دلایل عدم تمایل بانک‌های بزرگ و متوسط اروپایی برای ورود به اقتصاد ایران

ده ماه پس از اجرایی شدن برجام و برداشتن بخش بزرگی از تحریم های جهانی علیه ایران اکثریت قریب به اتفاق بانک های بزرگ و متوسط اروپایی از تأمین منابع اعتباری شرکت های اروپایی و روابط کارگزاری با ایران خودداری می کنند. طی یک سال گذشته، تفاهمنامه ها و توافق های بسیار زیادی در زمینه های صنعتی وتجاری بین ایران و شرکت های بزرگ اروپایی به امضا رسیده است که به دلیل باز نشدن خطوط اعتباری از سوی بانک های اروپایی، اکثریت این تفاهم نامه ها به مرحله قرارداد اجرایی نرسیده است. در شرایط کنونی فقط چندین بانک کوچک اروپایی با خطوط اعتباری محدود در پروژه های کوچک سرمایه گذاری در ایران مشارکت می کنند.

چرا تمامی بانک های بزرگ و متوسط اروپایی از ورود به بازار سرمایه ایران خودداری می کنند؟
مشارکت در حدود ١۶ بانک کوچک اروپایی در پروژه های سرمایه گذاری شرکت های اروپایی در ایران میتواند نیاز های فزاینده اقتصاد ایران به سرمایه گذاری خارجی را تأمین کند؟

فراهم آوردن زمینه های رشد اقتصادی بهینه در ایران، پس از طی حدود ۸ سال تحریم های کمرشکن هسته‌ای، نیازمند نو سازی صنایع و ساختار نو اقتصادی این کشوراست. برای نیل به این مقصود، ایران نیازمند حداقل ۵۰ میلیارد دلار سرمایه گذاری خارجی درسال است. بسیاری از شرکت های صنعتی و بازرگانی اروپایی برای ورود به بازار ۸۰ میلیون نفری ایران روز شماری می کنند. در همین حال، دولت های اروپایی برای توسعه روابط تجاری و صنعتی با ایران تلاش می کنند. از سوی دیگر در ایران نیز تلاش های بسیار زیادی از سوی دولت و شرکت های خصوصی برای تطبییق با نورم های مالی و اقتصادی و حقوقی جهان انجام می گیرد. به رغم تمامی این تلاش ها، مبادلات تجاری و اقتصادی ایران با جهان، روند طبیعی و قابل انتظار را نداشته و دچار وقفه شده است.

این مجله اقتصادی دلایل عدم همکاری بانک های بزرگ و متوسط اروپایی با اقتصاد ایران را بررسی می کند.

مشارکت بانک های کوچک اروپایی در سرمایه گذاری در ایران

در شرایط فقدان بانک های بزرگ و متوسط اروپایی برای ورود به بازار ایران، فقط چندین بانک کوچک اروپایی با خطوط اعتباری محدود و بعضاً با حمایت وزارت خانه های دارایی کشورهای اروپایی در جهت تأمین خطوط اعتباری پروژه های کوچک سرمایه گذاری برخی از شرکت های اروپایی در ایران مشارکت می کنند.

دو بانک کوچک فرانسوی "َوُرمسِر فِرِر" و "دولوبَک اند سی"، دو بانک اتریشی "رایفایزِن بانک" و "اِرسته بانک"، دوبانک ایتالیائی "مِدیوبانک" و "بانکو پوپولار"، بانک های آلمانی " ای آی اچ بانک"، "کِ اف دبلیو بانک" و اِ کِ اِ بانک"، دو بانک بلژیکی " کِ بی جی" و "آی ان جی" و هالک بانک ترکیه و سه بانک سویسی، از جمله این بانک های کوچک هستند که از نظر اعتباری وتضمینی با شرکت های اروپایی در بازار ایران همکاری می کنند.

محدودیت های اقتصادی مشارکت بانک های کوچک اروپایی در بازار سرمایه ایران

مشارک این بانک های کوچک در زمینه های اعتباری و تضمین نامه های بانکی برای فعالیت شرکت های اروپایی در ایران از نظر مبلغ محدود بوده و معمولاً کمتر از ۱۰ میلیون دلار است. در موارد استثنایی این مبلغ شاید به حداکثر ۴۰ تا ۵۰ میلیون دلار برسد. در تماسی که با مدیران برخی از این بانک ها داشته ایم ، این بانک ها هیچگونه تعامل با بانکها و بیمه های آمریکایی ندارند و محدوده فعالیت های بانکی و مالی آنها به اتحادیه اروپا و بعضاً برخی از کشورهای در حال توسعه در آفریقا و آسیا محدود میشود.

استفاده شرکت ها اروپایی از این بانک های کوچک درجهت احراز تضمین های مالی و اعتبارات مورد نیاز آنها برای فعالیت در ایران بسیار گرا نتر از بانک های بزرگ و متوسط اروپایی تمام میشود. یکی ازمدیران شرکت ها فرانسوی که در حال شروع مقدمات کار برای فعالیت در ایران است به ما گفته که تأمین اعتبارات از این طریق معمولاً بین ۵‚١ تا ۲ در صد بیشتر برای شرکت های اروپایی هزینه در بر دارد.

