کوچکترین قلب مصنوعی جهان، جان یک کودک را نجات داد

در حالی‏که تا چند دهه‏ ی اخیر، تنها راه نجات بیمارانی که دچار نارسایی‏ های قلبی پیشرفته بودند، پیوند قلب از انسانی به انسان دیگر بود کشف، تولید و خصوصاً پیشرفت قلب مصنوعی، چشم‏ انداز بسیار امیدوار کننده‏ ای را برای بیمارانی که اهدا‏کننده پیدا نکرده‏ اند، پدید آورده است.

حال به لطف پیشرفت فن ‏‏آوری‏های مختلف صنعتی و علمی، تحول قلب مصنوعی چنان سرعت گرفته که برای نخستین بار پزشکان ایتالیایی بیمارستان اطفال شهر رم، پایتخت ایتالیا، برای یک کودک ۱۶ ماهه قلب مصنوعی گذاشته ‏اند و جان وی را نجات داده‏ اند.
این بیمارستان که در زمینه‏ ی پیوند کامل، یعنی پیوند عضو، پیوند بافت و هم‏چنین پیوند سلولی، در اروپا همتا ندارد، در حیطه‏ ی بین‏ المللی نیز مهم‏ترین و پیشرفته‏ ترین مرکز پیوند عضو برای کودکان به حساب می‏آید.
بدین ترتیب، بنا به نتایج آخرین عمل جراحی که به تازگی منتشر شده، پزشکان ایتالیایی موفق شده‏ اند کوچک‏ترین قلب مصنوعی جهان را با موفقیت، در بدن یک دختربچه‏ ی ۱۶ ماهه کار بگذارند. دختربچه‏ ای که به دلیل نارسایی قلبی، در حادترین مرحله‏ ی بیماری قرار گرفته بود و به دلیل عفونت شدید سیستم کمکی جریان خون که به وی در بیمارستان متصل بود، باید هرچه زودتر مورد پیوند قلب قرار می‏گرفت تا زنده بماند.
ولی هرچه بیمار کوچک‏تر است، پیدا کننده ‏ی دهنده‏ ی عضو برای وی دشوارتر می‏باشد. به همین دلیل، پزشکان ایتالیایی برای زنده نگه داشتن این دختربچه تا پیدا شدن قلب که قابل پیوند باشد، باید راهی را می‏ی افتند تا او را زنده نگه دارند. خصوصاً که با عفونت شدید دستگاه گردش خون، امکان استفاده از آن به کلی از بین رفته بود و برای درمان عفونت، باید از بدن وی خارج می‏شد.
در این میان، انستیتوی ملی بهداشت امریکا که یکی از پیشرفته‏ ترین مراکز تحقیقاتی در زمینه‏ ی تولید اعضای مصنوعی و خصوصاً قلب مصنوعی است، به پزشکان ایتالیایی خبر داد که کوچک‏ترین قلب مصنوعی جهان را به صورت آزمایشی تولید کرده ‏اند و می‏توانند آن را به آن‏ها قرض دهند تا برای نجات کودک بیمار مورد استفاده قرار گیرد، ولی بدون ضمانت نتیجه‏ ی مثبت، به دلیل آزمایشی بودن این یگانه قلب مصنوعی تولید شده در ابعادی بسیار کوچک.
ولی پزشکان ایتالیایی که دو سال پیش مبتکر نخستین پیوند قلب مصنوعی دائمی که در بدن یک نوجوان ۱۵ ساله کار گذاشته شده بود می‏باشند، ریسک جراحی روی دختربچه‏ ی بیمار را برای نجات جانش پذیرفتند. به این ترتیب، به دنبال عمل جراحی‏ ای که بیش از هشت ساعت به ‏طول انجامید، کوچک‏ترین قلب مصنوعی جهان، به وزن تنها ۱۱ گرم، در بدن این کودک، با موفقیت کار گذاشته شد.
این قلب مصنوعی از فلز تیتانیوم ساخته شده است. فلزی بسیار قوی با چگالی کم و کاملاً انعطاف‏ پذیر که مقاومت کششی فولاد را دارد، ولی به میزان ۴۵درصد از فولاد سبک‏تر است. تا به حال از این فلز در صنایع مختلفی چون هواپیماسازی، ساخت موشک، وسائل جراحی و خصوصاً در تولید بسیاری از اجزای مختلف راکتورهای اتمی استفاده می‏شد.
حال این نسخه‏ ی آزمایشی قلب تیتانیوم ۱۱ گرمی، قادر است تا یک و نیم لیتر خون در دقیقه را در بدن کودک به جریان درآورد و بدین ترتیب، این عمل موفقیت‏ آمیز سبب شد دختربچه‏ ی ۱۶ ماهه‏ ی ایتالیایی، ۱۳ روز به لطف همین قلب مصنوعی ۱۱ گرمی زنده بماند تا زمانی که یک دهنده‏ ی مناسب پیدا شد و پیوند قلب دائمی برای وی انجام گرفت. اکنون که دو ماه از پیوند قلب او گذشته، پزشکان ایتالیایی حال وی را بسیار خوب اعلام کرده ‏اند و وی را نجات یافته و سالم می‏دانند.
جالب است به این نکته اشاره کنیم که در سال ۱۹۸۲، پژوهش‏گران امریکایی دانشکده‏ ی ایالت یوتا موفق شدند نخستین قلب مصنوعی تولید شده را در بدن بیماری قرار دهند. این قلب مصنوعی "ژارویک ۷" نام داشت و در حالی در بدن بیمار قرار می‏گرفت که از آن لوله‏ های لازمه برای کارکرد این قلب و هم‏چنین کنترل فعالیتش، از یک سو به یک دستگاه بزرگ با مانیتورهای مختلف وصل بود و از سوی دیگر به یک دستگاه پمپ هوا به وزن ۱۸۰ کیلوگرم که هوا را به داخل قلب مصنوعی می‏رساند تا جریان خون در بدن بیمار انجام پذیرد.
در آن زمان، ابتکار پژوهش‏گران امریکایی و شجاعت جراح دانشکده‏ ی یوتا که قبول کرد مسئولیت این عمل سنگین را به عهده بگیرد، سبب شد بیمار مورد نظر، بارنی کلارک، دندان‏پزشک بازنشسته‏ ی ۶۱ ساله‏ی امریکایی که با در نظر گرفتن وخامت بیماری قلبی‏ اش، کم‏تر از یک ماه امید به زندگی داشت، ۱۱۲ روز زنده بماند.
حال از قلب مصنوعی ژارویک ۷ که به دستگاهی ۱۸۰ کیلوگرمی متصل بود تا قلب مینیاتوری ۱۱ گرمی که جان دختربچه‏ ی ۱۶ ماهه‏ ی ایتالیایی را نجات داد، فن‏ آوری قلب مصنوعی بسیار پیشرفت کرده است و در بسیاری از کشورهای جهان مورد استفاده قرار می‏گیرد.
شایان ذکر است که در فرانسه سرویس جراحی قلب بیمارستان "سن‏ پیتیه‏‏‏‏" در پاریس که زیر نظر یکی از معتبرترین جراحان قلب جهان، پرفسور ایرج گنج‏ بخش اداره می‏شود، با میانگین سالانه ۱۷۰ جراحی قلب مصنوعی، یکی از فعال‏ترین مراکز جهان در این زمینه به حساب می‏آید.