چرا ایران درفهرست ده کشورعمده آلوده کننده جهان قرار دارد؟

بسیاری از نگاه ها در نشست پاریس به سوی ایران دوخته شده است. ایران به عنوان یکی از ۱۰ کشور جهان که بیشترین میزان گازهای گلخانه ای را تولید و به اتمسفر زمین گسیل میدارد، شاخته شده است. ایران، سند معروف به "آی ان دی دسی" را که حاوی پیشنهاد های این کشور برای کنترل گرمایش زمین است، در آخرین لحظات ارائه کرده است. در این سند، ایران پیشنهاد می کند که تا افق سال ۲۰۳۰ میلادی میتواند به میزان ۴ درصد، و در صورت اجرایی شدن برجام و برداشتن قطعی تحریم ها تا میزان ۱۲ درصد، تولید و گسیل گازهای گلخانه ای خود را کاهش دهد. در این سند، اجرای بهینه هر دو سناریو مشروط به سرمایه گذاری سالانه ای به ترتیب بین ۱۷.۵ میلیارد، و ۵۲.۵ میلیارد دلار شده است.

میز گرد رادیویی برنامه زمینه ها دیدگاهها، به موقعیت کنونی وخاص ایران در زمینه میزان تولید و گسیل گازهای گلخانه ای و همچنین، پیشنهادهای این کشور به نشست پاریس در جهت کاهش و کنترل گازهای گلخانه ای اختصاص دارد.
در این میز گرد رادیویی، محمد درویش، مدیر کل آموزش و مشارکت مردمی سازمان حفاظت محیط زیست ایران، اسماعیل کهرم استاد محیط زیست در دانشگاه تهران و فرخ مستوفی کارشناس محیط زیست، موقعیت ایران و پیشنهاد های این کشور به نشست پاریس را مورد بحث و بررسی قرار میدهند.

195 کشور حاضر در نشست جهانی تغییرات آب و هوایی پاریس تلاش می کنند تا روز 11 دسامبر به توافقی تاریخی در جهت اهداف تعیین شده دراین نشست برسند. هدف، کنترل گسیل گاز های گلخانه ای، به نحوی است که گرمایش کره زمین درافق سال 2100 میلادی از مرز 2 درجه سانتی گراد گذر نکند. به منظور رسیدن به این هدف، پیش از آغاز نشست پاریس، سازمان ملل متحد از تمامی کشورهای عضو خواسته بود که برنامه ها و نقشه راه خود را در چهارچوب اهداف نشست پاریس برای کنترل تولید و گسیل گازهای گلخانه ای ارائه دهند. این سند مهم، به زبان رایج در این نشست، "آی ان دی دسی" نامیده میشود.این سند، در برگیرنده راهکارهایی است که هریک از 195 کشور عضو سازمان ملل متحد برای رسیدن به این اهداف، ارائه داده اند.

همانطور که پیش تر بدان اشاره شد، در نشست پاریس، نگاه ها به سوی ایران دوخته شده است. بسیاری از سازمان های غیر حکومتی فعال در محیط زیست، گزارش داده اند که ایران در بین ده کشور بزرگ آلوده کننده در زمینه گسیل گازهای گلخانه ای قرار دارد. آنها اعلام کرده اند که ایران مسئول تولید و گسیل 1.6 درصد کل گازهای گلخانه ای در جهان است.
چرا ایران که تولید ناخالص ملی اش در رده بیستم جهانی قرار دارد، جزو 10کشور بزرگ آلوده کننده جهان محسوب میشود؟

محمد درویش می گوید که تکنولوژی های استفاده شده در بخش صنایع ایران تناسبی با دانش های روز در این زمینه ندارد و اولویت های راهبردی که در طول چند دهه گذشته در ایران دست بالا را داشته، متناسب با توانمندی های محیط زیستی کشور طراحی نشده است. محمد درویش تأکید میکند که اتکا بیش از حد به سوخت های فسیلی و تحریم های بین المللی که درطول دو دهه گذشته نفس اقتصاد ایران را گرفته، سبب شده که ایران نتواند به سوی تحصیل انرژی های نو و جایگزینی برای کاهش انتشار گاز های گلخانه ای برود. با این وجود، محمد درویش به سرانه گسیل گازهای گلخانه ای در کشورهای منطقه اشاره میکند و میگوید که سرانه تولید و گسیل گازهای گلخانه ی در ایران به مراتب کمتر از کشورهای قطر، امارات متحد عربی و عربستان سعودی است.

