ازدواج زودهنگام کودکان، یک آسیب اجتماعی که از پشتیبانی قانون بهره میگیرد

دکتر فاطمه قاسم‌زاده می‌گوید، وقتی متأسفانه در قانون ما، برای ازدواج دختران سن ١٣ سال و برای پسران ١۵ سال را معیار قرار می‌دهند، معنایش این است که خود این قانون رواج‌دهنده ازدواج زودهنگام است.

 سمینار ازدواج کودکان که روز شنبه 20 آذر در دانشگاه علم وصنعت تهران برگزار شد، در واقع نخستین همایش بزرگی است که کارشناسان عرصه کودک و برخی از مسئولان را گردهم آورده بود تا با بررسی پیامدهای منفی و جبران‌ناپذیر این نوع ازدواج‌ها، نسبت به آینده هزاران هزار کودک بیگناه در کشور پیام هشداری باشد.
جالب است که این همایش به همت یک سازمان مردم‌نهاد بنام "جمعیت دانشجوئی امام علی" تدارک و برگزار شده بود و مسئولین این انجمن کوشیدند با ارائه آمارهای تحقیقات میدانی خود، مخاطرات احتمالی این پدیده ناسالم را در معرض داوری دیگران قرار دهند.

در این سمینار، خانم دکتر "شهلا اعزازی" جامعه شناس، "فاطمه ذوالقدر" نماینده مجلس، "شیرین احمدنیا" عضو هیأت علمی دانشگاه علامه طباطبائی و معاون پیشگیری از آسیب‌های سازمان بهزیستی، "ثریا عزیزپناه" از انجمن حمایت ازحقوق کودک و نیز خانم ها "زهرا رحیمی" مدیر عامل جمعیت امام علی و "کتایون افرازه" از فعالین این انجمن سخنرانی کردند.
می توان گفت که همه سخنرانی‌ها اظهار نگرانی از پیامدهای این پدیده ناسالم اجتماعی، یعنی ازدواج‌های زودهنگام در میان کودکان ایرانی بود.

گفته شد که 43 هزار ازدواج دختر بچه های 10 تا 15 ساله در کشور داریم که از این تعداد، 2 هزار دختر بچه و پسر بچه از همسر خود جدا شده اند.
همچنین یکی از مسئولان جمعیت امام علی، اعلام کرد که در ایران 17 درصد ازدواج‌ها در میان کودکان انجام میگیرد.

در این میان، "فاطمه ذوالقدر" نماینده مجلس، به ایرادات قانونی در کشور اشاره کرد و مثال زد که «مطابق قانون مدنی، عقد دختر قبل از 13 سالگی و عقد پسر قبل از 15 سالگی، نیاز به تشخیص دادگاه و اجازه سرپرست دارد؛ برای همین، در صورت تأیید این دو منبع، کودکان در 6 سالگی هم بدون منع قانونی می توانند ازدواج کنند». او نتیجه گرفت که مجلس باید اصلاح این قانون را در الویت قرار دهد؛ او اعتراف کرد که «سوءاستفاده‌های زیادی از این قانون می‌شود».

در گفتگوئی با دکتر فاطمه قاسم زاده، روانشناس کودک و عضو هیأت مدیره انجمن مردم‌نهاد "پویا"، وی در توضیح موانع اصلی مقابله با ازدواج‌های زودهنگام، به سه عامل «آداب و رسوم، فقر مالی و فقر آموزشی» اشاره می کند.
وی در پاسخ به پرسشی درباره نقش تشویق کننده "قانون" در ادامه سخت‌جانی این نوع سنت‌ها، اظهار عقیده می کند که یک قانون خوب خودش یک عامل آموزنده برای افراد جامعه است. اگر قانونی داشتیم که ازدواج را تا زیر 18 سال منع میکرد، این خودش نوعی آموزش برای افراد جامعه بود.
.
بعقیده فاطمه قاسم‌زاده، در جامعه ما قوانینی که بویژه در ارتباط با سن کودکان است اشکالات زیادی دارد. تازه اگر به دادگاه مراجعه کنند و "حق رشد" بگیرند خیلی زودتر از 13 سالگی و 15 سالگی هم می توانند ازدواج کنند. او نتیجه میگیرد که قانون ما بخصوص در شرایط فعلی، تأمین کننده نیازها و حقوق و سلامت کودکان ما نیست.

دکتر قاسم‌زاده تعریف می کند که هم اکنون شش تا هفت سال است که قانونی بنام "حمایت از کودکان و نوجوانان" در مجلس معطل مانده است؛ در حالیکه با همه نواقص، می تواند تا حدی پاسخگوی نیازهای کودکان باشد و در برابر آزار، کودکان را مورد حمایت قرار دهد. متأسفانه این قانون سال‌هاست که در مجلس راکد مانده است.

بعقیده دکتر قاسم‌زاده، یکی از مشکلات این است که بویژه در چارچوب قوانین مربوط به کودکان، ریشه قوانین ما شرعی است. از این رو ما سال‌هاست که درباره سن کودکی مشکل داریم.

دکتر قاسم‌زاده بعنوان یک روانپزشک تأکید می کند که اینک از نظر علمی ثابت شده است که «بلوغ فقط بلوغ جنسی نیست؛ بلوغ عاطفی هم هست، بلوغ شناختی هم هست، بلوغ اجتماعی هم هست». این ها مطالب علمی است ولی این مطالب در شرع ما مورد پذیرش نیست. در نتیجه ما بسیاری از قوانین را بخصوص در مورد کودکان، بر اساس معیارهای شرعی تنظیم می کینم.

برای شنیدن مشروح گفتگو با دکتر فاطمه قاسم زاده، روانشناس کودک و عضو هیأت مدیره انجمن مردم‌‍نهاد "پویا"، به فایل صوتی مراجعه کنید گوش کنید.