چرا روس‌ها از شیعیان دفاع می‌کنند؟ Les Russes, les chiites et les chrétiens d’Orient

روس‌ها معتقدند که شیعیان بیش از مسلمانان دیگر به اقلیت‌ها به ویژه اقلیت مسیحی احترام می‌گذارند. از همین رو، قدرت‌های شیعی منطقه را متحدان طبیعی خود می‌دانند و از ایران شیعی، علویان سوریه و حزب الله لبنان پشتیبانی می‌کنند.

شنوندگان عزیز، سلام!
Chers auditeurs bonsoir

هفتۀ گذشته از بیداری هویت‌های قومی، ملی و دینی در اروپا و خاور میانه سخن گفتم و بر اهمیت دین در شکل‌گیری هویت‌های‌جمعی تأکید کردم. در این میان، گریزی به روسیۀ پس از فروریختن شوروی زدم و اشاره‌ای به نقش مذهب ارتدکس در استواری هویت ملی روس‌ها و همبستگی میان اسلاوها کردم. نشانه‌های بازگشت دین را به جامعه‌های سوسیالیستی پیشین به ویژه روسیه ناظران کنجکاو از سال‌ها پیش می‌دیدند. اما پیوند تنگاتنگ میان کلیسای ارتدکس و قدرت سیاسی را به گونه‌ای که در روسیۀ امروز می‌بینیم، کسی پیش‌بینی نمی‌کرد. رهبران کرملین و مقامات دینی ارتدکس این پیوند را هم برای ادارۀ امور داخلی روسیه و هم برای همبستگی میان مردمان اسلاو و مسیحیان ارتدکس در جهان ضروری می‌دانند. از چندین سال پیش رهبران مسکو به ویژه پوتین توجه خاصی به وضع مسیحیان ارتدکس شرقی می‌کنند.

Depuis son élection en mai 2012, Vladimir Poutine a fait de la protection des chrétiens orthodoxes d’Orient un des axes de sa politique étrangère. Son engagement à assurer la protection de ces chrétiens n’est pas sans rapport avec le retour fracassant du religieux dans la Russie postsoviétique. La complicité flagrante entre le Kremlin et l’Eglise orthodoxe après la désintégration de l’Union soviétique obéit à une double visée stratégique. Elle sert, d’une part, à consolider l’identité russe et, d’autre part, à faire revivre l’héritage de la Russie impériale protectrice des chrétiens d’Orient. Dans ce dessein, l’Eglise orthodoxe a prêté main forte à la diplomatie russe pour déployer une stratégie d’influence dans les régions du Proche et du Moyen-Orient. C’est dans ce cadre que la « Société impériale orthodoxe de Palestine » fondée en 1882, a connu un nouvel essor en Terre sainte et que son activité s’est considérablement développée

رهبران روسیه و مقامات کلیسای ارتدکس معتقدند که دولت‌های غربی مسیحیان شرق را در کشورهای آشوب‌زدۀ خاور میانه به امان خدا رها کرده‌اند. به همین سبب، از زمان فروریختن اتحاد جماهیر شوروی محافظت و پشتیبانی از این مسیحیان را وظیفۀ خود می‌شمارند و در این راه گام‌های عملی برداشته‌اند. آنان به «جمعیت ارتدکس فلسطین» که در سال 1882 در سرزمین مقدس بنیانگذاری شده بود، جان تازه بخشیده‌اند. هدف این جمعیت در آغاز آسان کردن زیارت ارتدکس‌ها از سرزمین مقدس، گسترش نفوذ معنوی کلیسای ارتدکس در مدیترانه و توسعۀ روابط فرهنگی میان ملت‌های خاور میانه بود. این جمعیت با اجازۀ رهبران اسرائیل، بناهایی را که در گذشته مالک بود و همه را از دست داده بود، پس گرفته و در شهرهایی هم که جنبۀ نمادین و دینی دارند، فعالیت‌های فرهنگی گسترده‌ای آغاز کرده است.

La « Société impériale orthodoxe de Palestine » avec le consentement de l’Etat d’Israël a récupéré à Jérusalem des bâtiments qui lui appartenaient, et en lien avec l’Autorités palestinienne elle a mené des actions à connotation culturelle dans des villes à forte charge symbolique et religieuse. L’ouverture en janvier 2011 d’un musée russe et d’un parc à Jéricho et l’inauguration en juin 2012 d’un centre russe de la science et de la culture à Bethléem en sont des exemples notoires. Ces dernières années, la Russie a pu tisser un réseau culturel russe comprenant des écoles et des centres culturels et scientifiques à travers des villes proche-orientales comme Beyrouth, Le Caire, Amman, Tel-Aviv et Damas. L’Eglise orthodoxe a également apporté des aides financières aux communautés chrétiennes. Le retour de la Russie au Proche-Orient est accompagné d’une critique systématique des pays européens qui ont abandonné, selon elle, les chrétiens

روسیه این فعالیت‌ها را در هماهنگی با کلیسای ارتدکس پیش می‌برد و پیوسته کشورهای اروپایی را به سبب آن که مسیحیان شرق را به امان خدا رها کرده‌اند، سرزنش می‌کند. به گفتۀ رهبران روسیه‌و مقامات کلیسای ارتدکس، کشورهای اروپایی، تبار مسیحی این مردمان را به رسمیت نمی‌شناسند. روس‌ها مسیحیان شرق را بازیچۀ سیاست‌های کشورهای غربی در خاور نزدیک می‌دانند و بر این نکته تأکید می‌کنند که درگیری‌های خونین در آن منطقه تنها میان مردم و حکومت‌هاشان نیست، بلکه میان قدرت‌های جهانی نیز هست که همه به منافع اقتصادی و سیاسی خویش می‌اندیشند. آنگاه به حق می‌پرسند: جنگ افزارهای ریز و درشت را چه قدرت‌هایی در اختیار تروریست‌ها قرار می‌دهند؟ در اکتبر سال 2013، وزیر امور خارجۀ روسیه نامه‌ای را با امضای پنجاه هزار مسیحی سوریه فاش کرد که در آن قدرت‌های غربی متهم به حمایت از تروریست‌ها شده بودند. در آن نامه، امضاکنندکان تقاضای ملیت روسی کرده بودند.

