کربن زدائی در اقتصاد جهانی با استقرار تعرفه کربن

موضوع ایجاد یک تعرفه جهانی برای کربن، این روز ها بحث داغ روز شده و یکی از مباحث مهمی است که هم اکنون در نشست جهانی تغییرات آب و هوای پاریس مطرح میباشد. وضع مالیات برای گسیل گاز کربنیک به اتمسفر زمین، قیمت انواع انرژی های فسیلی در فرآیند تولید و مصرف را افزایش میدهد. در نتیجه، صنایع و مصرف کنندگان انواع انرژی های فسیلی، مانند زغال سنگ، نفت و گاز، به لحاظ اقتصادی مجبور خواهند شد تا به دنبال انرژِی های جایگزینی، خصوصاً انرژِی های پاکیزه باشند. در همین حال، این موضوع میتواند بهترین طریق برای تجهیز سرمایه های لازم در جهت توسعه انرژی های پاکیزه و در همان حال، استقرار نظام مطلوبی برای کارآیی انرژِی در فرآیند تولید و مصرف باشد.

AFP

در این مجله اقتصادی تلاش می شود تا این موضوع را بهتر بشناسیم. سپس، بررسی خواهد شد که این موضوع می تواند پاسخ مناسبی برای توسعه انرژهای پاکیزه و مقابله با گرمایش زمین باشد.

اما، پیش از پرداختن به این موارد، یاد آور می شویم که ایجاد و استقرار یک تعرفه برای تولید و مصرف کربن به عنوان یک ابزار سیاست اقلیمی و آب و هوایی در سطح ملی و استانی در برخی از کشورهای جهان ، خصوصاً کشورهای اروپایی تجربه شده و بسیاری از کارشناسان اقتصادی و اقلیمی آنرا به عنوان یک مرحله مهم و غیر قابل انکار در روند کلی" گذار انرژی"، از انرژیِ های فسیلی به سوی انرژی های پاکیزه و پایدار، تأیید کرده اند.

به رغم این مزایا، این روش مؤثر برای کاهش گازهای گلخانه ای، تا کنون در جهان توسعه کافی نیافته و نتوانسته همه گیر بشود. این روش تا کنون توسط برخی از کشورها، استان ها، شهرها و بنگاه های تولیدی در این کشورها مورد بهره برداری قرار گرفته است. سهم مجموع این کشورها و مناطق در گسیل گاز کربنیک در جهان، کمتر از 12.5 درصد کل گسیل گاز کربنیک در سطح جهان است. نشست جهانی تغییرات آب و هوایی پاریس شاید نقطه پرش و اوج گیری آینده این روش مؤثر برای کاهش گازهای گلخانه ای و مبارزه با گرمایش زمین باشد.

در نخستین روز گشایش نشست پاریس، شش تن از رهبران کشورهای حاضر در این نشست، روسای بانک جهانی و صندوق بین المللی پول و بیش از 90 شرکت بزرگ جهان و سازمان های معروف غیر حکومتی فعال در محیط زیست در جهت ایجاد و گسترش نظام جهانی تعرفه گذاری برای تولید کربن، فراخوان داده اند. آنها بر این باورند که این موضوع، یکی از ابزارهای بسیار مهم و کارآمد برای کاهش گاز کربنیک، و در نتیجه، گازهای گلخانه ای است. در همین راستا، کشورهای فرانسه، آلمان، کانادا، مکزیک شیلی و اتیوپی ائتلاف جدیدی را برای ایجاد و استقرار تعرفه جهانی برای کربن ایجاد کرده اند. آنها از تمامی کشورهای جهان خواسته اند تا به این ائتلاف بپیوندند. تا کنون بسیاری از رهبران جهان از جمله باراک اوباما از این ابتکار استقبال کرده اند. در همین حال، این موضوع در گفتگو های فیمابین هیات های نمایندگی 195 کشور جهان که در نشست پاریس حاضر هستند، مورد بحث و بررسی قرار میگیرد. میتوان به جرئت گفت که این رویکرد به عنوان سیاست آینده اقلیمی و آب و هوایی در جهان راه خود را باز کرده و میتوان انتظار داشت که در آینده ای نزدیک، بخش بزرگی از کشورهای جهان در باره آن به توافق برسند.

تعرفه گذاری بر کربن اصولاًچیست؟ آیا میشود برای کربنی که تا کنون قیمت نداشته است "قیمتی" قائل شد؟

پیش از هر چیز باید گفت که مقصود از کربن، همان گاز کربنیک است که ناشی از فعالیت های اقتصادی و مصرفی انسان است.
در واقع، سهم گاز کربنیک در بین گازهای گلخانه ای به مراتب بیش از سایر گازها می باشد. در حالی که دیگر گازهای گلخانه ای، از جمله، متان و اکسید ازت، جمعاً 22 در در صد گازهای گلخانه ای را تشکیل میدهند، گاز کربنیک، به تنهایی در حدود 78 درصد کل گازهای گلخانه ای که به اتمسفر زمین منتشر میشود را تشکیل میدهد. در نتیجه، کاهش و کنترل این گاز، میتواند به کنترل گرمایش زمین بیانجامد.

