چرا صادرات غیر‌نفتی ایران طی ۳۶ سال گذشته، حرکت لاک پشت گونه داشته است؟

صادرات غیر نفتی ایران وضعیت بسیار اَسف باری دارد. وضعیتی که نتیجه و ناشی از رویکرد های غیر مسئولانه مسئولان جمهوری اسلامی طی دهه های اخیر بوده است. درصورت ادامه این روند، ایران نمی تواند هیچگاه خود را از وابستگی شدید به درآمدهای نفتی خلاص کند و پایه های یک رشد اقتصادی بهینه و پایدار را در اقتصاد ملی ایجاد کند. مقایسه صادرات غیر نفتی ایران با سه کشور متوسط آسیایی: ویتنام، تایلند و مالزی شرایط اَسف بار صادرات غیر نفتی ایران را طی ۳۶ سال گذشته ترسیم می کند. بررسی ها نشان میدهند که صادرات غیر نفتی ایران که در سال ۱۹۷۹میلادی و در آستانه انقلاب از هر سه کشور آسیایی یاد شده، بیشتر بوده، طی ۳۶ سال حاکمیت نظام جمهوری اسلامی رشدی بطئی و لاک پشتی داشته و در سال ۲۰۱۴ میلادی صادرات غیر نفتی ایران به میزان یک پنجم صادرات ویتنام، یک هفتم تایلند و یک هشتم مالزی سقوط کرده است.

چرا صادرات غیر نفتی ایران در مقایسه با اکثریت کشورهای آسیایی تقریباً هم وزن با ایران، طی 36 سال گذشته، حرکت لاک پشت گونه داشته است؟ آیا همانطور که رئیس جمهوری اسلامی در سخنانش در روز صادرات بیان می کند، این عقب ماندگی ناشی از ایران هراسی و وجود فضایی در کشور است که اعتماد کارآفرینان و سرمایه گذاران ایرانی و خارجی را جلب نمی کند؟ چه جناحی در حاکمیت نظام اسلامی بر رویکرد خود مبنی بر مخالفت با تعامل سازنده با جهان اصرار میورزد؟ چرا؟

این میز گرد رادیوئی به موضوع صادرات غیر نفتی ایران می پردازد. دکتر فریدون خاوند، اقتصاد دان مقیم فرانسه و رضا علیجانی نویسنده و فعال سیاسی مقیم فرانسه دیدگاه های خود را در ارتباط با دلایل عدم گسترش صادرات غیر نفتی ایران ابراز می کنند.

مقایسه تطبیقی صادرات غیر نفتی ایران با سه کشور ویتنام، تایلند و مالزی

هیچکدام از این سه کشور آسیایی، یعنی ویتنام، تایلند و مالزی صادرات نفتی ندارند. جمعیت ویتنام در حدود 90 میلیون نفر، جمعیت تایلند در حدود 68 میلیون نفر و مالزی کمتر از نصف جمعیت ایران، حدود 30 میلیون نفر است. نگاهی به میزان صادرات این سه کشور در سال 1979 نشان میدهد که کل صادرات ویتنام که کمتر از 300 میلیون دلار در سال 1979 است با یک رشد شگفت انگیز در سال 2014 به بیش از 150 میلیارد دلار افزایش یافته است. طی این مدت صادرات تایلند از 6 میلیارد دلار به 227 میلیارد دلار در سال 2014 افزایش یافته و صادرات مالزی که در سال 1979 کمتر از 11 میلیارد دلار بوده، در سال 2014 میلادی به بیش از 234 میلیارد دلار افزایش یافته است.

ایران در سال 1979 و درآستانه انقلاب بیش از 124 میلیارد دلار صادرات نفتی و غیر نفتی داشته است. درآمدهای صادرات نفتی ایران در سال 1979 میلادی به 112 میلیارد و 700 میلیون دلار رسیده بود و ایران در همان حال در حدود 12 میلیارد دلار صادرات غیر نفتی داشته است. پس از گذشت 36 سال، اقتصاد ملی ایران تحت مدیریت رژیم جمهوری اسلامی عقب گرد کرده و میزان کل صادرات نفتی و غیر نفتی اش به گفته رئیس جمهوری اسلامی ایران از 88 میلیارد دلار در سال 2014 تجاوز نکرده است. اگر به میزان صادرات غیر نفتی ایران در سال 2014 میلادی نگاه کنیم و آن را با میزان صادرات(غیر نفتی) سه کشور آسیایی یاد شده مقایسه نمائیم ، ابعاد تأسف آور مدیریت ناکارآمد اقتصادی ایران طی 36 سال گذشته آشکار میگردد.

