بونفوا: شعر بیان سمبولیک حقیقت نیست

ایو بونفوا، شاعر، منتقد ادبی و مترجم، که روز جمعه اول ژوئیه، در ۹۳ سالگی درگذشت، یکی از بزرگترین چهره‌های شعر معاصر فرانسه بود که اثر او با عنوان "جنبش و سکون رود دوو" از وقایع مهم شعری دانسته می‌شود. او که تسلط خارق‌العاده‌ای بر زبان داشت، فن جدیدی را در شعر بنیان نهاد.

ایو بونفوا، شاعر فرانسوی AFP

ایو بونفوا در شعر خود تضادها و بهت و وحشت این جهان را به تصویر می کشید، اما به دنبال شعری بود که به معنای واقعی کلمه، حقیقی باشد. در این برنامه نظر خود بونفوا را درباره شعر می‌شنوید:

او می گوید: "شعر، خلاف آن چیزی است که پنداشته می‌شود، ما می‌پنداریم که شعر، بیان سمبولیک حقیقت است، تمثیل، تشبیه، یا هر چیزی که در حوزه استعاره است. اما برعکس، شعر یک نظم کنایی است، یعنی چیزی که فرای تشبیه به جستجو می پردازد، چیزی که از موانع عبور می کند؛ امری که ما نمی توانیم آن را در سمبل بیابیم. نکته بعدی این است که در واقعیت چیزی هست که شما را به وجود کنونی‌تان هدایت می‌کند، یعنی در مکانی که قرار دارید و زمان حاضر. و این، به هر شیوه ممکن از استعاری شدن دوری می‌کند. این همان صدای شعر است."
همچنین ایو بونفوا درباره رابطه شعر با دیگر هنرها می‌گوید: "شعر، شیوه‌ای برای تفکر و کشف است که خود را با ابزاری که دارد بیان می کند، ابزاری که عمدتا از نشانه ها تشکیل شده، اما با گذار نشانه‌ها از معناهای سنتی یا روزمره آنها. این نظام نشانه ای می تواند همچنین از سوی نقاش، نویسنده یا حتی آهنگساز به کار برده شود. بنابراین از یک سو من در ارتباط با نشانه‌های زبانی به فعالیت می پرداختم و از سوی دیگر همزمان نمی توانستم به فعالیت نقاشان علاقه‌مند جدی نباشم، کسانی که پی بردم با ابزار خاص خودشان همین جستجو را انجام می‌دادند و الهام‌بخش کسی بودند که فقط در حوزه زبان کار می‌کرد."

نسرین خطاط، استاد زبان و ادبیات فرانسه، در گفت‌وگو با بخش فارسی رادیو بین المللی فرانسه، با توجه به تجربه‌ای که خود از دیدار با بونفوا دارد درباره این شاعر سخن می‌گوید و همچنین درباره فاصله گرفتن بونفوا از سوررئالیسم توضیح می‌دهد.
در حالی که ایو بونفوا از شاگران منتقدانی چون "گاستون باشلار" به شمار می آمد، نسرین خطاط درباره تأثیرپذیری بونفوا از دیگر منتقدان ادبی قرن بیستم به ویژه باشلار می گوید و به سختی‌های ترجمه شعرهای بونفوا نیز می‌پردازد.