چگونه موسیقی پاپ از موسیقی کلاسیک تغذیه می‌کند (٢)

موسیقی پاپ معمولاً به دو شیوه از موسیقی کلاسیک اقتباس کرده است: طوطی‌وار و هوشمندانه. در نوع نخست، آهنگسازان پاپ به استفاده از یک ملودی حاضر و آماده اکتفا کرده و بر روی آن شعر گذاشته‌اند. اما در شیوۀ دوم، آهنگساز بر اثر شیفتگی و علاقۀ عمیق به یک اثر کلاسیک، تلاش می‌کند تا یکی از خصوصیات، یا به قولی "روح" آن اثر را به شکلی در کار خود منعکس کند.

جان لنون با شنیدن اجرای همسرش یوکو از سونات مهتاب بتهوون، به فکر ساختن یک ترانه افتاد

ترانه‌هایی که آهنگ را عیناً از یک اثر کلاسیک برداشته‌اند کم نیست. در میان ترانه‌های پاپ ایرانی می‌توان شکوه سبزه‌زار را نام برد که با صدای گیتی، بر روی ملودی قسمت اول سمفونی شماره چهل موتسارت اجرا شده یا ترانۀ کولی که توسط فریدون فرخزاد، بر روی قطعۀ برای اِلیز، اثر بتهوون ساخته شده است.

اما همۀ بهره‌گیری‌های پاپ از کلاسیک به این سادگی نیست. بعضی برداشت‌ها هوشمندانه‌تر از کپی سادۀ یک ملودی است.
پل سایمون وقتی ترانۀ ماندنیِ American Tune را ساخت، اگر خود نگفته بود شاید کمتر کسی متوجه می‌شد که او این ترانه را با تأثیر از قسمتی از انجیل (پاسیون)  به روایت متی اثر باخ ساخته است (باخ هم این نغمۀ مذهبی را از یک موسیقی‌دان اواخر رنسانس به نام لئو هاسلر وام گرفته بود) .

معروف است که جان لنون ترانۀ Because بیتل‌ها را پس از شنیدن قسمت اول سونات مهتاب بتهوون ساخت. می‌گویند جان لنون با شنیدن این قطعۀ پیانو که توسط همسرش یوکو اجرا می‌شد به وجد آمد و به همکارانش پیشنهاد کرد که نت‌های سه‌تایی (تریوله) که در قسمت اول سونات شنیده می‌شود، برعکس نواخته شود. یعنی مثلاً به جای سُل-دو-می نواخته شود: می-دو-سُل...
این پیشنهاد جان لنون عملی شد و بالاخره به ساخت ترانۀ Because رسید.

امروزه برخی کنجکاوان کم‌مشغله این ترانه را به طور معکوس - از آخر به اول - ضبط کرده‌اند تا ببینند آیا به همان آرپژهای معروف بتهوون می‌رسند یا نه! کسانی نیز همین کار را با سونات بتهوون کرده‌اند تا ببینند نتیجه تا چه حد به ترانۀ بیتل‌ها شباهت دارد.

واقعیت اینست که در برداشت از شاهکارهای هنری، کار برای موسیقی‌دان‌ها آسان‌تر از نویسنده، نقاش یا فیلمساز است.
همان طور که مثلاً یک شاهکار نقاشی مثل لبخند ژوکوند مدام مورد استفادۀ گرافیست‌ها و هنرمندان تجسمی قرار می‌گیرد، آثار کلاسیک موسیقی نیز منبعی است بی‌پایان برای آهنگسازان و ترانه‌سازانی که به خوبی می‌دانند گاه تنها توالی چند نت کافی است تا میلیون‌ها و گاه صدها میلیون شنونده مجذوب شوند.