دکتر احمد علوی استاد اقتصاد در دانشگاه استکهلم تأثیرات مشارکت این بانک های کوچک اروپایی در بازار سرمایه ایران را با توجه به چهار عامل: کمبود منابع اعتباری در ایران، قیمت پائین نفت خام در بازارهای جهانی، خروج سرمایه ازایران و نرخ بهره و هزینه های بالای وام ها و اعتبارات آنها، اندک میداند...

آیا موضوع تحریم های یکجانبه آمریکا علیه ایران که کشورها و شرکت های ثالث را مورد هدف قرار میدهد، علت اصلی ترس و واهمه بانک های اروپایی برای ورود به بازار ایران است؟

مدیران برخی از بانک های بزرگ اروپایی که بعضی از آنها پیش تر برای تعامل مالی با ایران میلیاردها دلار جریمه شده اند( به طور مثال بانک بی ان پی که یک جریمه 9 میلیارد دلاری به خزانه داری آمریکا پرداخت کرده است ) گفته اند که ایران هنوز به عنوان یک کشور حامی تروریسم در لیست سیاه آمریکا قرار دارد، در چنین شرایطی، هیچ تضمینی وجود ندارد که این بانک ها در آینده هدف جرایم سنگین دیگری از سوی آمریکا برای همکاری با ایران( به هنوان کشور حامی تروریسم) قرار نگیرند. سخنان برخی از مقامات آمریکایی در این زمینه هنوز نتوانسته این بانکها را برای ورود به بازار ایران متقاعد کند. آنها در شرایط کنونی بر این باورند که تعامل با اقتصاد ایران میتواند با جریمه های همراه باشد.

برخی دیگر از مدیران بانک های اروپایی به موضوع بازگشت اتوماتیک تحریمهای اتمی در صورت عدم رعایت ایران به تعهدات توافق هسته ای اشاره می کنند و میگویند که سرمایه گذاری در شرایط نامطمئن و با ریسک بالا، مشکلات زیادی را برای بانک ها و شرکت های بیمه تضمین کننده اعتبارات در ایران ایجاد می کند.
عدم تمایل بانک های اروپایی برای ورود به بازار ایران به لحاظ ریسک بالای سرمایه گذاری در ایران است

احمد علوی درباره خودداری بانکهای اروپایی برای ورود به بازار ایران میگوید که این رویکرد، تنها به دلیل تحریم ها نبوده بلکه در ارتباط با فرآیند سیاسی و اقتصادی ایران نیز میباشد. به گفته او ریسک سرمایه گذاری در ایران از سوی بانک های بزرگ و بیمه های بزرگ جهانی بسیار بالا برآور شده است. این ریسک بالا، افزون بر ریسک هایی است که به موضوع تحریم ها ارتباط دارد و به موضوعات سیاسی و اقتصادی ایران مربوط میشود.

بانک های اروپایی برای ورود به بازار ایران از جریمه های آمریکا هراس دارند

در زمینه تحریم ها او میگوید که موضوع را باید از دو زاویه بررسی کرد. یکی خود تحریم ها به معنی واقعی و دیگری نگرانی و ریسکی که احساس میشود. هرچند تا کنون بسیاری از تحریم های مرتبط با برنامه اتمی ایران لغو شده، اما هنوز نگرانی از سوی بانک ها و موسسات بیمه و بنگاه ها اقتصادی در زمینه ورود به بازار ایران وجود دارد و تا هنگامی که آنها نبینند که شرکت های آمریکایی به اقتصاد ایران ورود کرده اند، این نگرانی ها میتواند وجود داشته باشد..

به غیر از تحریم ها، سرمایه گذاری در ایران از لحاظ سیاسی و اقتصاد داخلی با ریسک بالا همراه است

در زمینه ریسک های سیاسی و اقتصادی که مستقیماً با موضوع تحریم ها ارتباط ندارند، احمد علوی میگوید که این موضوع را منابع تحقیقی رسمی داخلی ایران نیز تأیید کرده اند. بنا بر گزارش مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی سرمایه گذاری در ایران به لحاظ سیاسی و اقتصادی ریسک بالایی وجود دارد و ایران در مقایسه با کشورهای دیگر رقیب، جذابیت چندانی برای سرمایه گذاران خارجی ندارد.

احمد علوی به موضوع فرار سرمایه گذاران ایرانی از اقتصاد ایران برای ورود به بازار سرمایه برخی از کشورهای همسایه ایران اشاره می کند و میگوید وقتی خود سرمایه گذاران داخلی به سرمایه گذاری در ایران تمایل زیادی نشان نمیدهند، چگونه ما باید انتظار داشته باشیم که سرمایه گذاران خارجی به رغم وجود مخاطرات سیاسی داخلی، مخاطرات ژئوپلتیک منطقه ای و مخاطراتی که در اقتصاد ایران وجود دارد، برای ورود به بازار سرمایه ایران تمایل نشان دهند...

برای شنیدن نسخه کامل این مجله اقتصادی بر روی فایل صوتی کلیک نمائید.