اسماعیل کهرم، میگوید آنچه موجب نگرانی می باشد، اینست که ایران در مقایسه با کشورهای پیشرفته صنعتی جهان، مانند کشورهای اروپایی ژاپن و آمریکا، به هیچ وجه، یک کشور صنعتی محسوب نمیشود. با این وجود، ایران در ردیف هفتمین و یا هشتمین کشور آلوده کننده جهان در زمینه تولید و گسیل گازهای گلخانه ای قرار دارد. اسماعیل کهرم به تولید نفت و گاز و بی توجهی در این باره در ایران اشاره میکند و میگوید که نحوه استفاده از این سوخت های فسیلی در ایران بدون ملاحظه کارائی واقعی این سوخت انجام می پذیرد...

فرخ مستوفی، میگوید مسئله گرمایش زمین و گازهای گلخانه ای در ایران، یک مسئله تاریخی است. او اعتقاد دارد که مسئله تحریم ها اثر تعیین کننده ای در این باره نداشته است. فرخ مستوفی میگوید، بیش از صد سال از استخراج و تولید نفت در ایران می گذرد. از همان موقع شرکت های نفتی که عملیات استخراج نفت در ایران را انجام میدادند، گاز همراه را می سوزاندند. این موضع همچنان در ایران به طور سنتی انجام میشود و موجب آلودگی بسیار زیادی میشود. در صورتی که شب هنگام از آسمان خوزستان عبور کنیم، این منطقه بیشتر شبیه به یک "کیک" جشن تولد است که شمع های زیادی بر روی آن قرار داشته و در حال سوختن هستند. او همچنین به صنایع کشور اشاره می کند که به دلیل عدم استفاده از کارایی انرژی، بیشتری میزان گاز کربنیک را تولید کرده و به اتمسفر گسیل میدارند...

و اما، پیشنهادهای ایران که در تاریخ 30 نوامبر درسند معروف به "آی ان دی سی" این کشور بازتاب یافته، بحث های زیادی را موجب میشود.
در این سند رسمی، ایران از تلاش های کلی جهانی در جهت کنترل گرمایش زمین حمایت می کند، اما با توجه به اینکه برداشتن تحریم های جهانی علیه ایران هنوز وارد مرحله اجرایی نشده است، دو پیشنهاد ارائه می کند. یکی بدون قید وشرط و دیگری مشروط به اجرایی شدن برجام و عادی شدن روابط اقتصادی و مالی این کشور با جامعه جهانی.
در این سند، ایران می پذیرد که تا افق سال 2030 میلادی 4 در صد از میزان گسیل گازهای گلخانه ای خود را کاهش دهد. اما در صورت برداشتن تحریم ها واجرایی شدن برجام، ایران پیشنهاد میکند که گازهای گلخانه ای خود را میتواند تا میزان 12 درصد تا افق سال 2030 میلادی کاهش دهد.
در این سند، همچنین آمده است که به هر حال، اجرای هریک از دو سناریو-یعنی سناریو کاهش 4 درصدی و سناریوی کاهش 12 در صدی، نیازمند سرمایه گذاری در جهت گذار تکنولوژی، از انرژی های فسیلی به سوی انرژی های پاکیزه است.
ایران سرمایه گذاری سالانه مورد نیاز برای رسیدن به هر یک از پیشنهادات مندرج در دو سناریوی یاد شده (غیر مشروط و مشروط) را به ترتیب 17.5 میلیارد و 52.5 میلیارد دلار اعلام می کند.

کاهش 4 درصدی تولید و گسیل گازهای گلخانه ای تا افق سال 2030 چه پیامدها و خساراتی برای محیط زیست ایران دربر خواهد داشت؟ آیا این موضوع برای جامعه جهانی قابل قبول است؟ پیشنهاد مشروط کاهش 12 درصدی گازهای گلخانه ای، میتواند در چهارچوب اهداف نشست پاریس باشد؟
برای شنیدن نظرات محمد درویش، اسماعیل کهرم و فرخ مستوفی در این باره به فایل صوتی مراجعه فرمائید.