گروه‌هایی از ایرانیان دوباره به زبان فرانسه روی آورده‌اند و تقاضا برای آموزش این زبان در ده سال گذشته بیشتر شده است. افزایش روزافزون آموزشگاه‌های خصوصی برای تدریس زبان فرانسه در شهرهای بزرگ نشان‌دهندۀ اهمیت یافتن دوبارۀ این زبان در جامعۀ ایران است.
شنوندگان عزیز، سلام!
Chers auditeurs bonsoir
در برنامۀ هفتۀ پیش که به فرانکوفونی اختصاص داده بودم، گفتم که در ایران امروز با توجه به اهمیتی که زبان انگلیسی پیدا کرده، بیشتر مردم خواهان یادگیری این زبان هستند و فرانکوفونی یا فرانسه زبانی به پدیده‌ای حاشیه‌ای تبدیل شده است. آقای محمد رجب پور، یکی از شنوندگان وفادار این برنامه، در فیس‌بوک رادیو نوشته‌اند که با این حال، زبان فرانسه هنوز در میان افراد تحصیلکرده محبوب است و در شهرهای بزرگ ایران آموزشگاه‌های بسیاری به تدریس این زبان مشغولند. این شنونده نکتۀ تاریخی مهمی نیز مطرح کرده‌و آن اینکه مدرنیته با زبان فرانسه وارد ایران شد و نسل اول و دوم روشنفکران بیشتر مسلط به این زبان بودند تا انگلیسی. واکنش‌همدلانۀ این شنونده انگیزه‌ای شد تا برنامۀ این هفته را به تاریخچۀ فرانکوفونی در ایران اختصاص دهم.
La semaine dernière, je vous ai parlé de la Francophonie, de ses missions et de ses objectifs et en conclusion, j’ai évoqué la situation actuelle de la langue française en Iran et en Afghanistan en précisant que depuis la fin de la Seconde Guerre mondiale la Francophonie dans ces deux pays se trouve sur la pente du déclin. La réaction favorable de certains auditeurs à ce sujet m’a conduit à consacrer l’émission de cette semaine à l’histoire de la francophonie en Iran. Je dois d’abord dire qu’aujourd’hui en Iran, le français n’est pas une langue de communication, ni totalement ni partiellement - contrairement aux pays de l’Afrique du Nord. Pourtant, malgré l’adhésion de l’ensemble de la société à l’anglais, le français persiste dans certaines catégories de la haute société et dans les établissements scolaires et culturels de quelques grandes villes iraniennes
فرانکوفونی در ایران در قرن هفدهم میلادی آغاز شد، زمانی که کلیسای کاتولیک تصمیم گرفت میسیونرهایی به ایران روانه کند. این میسیونرها مترجم و رایزن و ایلچی بودند. یکی از آنان به نام رافائل دومان، 52 سال در ایران زیست و در دربار شاه عباس دوم به تدریس زبان فرانسه پرداخت که می‌توان آن را آغاز فرانکوفونی در ایران دانست. درواقع، کوشش‌های این میسیونر فرانسوی در تدریس زبان فرانسه به درباریان، سرآغاز سنتی در دربار پادشاهان ایران شد. مارسل دیولافوا، باستان‌شناس فرانسوی، چیرگی ناصرالدین شاه و بسیاری از شاهزادگان قاجار را به زبان فرانسه ستوده است. در زمان ناصرالدین شاه که دوران پادشاهی‌اش سراسر نیمۀ دوم قرن نوزدهم را در بر می‌گیرد، کتاب‌های علمی، ادبی و تاریخی زیادی از زبان فرانسه به فارسی ترجمه شد. در مدرسۀ دارالفنون که در سال 1851 بنیان‌گذاری شد، آموزش رشته‌های علمی به زبان فرانسه بود و بیشتر معلمان آن فرانسوی بودند.
L’histoire de la francophonie en Iran commence au 17e siècle, lorsque l’Eglise décide d’envoyer en Perse des missionnaires qui sont pour la plupart français d’origine et remplissent à la Cour du roi de Perse les fonctions d’interprète, de conseiller et d’ambassadeur. Raphaël du Mans était l’un d’entre eux, il vivra 52 ans en Perse. Il parlait parfaitement le persan et le turc et de sa propre initiative il a commencé à enseigner le français à la Cour royale d’Ispahan sous le Shah Abbas II durant la deuxième moitié du 17e siècle. Son initiative est à l’origine d’une tradition de francophonie d’abord à la Cour royale puis au sein de la société iranienne, qui va durer jusqu’à la révolution islamique de 1979. Nasser al-dine Shah Qadjar dont le règne sur l’Iran couvre toute la deuxième moitié du 19e siècle parlait parfaitement le français, tout comme la majeure partie des princes de sa dynastie
چنین بود که بسیاری از شاگردان مدرسۀ دارالفنون به زبان فرانسه مسلط شدند چنان که در سال 1858 دولت 42 تن از بهترین آنان را برای ادامۀ تحصیل روانۀ فرانسه کرد. بیشتر این محصلان در رشتۀ پزشکی درس خواندند. شاگردان دارالفنون سپس جای معلمان فرانسوی را گرفتند و بدین‌سان، فرانسه سال‌ها به زبان آموزش در آن مدرسه تبدیل شد. میسیونرهای لازاریست نیز که پیش از پادشاهی ناصرالدین شاه و در زمان محمدشاه هم‌زمان با میسیونرهای آمریکایی وارد ایران شده بودند، مدرسۀ فرانسوی سن لویی را در سال 1860 در تهران بنیان گذاشتند.. لازاریست‌ها پیش از آن در ارومیه مدرسه‌های کاتولیک تأسیس کرده بودند. در آستانۀ قرن بیستم، فرانسویان مدرسه‌های ژان دارک و الیانس را نیز در تهران بنیان گذاشتند و بدین‌سان، آموزش زبان و فرهنگ فرانسوی را برای قشرهای گسترده‌تری از مردم امکان‌پذیر کردند.