صادرات غيرنفتی ایران بوی نفت می‌دهد

طبق آمار گمرک جمهوری اسلامی از تجارت خارجی ایران در سال 1394 میزان صادرات کالاهای غیرنفتی با احتساب میعانات گازی در حدود 42٫4 میلیارد دلار بوده است. با كم كردن صادرات گاز مايع و ميعانات گازی از آمار صادرات غيرنفتی اين رقم به شدت منفی می‌شود.
توضیح اینکه دولت جمهوری اسلامی طی سالیان دراز و برای پوشاندن حقیقتی تلخ که همانا بی مقدار بودن صادرات واقعی غیر نفتی ایران است، آمار صادرات غیر نفتی را با صادرات میعانات گازی در آمیخته است. برای اینکه رقم واقعی صادرات غیر نفتی ایران آشکار شود، باید میزان صادرات میعانات گازی از آن کم شود.

میزان صادرات میعانات گازی ایران

بر اساس آمار گمرک جمهوری اسلامی ایران در سه ماه نخست سال 1394 ایران شش هزار و ١٩٥ هزار تن میعانات گازی به ارزش دو میلیارد و ٦٢٩ میلیون دلار صادر کرده است. در فقدان آمارهای رسمی اعلام شده برای کل صادرات میعانات گازی در سال 1394 جمع صادرات سالانه این تولیدات نفتی میتواند حداقل 10.5 میلیارد دلار باشد. این درحالی است که مسئولان شرکت نفت در ابتدای سال 1395 از افزایش 50 درصدی تولید معیانات گازی در فاصله زمانی نیمه سال 1394 تا نیمه سال 1395 خبر داده اند. در صورتیکه بخشی از افزایش تولید بر آمارای رسمی افزوده شود، میتوان به سهولت نتیجه گرفت که میزان صادرات میعانات گازی ایران در سال 1394 بیش از 12.5 میلیارد دلار بوده است.

صادرات واقعی غیر نفتی ایران چقدر است؟

در صورتیکه رقم برآورد شده صادرات میعانات گازی را از رقم کل صادرات غیر نفتی سال1394 که از سوی گمرگ ایران رسماً اعلام شده، کسر نمائیم به رقم 30 میلیارد دلار میرسیم. به جرئت میتوان گفت که صادرات واقعاً غیر نفتی ایران از مبلغ 30 میلیارد دلار در سال 1394 تجاوز نکرده است.

از ارائه این آمارها و مقایسه تطبیقی آن با صادرات غیر نفتی سه کشور آسیایی چه نتیجه ای میتوان گرفت.
مهم ترین نتیجه اینست که صادرات غیر نفتی ایران که در سال 1979 از هر سه کشور یاد شده بیشتر بوده، هم اکنون فقط معادل 20 درصد ویتنام، 14 درصد تایلند و 13 درصد مالزی است.

ایران هراسی و فقدان فضای اعتماد بر رونق کسب و کار و در نتیجه، صادرات کالاهای غیر نفتی اثر منفی دارد

حسن روحانی رئیس جمهوری اسلامی ایران در سالروز ملی صادرات میگوید که روابط كشورهای موفق در حوزه صادرات با دنيا، بر مبنای تعامل سازنده صورت مي‌گيرد، او میگويد: "از دعوا با دنيا صادرات بیرون نمی آيد؛ برخی از ما فكر می‌كنيم كه تعامل سازنده با دنيا به معنای آن است كه با غربی ها و اروپايی‌ها بنشينيم و لبخند بزنيم و ناهار بخوريم؛ بلكه تعامل سازنده يعنی مناسب‌سازی محيط بين‌المللی برای صادرات كالا و اشتغال جوانان است.

حسن روحانی به موانع رشد صادرات ایران اشاره می کند و یکی از عوامل رونق صادرات را میهمان پذیری کشورتوصیف میکند. او گفته باید فضای اعتماد در کشور برای ورود تجار و کارآفرینان ایجاد شود و تلاش شود که ایران هراسی کاسته شود.

دکتر فریدون خاوند اقتصاددان و رضا علیجانی نویسنده و فعال سیاسی در این میز گرد رادیویی به تحولات و رویکردهای ناهماهنگ اقتصادی و سیاسی و متناقض ایران طی 36 سال گذشته اشاره می کنند و چالش های درونی نظام جمهوری اسلامی را از نقطه نظرهای اقتصادی و سیاسی بررسی می کنند.

برای شنیدن این میز گرد رادیویی بر روی فایل صوتی بالا کلیک نمائید.