «ساینس فیکشن» یا به اصطلاح «علمی تخیلی» علاقمند بود و از کودکی خوانندۀ این گونه ادبیات بود. ولی به جزء از تعدادی از نویسندگان، کتاب های دیگر علمی تخیلی، زیاد برای او خوش آیند نبودند، چونکه خوب نوشته نشده بودند. بسیار مرد پسند بودند و قهرمانان زن، در این کتاب ها، بسیار خراب ترسیم شده بودند. در بهترین حالت، زنان در داستان های «ساینس فیکشن»، یا یک تکنیسین خوب و قوی، با لباس یونیفورم بودند و یا هم نوعی از الهۀ خطرناک مانند «باربارلا».

اگر جن ها به نیویورک حمله کنند ؟ نویسنده میپرسد که چرا شما در نوشتۀ اخیر تان از این موجودات، که نمایندگی از اسلام گرایان متعصب میکنند استفاده کردید ؟

در جواب سلمان رشدی میگوید که جن، زادۀ اسطوره ها است. همه خیال میکنند که جن تنها مربوط به اسلام میشود، در حالیکه قبل از اسلام هم وجود داشت. در دهلی خرابه های وجود دارد که در آن مردم هر پنجشنبه به ملاقات جن ها میایند. آنان درخواست های به جن ها مینوسند، و مثلاً میگویند که شوهر آنان آدم خوبی نیست و از جن ها درخواست میکنند که بیایند و شوهر آنان را تنبیه کنند. در هند این یک سنت قدیمی است. من با این فکر آغاز به کار کردم که اگر این موجودات به نیویورک حمله کنند چه میشود ؟ با تعجب دیدم که بعضی از خوانندگان در وجود آنان، اسلام گرایان را می بینند، در حالیکه زمانیکه من آغاز به نوشتن این کتاب کردم، هنوز خبری از داعش نبود.

در این کتاب همچنان صحبت از شخصی به نام «ژرونیمو» است، که زمین را لمس نمیکند و در چند سانتی متری زمین معلق میماند. همانطوریکه در رمان کافکا، «مسخ» راوی روایت تغیر شکل میدهد و معلوم هم نیست که چرا، در این نوشته هم، دلیل این خاصیت ژرونیمو گفته نشده است. این یکی از رمزهای این کتاب است.

یکی از مسایل مهم این کتاب سلمان رشدی، تضاد میان عقل و دین است. او میگوید که این تضاد، میان دو تن از قهرمانان او است : ابن رشد، و حریف او غزالی. این بحث ها به راستی در آن زمان وجود داشت و امروز هم ادامه دارد. ما نمیتوانیم از آن بیرون بیاییم. در شرح این تضاد ها، سلمان رشدی از «گویا» نقل قول میکند که گفته است، «عقل اگر تخیل را رها کند، تخیل هیولا های خطرناک ایجاد میکند» ولی در آخر کتاب ظاهراً عقل برنده میشود.

سلمان رشدی در گذشته در لندن زندگی میکرد و حالا او ساکن نیبویورک شده است. در جواب به این سوال، که آیا او خودش را یک نویسندۀ امریکایی میداند، میگوید که «چند دهه پیش، ادبیات امریکا مورد اثر گزاری دو موج قرار گرفت. یکی آن حاصل مهاجرت های ایتالیایی ها بود و دیگر، یهودی ها. بعد از آن دوره، مهاجران مختلف از کشور های مختلف وارد ایالات متحده شدند. آنان جریانات جدید ادبی را با خود آوردند که حالا فضای ادبی فعلی ایالات متحده را ساخته است. در این حالت من هم با چمدان نوشته هایم وارد ایالات متحده شدم و این کتاب اخیر، حاصل صحنه سازی قصه های من، در محیط امریکایی است.»

در بارۀ دولت اسلامی مشهور به داعش، سلمان رشدی با بیان اینکه او در پیشگویی بسیار لایق نیست، اضافه میکند که به احتمال زیاد آنان بخش های عمدۀ سرزمین خود را از دست خواهند داد. در آیندۀ نزدیک آنان محتملاً از نقشۀ دنیا برداشته خواهند شد.

برکسیت، یا خروج انگلستان از اتحادیۀ را سلمان رشدی یک اشتباه تاریخی میداند و میگوید که بهتر است که اروپا تنها یک باشگاه اقتصادی نباشد. برای بسیاری از مردم اروپا تنها هدف اقتصادی دارد در حالیکه در حقیقت اروپا با اهداف زیاد و مهم ایجاد شد.