Pendant le règne de Nasser al-dine Shah, les Iraniens ont commencé à traduire du français en persan des livres scientifiques, littéraires et historiques. Avec la fondation en 1851 de l’école polytechnique appelée Dar ol-Fonoun, l’enseignement du français a connu un nouvel élan, car l’éducation scientifique y était en français et la plupart des enseignants venaient de France ou s’exprimaient en français. Ainsi, bon nombre d’élèves de cette école ont parfaitement appris le français de telle sorte qu’en 1858 le gouvernement a envoyé les quarante deux meilleurs d’entre eux en France pour qu’ils y fassent des études supérieures. La plupart ont suivi des études de médecine et certains d’entre eux ont pris le relais des enseignants étrangers. Ainsi, pendant plusieurs années, le français est devenu la langue de l’enseignement supérieur
از آغاز قرن بیستم با مهم شدن نقش انگلیس‌ها در مسائل داخلی ایران، زبان انگلیسی نیز برای ایرانیان اهمیت یافت و رفته رفته عرصه را بر زبان فرانسه تنگ کرد. پس از دیدار رسمی ژنرال دوگل از ایران، بر پایۀ توافق دو دولت ایران و فرانسه در سال 1963 دبیرستان رازی که مدرسه‌ای ایرانی‌فرانسوی بود، بنیان گذاشته شد و آموزش زبان و فرهنگ فرانسه دوباره رونق گرفت. اما با انقلاب 1979 این دبیرستان و همۀ مدرسه‌های دیگر فرانسوی تعطیل شدند و انگلیسی کم و بیش یکه تاز میدان شد. با این حال، زبان فرانسه اعتبار خود را در میان قشرهای فرهیختۀ جامعه از دست نداد و چون، برخلاف کشورهای افریقای شمالی، از راه استعمار وارد ایران نشده بود، زبان محبوب فرهنگ دوستان ایرانی باقی ماند.
Depuis le début du siècle dernier, les Anglais ont commencé à intervenir activement dans les affaires intérieures de l’Iran et de ce fait l’anglais a peu à peu pris le pas sur le français. Mais le recul du français devant l’anglais s’est ralenti après la visite du Général de Gaulle en Iran, suite à laquelle les deux gouvernements se sont décidés à fonder un lycée français à Téhéran appelé Râzi du nom du célèbre médecin iranien du 10e siècle. Mais avec la révolution de 1979, ce lycée ainsi que d’autres écoles françaises ont dû fermer leurs portes, accélérant ainsi le recul du français devant l’anglais. Pourtant, après les années d’agitation révolutionnaire, certaines couches de la haute société se sont tournées de nouveau vers le français. Si cette langue bénéficie encore de la faveur de certaines catégories sociales en Iran, c’est parce que, contrairement au pays de l’Afrique du Nord, son introduction dans ce pays n’a pas été le fait du colonialisme. Loin de là, elle a été, comme je viens de le dire, la langue véhiculaire de la modernité en Iran
در ایران امروز زبان و ادبیات فرانسه را در بعضی دانشگاه‌ها و آموزشگاه‌های خصوصی در شهرهای بزرگ تدریس می‌کنند. به نظر می‌رسد گروه‌هایی از ایرانیان دوباره به زبان فرانسه روی آورده‌اند و تقاضا برای آموزش این زبان در ده سال گذشته بیشتر شده است. افزایش روزافزون آموزشگاه‌های خصوصی برای تدریس زبان فرانسه در شهرهای بزرگ نشان‌دهندۀ اهمیت یافتن دوبارۀ این زبان در جامعۀ ایران است. این وضعیت می‌تواند نتیجۀ نیاز فرهنگی یا علاقۀ شخصی به زبان فرانسه باشد. اما حضور انبوه واژه‌های فرانسوی در زبان فارسی نیز که در طی دو قرن گذشته به این زبان راه یافته‌اند، سبب می‌شود که ایرانیان رشتۀ پیوند خود را با زبان فرانسه حفظ کنند.
Aujourd’hui, dans les grandes villes iraniennes, le français est enseigné aussi bien dans certains départements universitaires que dans des établissements privés. L’engouement pour cette langue se fait sentir depuis quelques années, notamment parmi ceux qui veulent se rendre dans les pays francophones. Mais une des raisons pour lesquelles les Iraniens ne rompent pas le lien de sympathie avec la langue de Voltaire est la présence d’un nombre considérable de mots français en persan dont l’insertion remonte au 19e siècle lorsque leurs ancêtres ont commencé à accéder aux ouvrages scientifiques, littéraires et historiques européens par l’intermédiaire de cette langue dans le but de s’approprier certains aspects de la civilisation occidentale
شاد و خرم باشید!
Je vous souhaite santé, bonheur et prospérité
Et j’espère vous retrouver dans la prochaine émission
دریافت رایگان خبرنامهبا خبر-پیامک های ما اخبار را بصورت زنده دریافت کنید
آبونه شوید