صد سال پس از سرکوب خونین کمون کرونشتاد توسط حزب بلشویک

امروز هجدهم مارس مصادف است با صد و پنجاهمین سالگرد کمون پاریس که معمولاً از سوی احزاب و گروه های سنتی چپ گرامی داشته می شود و همچنین مصادف است با صدمین سالگرد سرکوب خونین "کمون کرونشتاد" توسط حزب بلشویک که همواره با بی اعتنایی همان احزاب روبرو شده است، هر چند کمون کرونشتاد از بسیاری جهات از اهمیت سیاسی بمراتب بیشتری برای سدۀ گذشته و سدۀ حاضر برخوردار بوده است.

لئون تروتسکی در میان سپاهیان ارتش سرخ. © .

در سرکوب "کمون کرونشتاد" در هجدهم مارس سال ١٩٢١ که با موافقت لنین و دستور مستقیم لئون تروتسکی، کمیسر جنگ در دولت وقت بلشویک، صورت گرفت، دست کم دو هزار نفر توسط ارتش سرخ کشته شدند، دو هزار نفر دیگر پس از سرکوب به جوخه‌های اعدام سپرده شدند و صدها نفر بطرز بیرحمانه‌ای در محل اعتصاب به قتل رسیدند. در این جنگ ارتش سرخ شش هزار و پانصد نفر از اعتصابیون را به اسارت گرفت و به نخستین اردوگاه های اجباری (گولاک) منتقل کرد. یک سال بعد دو سوم این اسرا در آن اردوگاه‌ها جان خود را از دست دادند.

سرکوب کرونشتاد با دهمین کنگرۀ حزب بلشویک همزمان بود و با حمایت کامل نمایندگان حاضر در آن صورت گرفت.  با این حال، قربانیان این سرکوب ملوانانی بودند که نقشی تعیین کننده در قدرت گیری حزب بلشویک در نوامبر سال ١٩١٧ ایفاء کردند، هر چند همان ملوانان چهار سال بعد در پایگاه دریایی جزیرۀ کرونشتاد در نزدیکی سن-پترزبورگ علیه طبقۀ اشرافی و بورکراتیک جدیدی که تحت عنوان "کمیسرهای خلق" شکل گرفته بود به اعتصاب و نافرمانی روی آوردند.

در اوایل سال ١٩٢١ روسیه در اثر سه سال جنگ داخلی و قحطی و ابداع اقتصادی لنین تحت عنوان "کمونیسم جنگی" یعنی غارت و مصادرۀ خشونت آمیز اموال از رمق افتاده بود. امید انقلاب جهانی دست‌کم در کشورهای سرمایه‌داری پیشرفته فرو ریخته بود و ارتش سرخ در اوت ١٩٢٠ در دروازه های شهر ورشو شکستی سنگین متحمل شده بود.

در پتروگراد، کارگران گرسنه دست به اعتصاب زده بودند به ویژه علیه خودکامگی زینوویف که با حمایت پلیس سیاسی تازه تأسیس ("چکا") کمترین اعتراض کارگری را برنمی تافت و با خشونت سرکوب می‌کرد. اندکی بعد از روی کار آمدن، حزب بلشویک مجلس مؤسسان جدید را که با آرای آزاد زنان و مردان تشکیل شده بود و تشکیل آن از مطالبات اصلی مخالفان استبداد تزاری به شمار می‌رفت از نمایندگان منتخب خود خالی کرد.

در قیام کرونشتاد چپ‌های آزادیخواه از جمله آنارشیست‌ها نقش بزرگی ایفاء کردند.  یکی از مطالبات اصلی قیام‌کنندگان علیه خودکامگی جدید انتخاب مجدد شوراها بر اساس رأی مخفی بود و نه رأی گیری علنی که به عنوان ابزار ارعاب توسط حزب بلشویک در همۀ ارکان تحمیل شده بود (حزب بلشویک پس از روی کار آمدن رأی‌گیری از طریق بلند کردن دست را جایگزین رأی‌گیری مخفی کرد). اعتصابیون کرونشتاد همچنین خواستار آزادی بیان و اجتماعات، آزادی کلیه زندانیان سیاسی، تقسیم عادلانۀ غذا، آزادی عمل دهقانان و تولید آزادنه و غیرمزدی پیشه وران بودند. بسیاری از مطالبات ملوانان کرونشتاد تا اعتصاب کارگران صنایع کشتی سازی گدانسک لهستان در سال ١٩٨١ ادامه یافت.

سرکوب کمون کرونشتاد آخرین پرده از کودتای حزب بلشویک بود که در اکتبر ١٩١٧ آغاز شد (انقلاب واقعی روسیه در فوریه ١٩١٧ روی داد). با این سرکوب نوع بیسابقه‌ای از تمامیت‌خواهی در روسیه استقرار یافت و تقریباً کلیه احزاب جهانی کمونیست را به آفتی مشابه مبتلاء کرد.