En défendant activement les chrétiens d’Orient, les Russes dénoncent en même temps l’attitude de certains pays européens qui ne veulent pas reconnaître leurs racines chrétiennes. Les responsables russes pensent que ces chrétiens sont devenus les otages de la politique occidentale. La défense de leur présence dans ces régions est aujourd’hui une des préoccupations majeures de la politique extérieure de la Russie et du patriarcat de Moscou. Les Russes demandent régulièrement à la communauté internationale de mettre en place un système de protection des minorités chrétiennes dans le monde. Dans la recomposition du Moyen-Orient, ils comptent et s’appuient sur un axe chiite composé, en premier lieu, de leur allié l’Iran, puis des Alaouites en Syrie et du Hezbollah au Liban. A leurs yeux, les musulmans chiites sont les protecteurs des minorités en général et des chrétiens en particulier

بعضی از ناظران مسیحیِ عرب مانند برنارد الغول لبنانی معتقدند که مدتی است روسیه در خاور نزدیک و خاور میانه جای خالی قدرت‌های غربی را پر می‌کند. دیپلماسی نوین این کشور دفاع از اقلیت‌های مسیحی را در جهان به یکی از محورهای اصلی خود تبدیل کرده است. روس‌ها در خاور نزدیک و خاور میانه منافع اقتصادی مهمی نیز دارند. در نتیجه، با هشیاری آرایش نیروها را در خاور میانه مطالعه می‌کنند و پیکربندی جدید آن منطقه را زیر نظر دارند. آنان از رقابت‌های سیاسی و کشاکش‌های دینی در آن منطقه هم برای دفاع از مسیحیان و هم در جهت تأمین منافع اقتصادی‌شان بیشترین استفاده را می‌کنند. معتقدند شیعیان بیش از مسلمانان دیگر به اقلیت‌ها به ویژه اقلیت مسیحی احترام می‌گذارند. از همین رو، قدرت‌های شیعی منطقه را متحدان طبیعی خود می‌دانند.

La nouvelle diplomatie de la Russie est en même temps une arme pour assurer les intérêts économiques majeurs dont dispose ce pays au Proche-Orient. Ses entreprises énergétiques y sont présentes et, comme le dit Bernard El Ghoul, elle cherche à y réorienter une partie de ses exportations de gaz au détriment de l’Europe. Le projet de la Russie dans cette région semble bien déterminé. Reste à savoir comment son alliance avec l’axe chiite va évoluer. Pour la Russie, la menace de l’islam politique vient essentiellement des courants fondamentalistes de l’islam sunnite. L’invasion rampante de ces courants au Moyen-Orient et en Afrique subsaharienne n’est pas suffisamment prise au sérieux en Europe occidentale. En s’appuyant sur les chiites, la Russie cherche à favoriser le pluralisme intérieur au monde arabe. C’est ainsi, d’après elle, qu’on empêchera que les chrétiens y deviennent des minorités en voie de disparition

سیاست پشتیبانی روسیه از ایران شیعی، علویان سوریه و حزب الله لبنان، بر پایۀ بررسی‌های ویژۀ آن کشور از اوضاع منطقه تنظیم شده است. نخست آنکه از نظر روس‌ها، در جهان اسلام شیعیان از اقلیت‌های دینی به ویژه مسیحیان حمایت می‌کنند. دوم آنکه اسلام سیاسیِ مهاجم و کشورگشا خاص جریان‌های بنیادگرای اسلام سنی است. سوم آنکه روس ها گمان می‌کنند که با تقویت جریان‌های شیعی می‌توانند مسلمانان را به پذیرش کثرت دینی در جامعه‌های خود وادار کنند. به گفتۀ کلود دَژَن، اسقف کاتولیک فرانسوی و عضو آکادمی فرانسه، به جای کوشش در جهت گرواندن مسلمانان به لائیسیته باید ایدۀ پلورالیسم را در میان آنان تبلیغ کرد. غربی‌ها در این زمینه می‌توانند مفید باشند.

Claude Dagens, évêque catholique français et membre de l’Académie, pense que les Occidentaux dans leur ensemble ne connaissent pas suffisamment l’islam. D’après lui, quand ils croient le connaître, leur connaissance supposée passe par des images extrêmement réductrices. L’islam est perçu en Occident selon les catégories de la violence ordinaire. De l’islam au djihad, la distance semble faible et le voile des femmes ne fait qu’aggraver les préjugés que certains discours politiques sont prompts à entretenir. Selon cet évêque et académicien, au lieu d’essayer de convertir les musulmans à la laïcité, il faut militer pour un pluralisme dans le monde arabe. C’est un effort auquel l’Occident peut contribuer et c’est ainsi qu’il pourra empêcher que les chrétiens y deviennent des minorités vouées à la disparition

شاد و خرم باشید!

Je vous souhaite santé, bonheur et prospérité
Et j’espère vous retrouver dans la prochaine émission