در واقع، هر شخصی، حقیقی و یا حقوقی، تا کنون برای خود این اجازه را قائل بوده است که بتواند به مقدار نا محدودی گاز کربنیک تولید کرده و به اتمسفر زمین گسیل دارد. در این حالت، "قیمت کربنی" که او تولید و به اتمسفر گسیل داشته، برابر با عدد صفر است. برای اینکه میزان گسیل گاز کربنیکی که این اشخاص با فعالیت های اقتصاد خود ایجاد و منتشر می کنند، محدود شود، باید این اشخاص را مجبور کرد تا برای این عمل خسارت پرداخت کنند. تأمین خسارت، به معنی ایجاد تعرفه است.اما ، آنها برای این عمل، چقدر باید خسارت پرداخت کنند؟ در پاسخ میتوان گفت که بسیاری از کارشناسان اقتصادی و اقلیمی اعتقاد دارند که خسارت بنگاه های تولیدی و صنعتی برای گسیل هر متر مکعب کربن در اتمسفر زمین باید به نحوی تنظیم شود که این بنگاه ها برای احتراز از پرداخت تعرفه کربن، تشویق شوند تا از انرژی های جایگزینی با دوام و پاکیزه که مشمول تعرفه کربن نمیشوند، استفاده کنند.

در این راستا، از دو ابزار اقتصادی میتوان استفاده کرد. ایجاد یک بازار برای "قیمت کربن". در این بازار، بنگاه های تولیدی با توجه به حداکثر میزان کربنی که اجازه گسیل آن را دارند، شرکت می کنند. در صورتیکه این بنگاه ها بخواهند فعالیت های تولیدی خود را افزایش دهند، دو راه پیش روی خود دارند. یا اینکه این اجازه را از بنگاه های دیگری که گسیل کربن را کاهش داده اند، خریداری کنند. یا اینکه برای افزایش تولید، انرژِی مورد نیاز خود را از انرژی های با دوام و یا جایگزینی تأمین کنند.
راه دیگر، ایجاد مالیات و تعرفه برای کربنی است که این بنگاه ها به اتمسفر گسیل میدارند. کارشناسان اعتقاد دارند که این دو ابزار در نهایت به یک نتیجه ختم خواهد شد و آن کاهش میزان انرژی های فسیلی در فرآیند تولید است.

انرژی های پاکیزه و پایدار فقط 9 درصد کل انرژی های مصرفی جهان را تشکیل میدهند

نتیجه تازه ترین تحقیقات انجام شده توسط دو پژوهشگر صندوق بین المللی پول "موریس اوبسفلد" و"رباح ارزکی" نشان میدهد که بهترین راه ممکن برای کاهش گسیل گاز کربنیک و در نتیجه کنترل گرمایش زمین استقرار و ایجاد تعرفه برای کربن است. آنان اعتقاد دارند که استفاده از انرژی های فسیلی توسط بنگاه های تولیدی و صنعتی، هزینه های جنبی اجتماعی قابل توجهی، مانند گرمایش کره زمین و آلودگی محیط زیستی در بر دارد. لذا ، هزینه و خساراتی که استفاده کنندگان از انرژی های فسیلی به جامعه وارد می کنند، باید با ایجاد یک نظام تعرفه گذاری کربن، تأمین گردد. این دو پژوهشگر، کاهش قیمت انرژی های فسیلی، مانند زغال سنگ، نفت و گاز را مانع عمده ای برای توسعه و گسترش انرژِی های پاکیزه میدانند.
آنان میگویند که در حال حاضر فقط 9 درصد کل انرژی مصرفی در جهان از منابع پایدار تأمین میشود. این در حالی است که سه گروه انرژی فسیلی، جمعاً 87 در صد کل انرژی جهان را هم اکنون تأمین میکنند. نفت 33 درصد، زغال سنگ، 30 درصد، گاز 24 درصد و انرژِی اتمی 4 درصد مصرف کل انرژِی در جهان را تأمین می کنند.

آنان پیشنهاد می کنند که تعرفه گذاری برای کربن باید به نحوی باشد تا اختلاف قیمت بین انرژی های پاکیزه و با دوام با انرژی های فسیلی کاهش یابد تا فعالان صنعتی جهان به سوی مصرف انرژی های جایگزینی تشویق شوند. آنان همچنین به یک نقطه تغییر و چرخش در رویکرد اقتصادی برای گزینش نوع انرژی مصرفی اشاره می کنند. این نقطه چرخش، به اعتقاد آنان، به منزله نطقه عطفی در رویکرد تمامی فعالان اقتصادی مختلف از جمله فعالان مالی و سرمایه گذاری و بیمه خواهد بود. نقطه ای که سرمایه گذاری برای انرژی های فسیلی به شدت کاهش مییابد و در همان حال اکثریت منابع سرمایه گذاری در جهت گسترش انرژی های پاکیزه و با دوام بسیج خواهد شد.