طرح ساخت ٦٠٠ سد، کشور را به بیابان تبدیل می کند

بنا به گفتۀ مدیرکل دفترامورمنابع جنگلی سازمان مراتع و جنگل های کشور، دولت طرح ساخت ٦٠٠ سد درکشور را در برنامۀ پنجم توسعه  در دست دارد. به گفتۀ وی، با ساخت این تعداد سد، تا پنج سال دیگر از ایران بیابانی بیش بر جای نخواهد ماند.

برای ساخت این تعداد سد بودجه ای بالغ بر شصت و یک هزار میلیارد تومان اختصاص داده شده است. به گفتۀ مدیر کل منابع جنگلی سازمان مراتع و جنگل های کشور، ساخت این تعداد از سد بروی رودخانه های کشور، نه نتنها سفره های آب زیرزمینی را نابود خواهد کرد، بلکه اراضی کشاورزی اطراف این سدها را نیز به زیر آب می برد. وی این به طرح را بی فایده دانسته و آنرا " مدفون کردن پول نفت در توده های سیمانی به نام سد" می داند.

ساخت سد بروی رودخانه های کشور در چند سال گذشته با انتقادات کارشناسان محیط زیستی روبرو بوده است. این انتقادات عمدتاً به دلیل عدم توجه مجریان سدسازی به تاثیرات مخرب سدها بروی جنگل ها و مراتع طبیعی اطراف سد بوده است. در جریان ساخت سدهای کارون و سیوند در منطقۀ کوهستانی زاگرس و سد البرز در مازندران، صدها هکتار از جنگل های زاگرس و جنگل های شمال کشور نابود شدند. بیش از هفتصد هکتار جنگل کهور ایرانی نیز در معرض خطر رفتن به زیر آب در نتیجۀ ساخت سد در شرق استان هرمزگان هستند.

سدها درایران عمدتاً در" بالادست" رودخانه ساخته می شوند و به همین دلیل، جریان رودخانه را در مسیر پس از سد مختل می کنند. این خصیصه موجب می شود درپایین دست رودخانه، به دلیل کاهش جریان آب، بافت گیاهان و مراتع تغییر یافته و به دلیل کم آبی از بین بروند. گونه های جانوری نیز که در اطراف رودخانه ها متمرکز هستند نیز از این قاعده مستثنی نیستند و کم کم یا از بین می روند و یا مجبور به مهاجرت می شوند. ضمن آنکه در بالادست سد نیز زمینهای زیادی به زیر آب می رود و خود به خود از حجم زمین های زراعی کاسته می شود. در نتیجۀ کاهش میزان آب نیز جنگل ها و مراتع اطراف منابع طبیعی آب خود را از دست داده و کم کم به زمینهای بیابانی و خشک منطقه می پیوندند.

حامیان طرح افزایش سد سازی بمنظور مهار آب های روان برای تامین آب مورد نیاز در بخش های مختلف معتقدند که با سد سازی می توان مشکل کم آبی درکشوررا چه در کشاورزی و چه درتامین آب آشامیدنی رفع کرد، اما مخالفان افزایش بی رویۀ سد بروی رودخانه های کوچک و بزرگ معتقدند سدسازی بروی رودخانه هایی که به دلیل خشکسالی ورودی کمی دارند، می تواند پس از چند سال سد ساخته شده را عملاً از رسوبات پر کند.

***************************

محمد درویش، عضو هیات علمی موسسۀ تحقیقات جنگل ها می گوید:" ساخت این تعداد سدها توجیه پذیر نیست چرا که ایران میانگین تبخیر بالایی دارد و ساخت این سدها دراین شرایط مقرون به صرفه نیست. در کشوری مثل ایران که میانگین تبخیر آن چیزی در حدود دو متر در سال است و در چنین شرایطی باید ازروش های ذخیرۀ اندوخته های آب های زیرزمینی برای تامین آب استفاده کنیم. تحمیل این هزینه هیچ توجیهی ندارد".....